17 саастаах оҕоҕо көмө көрүллүбэт…

Эрэдээксийэҕэ сурук киирдэ. “Оҕо 17 сааһын туолла да, босуобуйа ылбат. Өскөтүн ыал дохуота кыра буоллаҕына, салгыы туох-ханнык төлөбүр көрүллэрий?” диэн ыйытыыны ааҕааччыбыт биэрдэ.

Биир кэлим босуобуйа оҕо төрүөҕүттэн 17 сааһын туолуор диэри бэриллэр. 17 сааһын туолла да, ол ыйтан тохтоон хаалар.

Дьиэ кэргэн дохуотун ааҕыыга бу оҕону 18 сааһыгар диэри, күнүскү үөрэххэ үөрэнэр буоллаҕына, 23 сааһыгар диэри киллэрэллэр. Кини 23 сааһыгар диэри кэргэннэннэҕинэ, бу дохуоту ааҕыыга киллэрбэттэр.

Бу маннык быраабыла туохха олоҕурбута өйдөммөт. Арассыыйа сокуонугар киһи сокуоннай сааһын (18 сааһын) туолуор диэри оҕо диэн ааттанар. Оскуоланы да бүтэрэ илик 17 саастаах оҕо син биир төрөппүттэригэр иитиллэр. Үөрэххэ киирээри бэлэмнэнэр, аныгы үйэҕэ репетиторга, куурустарга үп баранар. Бэйэтэ үлэлиир, айаҕын ииттэр кыаҕа суох.

144 тыһыынча киһи илии баттаабыта

2020 сыл сааһыгар, ковид хамсыгын кэмигэр, бэрэсидьиэн Владимир Путин ыам ыйынааҕы этиитигэр 3–15 саастаах оҕолорго көмө быһыытынан 10 тыһыынча солкуобайы биэрэр туһунан эппитэ. Төлөбүрү 2004 сыл ыам ыйын 11 күнүттэн 2017 сыл бэс ыйын 30 күнүгэр диэри эрэ төрөөбүт оҕолор ылыахтаахтара.

Онуоха 16–17 саастаах оҕолорго төлөммөт диэн буолбута. Биир кылааска үөрэнэр: ыам ыйын 10–11 күннэригэр төрөөбүт оҕолортон биирдэстэрэ төлөбүрү ылбат буолбута (биир күн эрдэ төрөөбүтүн иһин).

Ол онтон кыһыйан, петицияны оҥорор саайтка киирэн, төрөппүттэр ааттарыттан петиция суруйбутум. Бу Cһange.org саайтка ким баҕарар петицияны (ыҥырыыны) таһаарыан сөп, онно сөбүлэһэр дьон илии баттыыллар.

“Биир кылааска үөрэнэр оҕолор сорохторо төлөбүрү ылаллар, сорохтор — суох, кинилэр 16 саастарын туолбут буруйдаахтар. 16–17 саастаах оҕолор эмиэ төрөппүттэригэр иитиллэллэр, кинилэргэ эмиэ ас-таҥас, гаджет, кэнсэлээрийэ табаара наада, маны таһынан, эксээмэннэргэ бэлэмнэнэллэригэр эбии онлайн-куурус, репетитор наада, онон ороскуоттара өссө улахан. Сокуон быһыытынан, киһи 18 сааһыгар диэри оҕо диэн ааттанар, төрөппүттэригэр иитиллэр. Кини бырааба тоҕо күөмчүлэннэ? Бу социальнай тэҥэ суох буолууну суох гынары ирдиибит!” диэн суруйбутум.

Кылгас кэм иһигэр петицияҕа 144 тыһыынчаттан тахса киһи илии баттаабыта. Араас эрэгийиэннэртэн тыһыынчанан төрөппүт бу социальнай тэҥэ суох буолууттан кыһыйан-абаран, санаатын этиммитэ, суруйбута. Федеральнай саайтар бу петиция туһунан иһитиннэриилэри таһаарбыттара.

Ол онон хаалбыта. 2020 сылга биир кэмнээх төлөбүрү 16–17 саастаах оҕолорго биэрбэтэхтэрэ. Ол эрээри, тыһыынчанан төрөппүт санаатын үрдүкү былаас болҕомтоҕо ылбыта.

РФ оҕо быраабыгар боломуочунайа Анна Кузнецова 16–17 саастаах оҕолорго төлөбүр төлөнүөхтээҕин туһунан эппитэ.

Федерация Сэбиэтин билимҥэ, үөрэҕириигэ, култуураҕа кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Лилия Гумерова эмиэ 16–17 саастаах оҕолорго төлөбүрү биэрэр туһунан РФ бырабыыталыстыбатыгар этии киллэрбитэ. Кини этиититтэн петицияны аахпытын өйдүөххэ сөп этэ, тоҕо диэтэр, онно суруллубуту үүт-үкчү хатылаабыта (биир паартаҕа олорор оҕолор тэҥэ суох бырааптарын туһунан).

Бу кэнниттэн, 2021 сыллаахха 10 тыһ. солк. суумалаах төлөбүрү 6–17 саастаах оҕолорго биэрбиттэрэ.

Онон төрөппүттэр көҕүлээһиннэрэ, сүүһүнэн тыһыынча киһини хаптаҕына, хамсааһыны таһаардаҕына, таах хаалбат эбит диэн өйдүөххэ сөп. Ол иһин бу дьиҥнээх олохтон холобуру аҕаллым.

17 саастаах оҕоҕо туох көмө баарый?

Сорох эрэгийиэннэргэ бу итэҕэһи өйдөөн көрөн, оҕо 17 сааһыттан 18‑гар диэри анал төлөбүр көрүллэр эбит. Холобур, Саратовскай уобаласка тустаах сокуон тахсан, 17 саастаах оҕолору өйүүр сыалтан, ый аайы 1061 солкуобай суумалаах босуобуйа көрүллэр. Саха сиригэр маннык анал өйөбүл суох.

Билигин сорох төлөбүрдэр оҕо 18 сааһыгар диэри төлөнөллөр.

Оҕо иитэр-аһатар киһитин сүтэрбит буоллаҕына, социальнай биэнсийэ 18 сааһыгар диэри, күнүскү үөрэххэ үөрэнэр буоллаҕына, 23 сааһыгар диэри төлөнөр.

Үлэлиир төрөппүккэ “стандартный вычет на ребенка” диэн баар. НДФЛ нолуоктан төнүннэрии буолар. Бастакы оҕоҕо — 1400 солк., иккискэ — 2800 солк., үһүс уонна онтон кэлэр оҕоҕо — 6000 солк., инбэлиит оҕоҕо — 12 000 солк. Бу нолуоктан төнүннэрии оҕо 18 сааһыгар диэри, үөрэнэр буоллаҕына, 24 сааһыгар диэри бэриллэр.

Биир кэлим босуобуйаны — оҕо 23 сааһыгар диэри

Судаарыстыбаннай Дуумаҕа этиилэр син киирэллэр эбит.

2025 сыл олунньутугар Судаарыстыбаннай Дуумаҕа сокуон барылын киллэрбиттэрэ. Ол чэрчитинэн, күнүскү үөрэххэ үөрэнэр, 23‑гэр диэри саастаах оҕолоох төрөппүттэр ыйдааҕы босуобуйа ылыахтарын сөп диэн.

Сокуон барылын Судаарыстыбаннай Дуума дьиэ кэргэн көмүскэлин, аҕа-ийэ буолуу боппуруостарын кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Нина Останина уонна РФКП салайааччытын солбуйааччы Николай Коломейцев киллэрбиттэрэ.

Дьокутааттар Биир кэлим босуобуйаны оҕо 23 сааһыгар диэри (күнүскү үрдүк үөрэххэ үөрэнэр буоллаҕына) биэрэргэ диэн этии киллэрбиттэрэ.

Ол эрээри, бу сокуон өйөбүлү ылбатаҕа. Ол оннугар, атын саҥа көмө миэрэтэ киирэн эрэр.

2026 сылтан — саҥа төлөбүр

2024 сыл бэс ыйыгар бэрэсидьиэн Владимир Путин иккиттэн элбэх оҕолоох, үлэлиир төрөппүттэргэ сыл аайы бэриллэр төлөбүр туһунан сокуоҥҥа илии баттаабыта. Федерация Сэбиэтэ от ыйын 10 күнүгэр бигэргэппитэ.

Бу төлөбүрү Арассыыйаҕа бастайааннай олорор, НДФЛ нолуогу төлүүр уонна дьиэ кэргэн уопсай дохуота биир чилиэнигэр тиксэринэн, тиийинэн олоруу алын кээмэйин 1,5 төгүл куоһарбат буоллаҕына, ылар кыахтаахтар.

Оҕону иитэ ылбыт төрөппүттэр, эппэкииннэр, попечителлэр ылар бырааптаахтар. Оҕо 18 сааһын туола илик эбэтэр устудьуон буоллаҕына, 23 сааһын туола илик буолуохтаах. Төрөппүттэр алимеҥҥа иэһэ суох буолуохтаахтар.

Төлөбүр кээмэйэ былырыын төлөммүт НДФЛ нолуогун сууматын уонна ол дохуоттан 6%-наах нолуок араастаһыытыгар тэҥнэһэр. Ол эбэтэр, дьиэ кэргэн биир сылга төлөөбүт НДФЛ нолуогун 13% уонна 6%-наах араастаһыытын төнүннэрэр кыахтанар. Оттон НДФЛ нолуогун төлөөбөт дьон бу төлөбүрү ылбаттар.

Бу сокуон 2026 сыл тохсунньу 1 күнүттэн үлэлээн барыахтаах. Сайабылыанньаны бэс ыйын 1 күнүттэн алтынньы 1 күнүгэр диэри бэриллэр.