“Үөрэхтээһин” национальнай бырайыак иитинэн, быйыл балаҕан ыйын 1 күнүгэр Дьокуускай куорат “Прометей” түөлбэтигэр Н.И. Шарин аатынан 39-с нүөмэрдээх Саха сирин устуоруйатыгар саамай улахан оскуола тутулунна.
Саҥа оскуола үс мэндиэмэннээх, 15 тыһ. кв.м. иэннээх. 45 кылаас-кэмпилиэккэ 1,6 тыһ. оҕо үөрэнэр, итинтэн 300 – алын кылаас оҕото.
Педагог уонна уһуйааччы сылынан Ил Дархан Айсен Николаев педагог идэтин аатын-суолун үрдүктүк тутан, быйыл 36 педагог-уһуйааччыга бириэмийэни олохтоото. Кыайыылаахтар Учуутал күнүгэр 100 тыһ. солк. суумалаах Ил Дархан бириэмийэтин туппуттара.
Үөрэх уонна билим министиэристибэтэ “Бочуоттаах уһуйааччы” биэдэмистибэннэй бэлиэни олохтоото. Итини таһынан, Үүнэр көлүөнэ пуондатын, “РНГ” АУо хампаанньаны кытта номнуо иккис сылын үөрэх бастыҥ үлэһиттэрин 100 бастыҥ педагогу 100 тыһ. солк. харчынан бириэмийэлээтилэр.
Балаҕан ыйын 8 күнүттэн 10 күнүгэр ыытыллыбыт быыбарга Саха сирин олохтоохторун итэҕэллэрин ылан, кыайыыны Айсен Николаев ситиспитэ. Куолаһы тиһэх ааҕыы түмүгүнэн, Айсен Николаев 75,77%, Виктор Губарев – 10,41%, Гаврил Парахин – 5,69%, Игорь Борисов – 5,20% куолаһы ылбыттара. Онон Айсен Николаев Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Дарханынан иккис болдьоххо талылынна.
Таатта улууһун Ытык Күөл сэлиэнньэтигэр өр кэтэспит саҥа поликлиникалара үлэҕэ киириитинэн дойду бэрэсидьиэнэ Владимир Путин видеосибээһинэн, Ил Дархан Айсен Николаев үөрүүгэ тус кыттыһан эҕэрдэлэрин тириэртилэр. Саҥа эбийиэк “Доруобуйа харыстабыла” национальнай бырайыак чэрчитинэн тутулунна. Тутууну ыытарга 983 мөлүйүөн солкуобай бэриллибититтэн 753 мөлүйүөнэ – федеральнай бүддьүөттэн.
Саҥа поликлиника 4000 кв м. иэннээх, симиэнэҕэ 200 киһи сылдьар кыахтаах, аныгы үйэ мэдиссиинэтин ирдэбилигэр толору эппиэттиир саҥа тэриллэрдээх.
Ил Дархан Айсен Николаев истипиэндьийэлэрин аныыр туһунан сэртипикээттэри олоҥхоһуттарга, оһуокайы таһаарааччыларга, уустарга уонна норуот маастардарыгар туттардылар.
Олоҥхоҕо Ил Дархан истипиэндьийэтин ыллылар: Анфиса Авелова (Томпо улууһа), Маргарита Григорьева (Бүлүү), Иван Григорьев (Мэҥэ Хаҥалас), Николай Григорьев (Чурапчы), Алексей Николаев (Таатта), Дарья Осенина (Уус Маайа).
Олоҥхону харыстааһын уонна тарҕатыы иһин биллэр олоҥхоһут Никандр Прокопьевич Тимофеевка олоҕун тухары истипиэндьийэ ананна.
Оһуокайы таһаарааччылар Афанасий Алексеев (Бүлүү улууһа), Дария Алексеева (Горнай), Роман Иванов (Сунтаар), Николай Карамзин (Мэҥэ Хаҥалас), Семен Морфунов (Чурапчы), Марта Николаева (Сунтаар), Розалия Тихонова (Ньурба) эмиэ Ил Дархан истипиэндьийэтин ыллылар.
2023 сылга сэттэ дьиэ тутуллан үлэҕэ киирбитэ. Ону сэргэ, билигин 10 дьиэ тутулла турар. Хаарбах дьиэттэн көһүү бырагырааматынан, уопсайа түөлбэҕэ 570 дьиэ кэргэни олохтуохтаахтар. Манна 900 миэстэлээх саҥа оскуола, 600 киһиэхэ анаммыт поликлиника, хоккейдыыр корт, уһуйаан тутуллуохтаах.
Намнааҕы кырдьаҕастар, инбэлииттэр интэринээт-дьиэлэрэ 5 тыһыынча кв. м. кэриҥэ иэннээх, аныгылыы тупсаҕай саҥа дьиэҕэ көһөн киирдэ. Бу 65 миэстэлээх эбийиэк бэрэсидьиэн Владимир Путин көҕүлээбит “Демография” национальнай бырайыак “Аҕам саастаах көлүөнэ” бырайыагынан олус хаачыстыбалаахтык тутуллан, үлэҕэ киирдэ.
Анал дизайнер үлэлээн, киэҥ-куоҥ остолобуой, бибилэтиэкэ, мастарыскыайдар, спортивнай саала, көмпүүтэр хоһо, сынньанар холлар, о.д.а. олус тупсаҕай көрүҥнээхтэр, «сканди» истииллээх миэбэллэринэн, анал тэриллэринэн хааччыллыбыттар.
2023 сылга байыаннай дьайыыга снайпердары бэлэмниир киин аһыллыбыта. Бу киини Арассыыйа дьоруойа Александр Колесов сүрүннүүр. Снайпердары бэлэмниир киин бүтүн Уһук Илин уокурукка уонна дойду үрдүнэн үлэлиир. Манна байыастар тактическэй бэлэмнэниини ааһалларыгар бары усулуобуйа барыта баар. Снайпердары бэлэмнииргэ бойобуой дьайыыга сылдьыбыт уопуттаах дьон үлэлэһэллэр.
2023 сылга биллэриллибит Үлэ сылынан «Үлэ киһитэ» бириэмийэ чэрчитинэн, араас хайысхаларга үлэлиир 50 бастыҥ үлэһит чиэстэнэн, Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Дарханын бириэмийэтин лауреата буолан, 300-түү тыһыынча солкуобайынан бириэмийэлэннэ: 29 бириэмийэ бырамыысыланнас, 21 бириэмийэ социальнай хайысхаҕа үлэлиир дьоҥҥо туттарылынна.
Балаҕан ыйын 18 күнүттэн Дьокуускайга Ленин болуоссатын хапытаалынай өрөмүөнэ саҕаланна.
Куорат киин болуоссата киһи билбэт курдук уларыйыаҕа. Манна 13 миэтэрэ уһуннаах 12 сэргэ, сир анныттан өрө тэбэн тахсар “сухуой” фонтан, саҥа тротуардар уо.д.а. эбийиэктэр баар буолуохтара. Болуоссаты эһиил күһүн аһарга былаанныыллар.
Алтынньы 25-28 күннэригэр Дьокуускайга аан бастаан Эрмитаж күннэрин чэрчитинэн, элбэх тэрээһин ыытылынна. Бу СӨ Национальнай художественнай түмэлин 95 сылыгар бэлэх быһыытынан буолла. “Часы и эпоха” быыстапка суолтата – өрөспүүбүлүкэ олохтоохторугар, дьиэлэриттэн тэйбэккэ сылдьан, Арассыыйа уонна аан дойду бастыҥ түмэллэрин дьиҥнээх кылаан айымньыларын илэ харахтарынан көрөллөрүгэр кыах биэрии буолар.
Эрмитаһы кытта салгыы бииргэ үлэлэһэргэ олук уурулунна.
“Олоҥхо ыһыаҕа – 2023” киэҥ хабааннаах национальнай бырааһынньыкка өрөспүүбүлүкэ оройуоннарыттан, Арассыыйа куораттарыттан уонна тас дойдулартан 5 тыһыынчаттан тахса киһини түмпүтэ.
Ыһыахха 80 тахса тэрээһин, ол иһигэр “Дугуйа Бөҕө” олоҥхо-испэктээк премьерата, олоҥхо өрөспүүбүлүкэтээҕи марафона, уустар, оһуохайдьыттар күрэстэрэ, ат симэҕин күрэһэ, успуорт национальнай көрүҥнэригэр күрэхтэһии уо.д.а. буолбуттара. 200 тахса олоҥхоһут Саха героическай эпоһын толоруу өрөспүүбүлүкэтээҕи куонкуруһугар кыттыбыта.
Бу сылга Саха сирин киинэ тыйаатырдара тоҕус саха киинэтин көрдөрдүлэр. Мантан алтата билиэти атыылаан харчыны киллэриигэ инники күөҥҥэ сылдьар.
Быйыл билиэти атыылааһыҥҥа рекорд олохтоммут — 95 мөл. солк. киирбит. Тэҥнээн суруйдахха, 2022 сылга — 73 мөл. солк., 2021 сылга — 61 мөл. солк.
Сыл бүтүүтэ быйылгы көрдөрүү 100 мөл. солк. диэри улаатыан сөп. Бу манна соторутааҕыта улахан экраҥҥа тахсыбыт «Харчы. Иэстэбил» уонна ахсынньы 21 күнүттэн көстүөхтээх «Зина, Леха-2. Новогодний маскарад» киинэлэр төһүү күүһүнэн буолуохтара.
Хаартыска: Н. Пахомова (СИА).
От ыйыгар Аммаҕа успуорт адаптивнай көрүҥнэригэр Саха Өрөспүүбүлүкэтин XIV спартакиадата – “Дьулуур” ыытыллыбыта. Саха сирин араас муннугуттан 24 хамаанданан 800-тэн тахса киһи көхтөөх кыттыыны ылбыта. Спортсменнар алта көрүҥҥэ – глоболга, олорон эрэ волейболга, дуобакка, чэпчэки атлетикаҕа, буулдьанан ытыыга уонна остуол тиэнниһигэр илин-кэлин түһүспүттэрэ.
Барыта 81 мэтээл кэмпилиэгэ оонньоммута. Бөлөхтөрүнэн Дьокуускай, Ньурба, Горнай бастакы миэстэҕэ тахсыбыттара.
Арктика сиригэр баар оройуоннартан Анаабыр улууһа бүтүннүү ВОЛС ситимигэр холбоммут бастакы оройуон буолла. Балаҕан ыйыгар Үрүҥ Хайа сэлиэнньэтиттэн оптическай лииньийэ улуус бары нэһилиэктэригэр тиийбитэ. Интэриниэккэ тута оскуоланы, дьаһалтаны, култуура дьиэтин уонна уһуйааны холбообуттара.
Онон, Үрүҥ Хайа сэлиэнньэтэ Уһук Илиҥҥи эрэгийиэҥҥэ түргэн интэриниэттээх саамай уһук хоту сытар сиринэн буолар.
Федор Кузьмич Попов 1921 сыл ахсынньы 8 күнүгэр Мэҥэ Хаҥалас улууһугар Иккис Баатара нэһилиэгэр Поповтар…
Дойду бэрэсидьиэнэ Владимир Путин Кыайыы параадын кэмигэр Арассыыйа аан дойду сэриитин таһаарбат туһугар үлэни ыытарын,…
Кыайыы диэн тыл сүрэҕи өрүкүппүт, эрэли үөскэппит, үтүөнү түстээбит бэлиэ тыл. Улуу Кыайыы күнүн көрсө…
Ыам ыйын 7 күнүгэр Саха Өрөспүүбүлүкэтин Үүнэр көлүөнэ тыйаатырыгар Арассыыйаҕа Дьиэ кэргэн, Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр Оҕо…
Быйылгы дьыл ыам ыйын 8 күнүгэр Саха сиригэр бүттүүн спортивнай хамсааһыны саҕалаабыт, спорт үгүс көрүҥнэрин…
Улуу Кыайыы күнүгэр Саха сирин бырабыыталыстыбатын бэрэссэдээтэлэ Кирилл Бычков Аҕа дойду Улуу сэриитин бэтэрээннэригэр Алексей…