2024-2025 үөрэх дьылыгар тус сыаллаах үөрэх кубуотатын бигэргэттилэр

Бу күннэргэ 2024-2025 үөрэх дьылыгар тус сыаллаах үөрэххэ ылыы кубуотатын туһунан РФ Бырабыыталыстыбатыгар мунньах буолан ааста. Ол түмүгүнэн төһө миэстэ көрүллэрин бигэргэттилэр. Быйыл тус сыаллаах үөрэххэ барыта 145 тыһ. тахса миэстэ көрүллүбүт, ити ааспыт сыллааҕыны кытта тэҥнээтэххэ, 6% элбэх диэн бэлиэтииллэр. 

М.К. Аммосов аатынан Хотугулуу-Илиҥҥи федеральнай университекка төһө миэстэ тыырыллыбытын туһунан ыйыталастыбыт. Маныаха Киин тутар хамыыһыйа начаалынньыга Елизавета Ильина: “Үөрэххэ ылыы бэрээдэгэр олоҕуран, тус сыаллаах миэстэ ахсаана муус устар 10 күнүттэн хойутааһына суох тахсыахтаах. ХИФУ-га барыллаан ааҕыынан тус сыаллаах үөрэххэ 740 миэстэ тыырыллыаҕа, ол иһигэр бакалавриат уонна специа­литет бырагырааматыгар – 661, магистратураҕа – 82.

Биирдиилээн ылан көрдөххө, саҥа үөрэх дьылыгар мэдиссиинэ идэлэригэр бүддьүөт миэстэтин улахан аҥаара тус сыаллаахха хаалыаҕа. Бу балыыһалары уонна поликлиникалары саҥа каадырдарынан хааччыйыаҕа, оттон үөрэҕи бүтэрээччилэр үлэ булалларыгар мэктиэлээх буолуохтара. “Эмчит дьыалата” исписээлинэскэ уонна “педиатрияҕа” (специалитет) итинтэн 76 %, “стоматологияҕа” – 60 %.  

Педагогическай идэлэргэ бэлэмнээ­һиҥҥэ кубуота бүддьүөт миэстэтин ахсааныттан 20-30% ылыаҕа, ол эбэтэр өскөтүн “Педагогическай үөрэххэ (икки хайысхалаах бэлэмнэнии)” 388 миэстэ эбит буоллаҕына, итинтэн 116 миэстэ тус сыаллаах үөрэххэ ылыыга көрүллүөҕэ. 

Онтон инженернэй-тиэхиньиичэскэй хайысхалаах бырагыраамаларга тус сыаллаах кубуота 10-20% тэҥнэһэр. Холобур, “хайа дьыалата” исписээлинэскэ кубуота – 10%.  

“Юриспруденция”, “экэниэмикэ” хайыс­халарыгар кубуота 20% буолар. Биһиэхэ Үп-экэниэмикэ институтугар экэниэмикэ (ХИФУ итиэннэ Экэниэмикэ үрдүкү оскуолата кыттыгас икки дьупулуом­наах бырагыраамалара) бырагыраама үлэ­лиир, манна бүддьүөттэн 15 миэстэ көрүллэр, ол аата итинтэн үс миэстэ тус сыаллаах үөрэххэ бэриллэр. 

Үрдүкү квалификациялаах каадырдары бэлэмнээһин бырагыраамаларын туһунан эттэххэ, ординатура ордук тиийбэт хайыс­халарыгар тус сыаллаах кубуота 100% тэҥнэһэр. Аспирантура бары билимҥэ исписээлинэстэригэр бүддьүөттэн тус сыаллаах миэстэ өлүүтэ 35% буолар”, – диэн иһитиннэрдэ.

Тус сыаллаах үөрэххэ ылыыга туох уларыйыы киирдэ диэн номнуо дьон ыйыталаһан эрэр. Бу туһунан туоһуласпыппытыгар, былырыын тус сыаллаах үөрэх мэхэньиисимин тупсарар Федеральнай сокуон ылыныллыбытын ыйар. Саҥа быраабылаҕа олоҕуран, тус сыаллаах үөрэх сакаасчыта бэйэтин этиилэрин “Работа в России” платформаҕа таһаарар буолуоҕа. Абитуриент онно дойду үрдүнэн баар этии­лэри барытын уопсай көрөр уонна тус сыаллаах үөрэнэригэр ханнык баҕарар эрэгийиэни талар кыахтаах диэн быһаарда. Бу эдэр дьон дуоһунаска өрө тахсалларыгар (карьера) ураты кыаҕы биэриэ диэн ыйаллар.