2023 сыл тохсунньу 1 күнүттэн туох уларыйыылар киирдилэр?

2023 сылга этэҥҥэ үктэннибит. Тохсунньу 1 күнүттэн  олохпутугар-дьаһахпытыгар ханнык сокуоннар, уларыйыылар киирбиттэриттэн сүрүннэрин диэбиппитин билиһиннэрэбит. 

Биэнсийэ индексацияланыа

2023 сыл тохсунньу 1 күнүттэн үлэлээбэт биэнсийэлээхтэргэ биэнсийэ кээмэйэ 4,8 % үрдээтэ. Инньэ гынан үлэлээбэт дьон 2023 сыл тохсунньутугар биэнсийэлэрин эрдэтээҥҥи индексациялааһын кээмэйин учуоттаан, быйыл 2022 сыл тохсунньутун кытта тэҥнээтэххэ, 15,3 % үрдүүрэ былааннанар.

Хамнас алын кээмэйэ 16 242 солк. диэри үрдүө

Тохсунньу 1 күнүттэн хамнас алын кээмэйэ (МРОТ) 16 242 солк. буолуо. Бу 2022 сылы кытары тэҥнээтэххэ, 6,3 % үрдүк. Хамнас алын кээмэйэ тиийинэн олоруу алын кээмэйиттэн быйыл 4 % үрдүө.
Хамнас алын кээмэйин сэргэ атын даҕаны төлөбүрдэр, босуобуйалар уонна холобур, больничнай итиэннэ оҕо төрөөтөҕүнэ бэриллэр биир кэмнээх көмө үрдүө. Итини таһынан Бырабыыталыстыба уурааҕынан, 2023 сылга үлэтэ суох буолууга төлөбүр бастакы үс ыйга алын кээмэйэ 1500 солк., муҥутуур кээмэйэ – 12 792 солк., кэлиҥҥи үс ыйга – 5000 солк. буолуо.

Эмсэҕэлээбит волонтердар компенсация ылыахтара

Анал байыаннай дьайыылар зоналарыгар сылдьар волонтердарга уонна баҕа өттүнэн сылдьааччыларга кинилэр доруобуйаларыгар эчэйиини ыллахтарына, компенсация төлөнүөҕэ. Маннык сокуон тохсунньу 1 күнүттэн күүһүгэр киирдэ. Эрдэ маннык компенсацияны аҕыйах эрэгийиэҥҥэ төлүүллэрэ. Онтон бу сокуон Арассыыйаҕа бүтүннүүтүгэр биир кэлим бэрээдэги олохтуур. Кинилэргэ «кыһыл зонаҕа» үлэлиир медиктэр, ыксаллаах быһыы-майгы содулларын туоратааччылар, саахал уонна баһаар содулларын туоратааччылар, волонтердар, сураҕа суох сүппүт дьону көрдөөччүлэр киирсэллэр.

Дьиэ кэргэҥҥэ – биир кэлим босуобуйа

2023 сыл тохсунньу 1 күнүттэн саҥа төрөөбүт оҕоттон 17 сааһыгар диэри оҕолоох дьиэ кэргэҥҥэ биир кэлим босуобуйа олоххо киирдэ. Бу өйөбүл дьиэ кэргэн хас биирдии чилиэнигэр дохуота тиийинэн олоруу алын кээмэйиттэн кыра буоллаҕына эрэ ананар. Өскөтүн ыалга 17 сааһыгар диэри хас да оҕо иитиллэр буоллаҕына, босуобуйа хас биирдии оҕоҕо ананар.
Төлөбүр кээмээйэ дьиэ кэргэн дохуотуттан көрөн араастаах: тиийинэн олорууттан 50, 75 эбэтэр 100 % буолуон сөп. 50 % – босуобуйа уларыйбат кээмэйэ. Онтон дьиэ кэргэн ыйдааҕы дохуота тиийинэн олоруу алын кээмэйигэр кыранан тиийбэтэҕинэ, 75 % ааҕыллар. Өскөтүн тиийинэн олоруу алын кээмэйиттэн олох кыра буоллаҕына, эбии төлөбүр кээмэйэ 100 % буолуоҕа.
Биир кэлим босуобуйаҕа сайабылыанньаны госуслуга порталыгар эбэтэр МФЦ-га итиэннэ социальнай страховкалааһын пуондатыгар биэриэххитин сөп.

Инбэлиит оҕолор айаннарын ороскуота төлөнүө

Онкологическай, гематологическай уонна иммунологическай ыарыылардаах уонна бүөрдэрэ ыалдьар инбэлиит оҕолор эмтэнэ баралларыгар айаннарын ороскуота тохсунньу 1 күнүттэн төлөнөр буолла.
Бу төлөбүр искэннээх ыарыыны кытары охсуһар уонна иммуномодулирующай терапияны ылар эбэтэр гемодиализка сылдьар инбэлиит оҕолорго итиэннэ кинилэр төрөппүттэригэр, арыаллааччыларыгар оҥоһуллуо.

Төрөппүттэр инбэлиит оҕолорун кытары балыыһаҕа

киирсэр кыахтаннылар

Тохсунньу 1 күнүттэн төрөппүттэр уонна сокуоннай бэрэстэбиитэллэр, сааһыттан тутулуга суох, инбэлиит оҕолорун кытары балыыһаҕа босхо киирсэн сытыахтарын сөп. Урут инбэлиит оҕолор балыыһаҕа киирдэхтэринэ, чугас дьоннорун киллэрбэт этилэр. Оҕо үс сааһын туолуор эрэ диэри төрөппүт бииргэ киирсэрэ.

Үрдүк уонна орто үөрэх тэрилтэлэригэр көмөлөһөр хампаанньалар нолуокка чэпчэтиинэн туһаныахтара

Судаарыстыабаннай аккредитацияны ааспыт үрдүк уонна орто анал үөрэх тэрилтэлэригэр босхо көмөлөһөр хампаанньалар нолуокка чэпчэтиинэн туһаныахтара. Эрэгийиэннэр бэйэлэрэ инвестиционнай нолуок ахсаанын быһаарыыга учуоттанар ороскуот кээмэйин олохтуохтарын сөп. Чэпчэтии отчуоттуур кэмҥэ ааҕыллыбыт нолуокка туттуллуоҕа.

Үөрэх тэрилтэлэрэ омук устудьуоннарын туһунан ИДьМ

иһитиннэрэр буолуохтара

Университеттар уонна академиялар омук устудьуоннара академическай уоппускаҕа барбыттарын, үөрэхтэрин бүтэрбиттэрин, уһуллубуттарын туһунан ИДьМ территориальнай уорганнарыгар иһитиннэриэхтээхтэр. Итини таһынан полицияҕа быстах кэмҥэ олорор болдьохторун уһатар туһунан көрдөһүү сурук ыытыахтаахтар. Маннык сокуон тохсунньу 1 күнүгэр күүһүгэр киирдэ.

Арассыыйаҕа билии «көмүс ыстандаарда» киириэ

Үөрэхтээһин туһунан сокуоҥҥа «Примернай программалары» булгуччулаахха уларыттылар, онно Үөрэх министиэристибэтэ орто үөрэхтээһин кээмэйин орто таһымын уонна ис хоһоонун быһаарыа. Федеральнай сүрүн уопсай үөрэхтээһиҥҥэ үөрэх халандаарынай кыраапыгар, үөрэтэр биридимиэттэр, куурустар, дьиссипилиинэлэр оробуочай бырагыраамаларыгар итини сэргэ иитии федеральнай бырагырааматыгар уонна халандаарынай былаанын бырагыраамаларыгар биир кэлим үөрэх былаана киириэ. Ол базовай таһым буолуо. Онуоха оскуолалар бэйэлэрин бырагыраамаларын тутуһар бырааптаахтар, олору көрүү-истии уонна былааннаммыт түмүктэр федеральнай таһымтан намыһах буолуохтаахтар.

«Хорсун быһыы» үс уордьанын ылбыттарга

эбии төлөбүрдэр

«Хорсун быһыы» эбэтэр «Хорсунун иһин» уордьаннар үс истиэпэннэрин ылбыттар ыйдааҕы биэнсийэлэригэр эбии төлөбүрү ылыахтара. Маннык сокуон тохсунньу 1 күнүгэр күүһүгэр киирдэ.

Эбии төлөбүр – социальнай биэнсийэ 330 % ылыа

«Хорсун быһыы» уордьанынан, уопсастыбаннай бэрээдэги араҥаччылааһыҥҥа, буруйу оҥорууну утары охсуһууга, баһаартан, алдьархайтан дьону быыһааһыҥҥа бэйэлэрин харыстаммакка хорсун быһыыны көрдөрбүт дьону наҕараадалыылар. Ону тэҥэ бу наҕарааданы, байыаннайдар, сулууспалаахтар ытык иэстэрин толорууга хорсун быһыылары уонна быһаарыылаах дьайыыларын иһин наҕараадаланаллар.

Арассыыйаҕа страховой усунуос биир кэлим тарыыбын киллэрдилэр

Быйылгыттан Арассыыйаҕа страховой усунуос биир кэлим тарыыба киирдэ. Ону сэргэ страховой усунуоһу төлөөччүлэр чэпчэтиилээх категорияларын страховой усунуос тарыыбыттан көрөн, чэпчэтиилээх тарыыптар кээмэйдэриттэн көрөн үс бөлөххө холбоотулар (чэпчэтиилээх тарыып кээмэйэ оннунан хаалла).

Арассыыйаҕа арыгы сыаната ыарыыр

28 % кытаанах арыгы уонна гаастаах вино бэйэтигэр турар алын сыаната улаатыа. Ыарааһын тохсунньу 1 күнүгэр күүһүгэр киирбит РФ Үбүн министиэристибэтэ таһаарбыт бирикээһигэр олоҕурар. Ол курдук водка 0,5 л атыыга биирдиилээн барар алын сыаната 281 солк., ханньаах – 517 солк. буолуо. Билигин 0,5 л водка биирдиилээн барар алын сыаната – 261 солк., ханнььаах – 480 солк. Вино сыаната 0,75 лиитэрэтэ  169 солк. 239 солк. диэри үрдүө.

Тулаайах оҕолору олорор сирдэринэн

регистрациялыахтара

Ханна да регистрацияламмакка сылдьар, судаарыстыбаттан босхо дьиэ ылыахтаах тулаайах оҕолору саастарын ситиэхтэригэр диэри олорбут сирдэрин дьаһалтатыгар регистрациялыыр буолуохтара. Ол туһунан сокуон тохсунньу 11 күнүттэн олоххо киириэ. Ити дьаһал олоххо киирдэҕинэ, дойду үрдүнэн дьиэ ылыахтаах, ол гынан баран, регистрацията суохтарыттан социальнай төлөбүрү ылбакка сылдьар 18 саастарын ааспыт 219 тыһ. тулаайах оҕо хапсыа.