Ахмед Варфоломеев: “Бар дьонум үөрүүтүн тэҥҥэ үллэһинним”

Ахсынньы 22 күнүгэр  Саха Өрөспүүбүлүкэтин доруобуйатын харыстабылын устуоруйатыгар киирэр кэрэ-бэлиэ түгэн үүннэ.  Ол эбэтэр Үөһээ Бүлүүгэ оҕо эмтэнэр балыыһатын саҥа таас дьиэтэ үөрүүлээх быһыыга-майгыга  үлэҕэ киирдэ.

Бу күн Ил Дархан Айсен Николаев видео-кэмпириэнсийэ көмөтүнэн Чурапчы, Уус Маайа, Өймөкөөн, Үөһээ Бүлүү, Ньурба, Нерюнгри уонна Хаҥалас улуустарыгар, Дьокуускай куоракка 8 социальнай суолталаах эбийиэги арыйда.

Үөһээ Бүлүүгэ 3 мэндиэмэннээх саҥа таас куорпус арыллыытынан өрөспүүбүлүкэ бырабыыталыстыбата, министиэристибэлэр, 8 улуус доруобуйатын харыстабылын бэрэстэбиитэллэрэ уо.д.а. видео-сибээһинэн холбонон эҕэрдэлээтилэр. Ил Дархан Айсен Николаев видео-сибээс нөҥүө: “Мин саҥа эбийиэктэр аһыллыбыттарыттан эһигини кытары тэҥҥэ үөрэбин. Бу – олох хаачыстыбатын тупсарыыга биллэр улахан кылаат, биһиги куораттарбыт уонна сэлиэнньэлэрбит сайдар кыахтарын улаатыннарыы”,  — диэн эҕэрдэтин тириэртэ.

“Үлэбин тыа сирин бырааһыттан саҕалаабытым — мин дьолум”

Өссө биир үөрүүлээх түгэнинэн Үөһээ Бүлүү улууһун Оройуоннааҕы киин балыыһатын оҕо эмтэнэр куорпуһугар биир дойдулаахтара Ахмед Романович Варфоломеев аатын иҥэрии буолла. Манна даҕатан эттэххэ, саҥа дьиэ уопсайа 1355 кв.м. иэннээх. Урут  оҕо куорпуһа уонна оҕо консультацията тус-туспа дьиэҕэ үлэлээн олорбут буоллахтарына,  билигин бары биир дьиэҕэ кииннэнэн үлэлиэхтэрэ.

Ахмед Романович  бу үөрүүлээх тэрээһиҥҥэ тус кыттан, улуус баһылыга Валерий Николаевы уонна Киин балыыһа сүрүн бырааһа Сардаана Павлованы кытары кыһыл лиэнтэни быстылар.

Үөһээ Бүлүү Балаҕаннааҕар күн сирин көрбүт Ахмед Варфоломеев  Благовещенскайдааҕы судаарыстыбаннай мэдиссиинэ институтун бүтэрбитэ. 1966 сылтан Үөһээ Бүлүү оройуонун ыраах сытар, суола-ииһэ суох Далыр учаастактааҕы балыыһатын сэбиэдиссэйинэн үлэтин саҕалаабыта. Сотору эдэр кэскиллээх исписэлиис быһыытынан, Оройуоннааҕы киин балыыһаҕа хирурунан ананан, онтон хирургия отделениетын сэбиэдиссэйинэн үлэлээн, 5 сыл устата суһал эпэрээссийэлэри оҥорон,  сүүһүнэн киһи олоҕун быыһаабыта, бар дьонун улаханнык абыраабыта. Эдэр исписэлиис ыарыһахтар махталларынан, хайҕалларынан кынаттанан салгыы олоҕун хирургия наукатыгар аныырга быһаарыммыта.

Ол туһунан Ахмед Романович:

«Бу олорон толкуйдаан көрдөхпүнэ, 1966 сылтан хирурдаан, 50-тан тахса сыл  үлэлээбиппин. Үлэбин тыа сирин бырааһыттан саҕалаабытым — мин дьолум эбит. Төрөөбүт дойдугар үлэлиир эмиэ да  чэпчэки, эмиэ да ыарахан этэ. Тоҕо диэтэххэ, бары билэр дьонум, эдьиийдэрим-убайдарым, бииргэ оонньообуттарым, үөрэммиттэрим уонна ытык кырдьаҕастарым буоллахтара. Институту сабыс саҥа бүтэрбит исписэлиискэ бастаан утаа  үлэлиирбэр чэпчэкитэ суоҕа. Уопут тиийбэтэ, билии да татым курдуга, тыа балыыһатын  хаһаайыстыбата олус мөлтөҕө… Онон салайар, тэрийэр дьоҕур ирдэнэрэ. Мин дьолбор, Илларион Илларионович Жирков курдук улахан уопуттаах, билиилээх биэлсэр  баар буолан абыраабыта. Мин ити саҕана кини курдук үтүө дьону кытта эҥэрдэһэммин, олохпор үрдүк кэрдииһи дабайдым диэн кинилэргэ махтана саныыбын. Кинилэр чиэһинэйдэрэ, чуолкайдара, киэҥ өйдөрө-санаалара, көнө майгылара барыта күүстээх эниэргийэни, бэйэбэр эрэли биэрэрэ», — диэн ахтан-санаан турардаах.

 

Бар дьонум үөрүүтүн тэҥҥэ үллэһинним

Онтон билигин, төрөөбүт улууһун инники кэскилин түстүүр, оҕо-аймах доруобуйатын харыстыыр оҕо балыыһатын арыйыы үөрүүлээх сиэригэр-туомугар кыттан кэлэн баран,  санаатын маннык үллэһиннэ:

-Үөһээ Бүлүүгэ Оҕо доруобуйатын улахан киинэ  РФ бэрэсидьиэнэ Владимир Путин көҕүлүүр “Доруобуйа харыстабыла” (“Уһун уонна көхтөөх олох”) национальнай бырайыагынан  тутулунна. Онно мин ааппын иҥэрэн соһуттулар даҕаны, долгуттулар даҕаны. Дьиҥэр, орто дойдуга олорор тыыннаах киһи  аатын иҥэрии аҕыйах, мин билэрбинэн 4-5 киһиэхэ иҥэрбиттэрэ быһыылааҕа. Үөһээ Бүлүүгэ барыам иннинэ балыыһа үлэһиттэрэ,  үгүстэрэ үөрэппит оҕолорум, балыыһа сүрүн бырааһа Сардаана Павлова  кырдьаҕас киһи хайдах айаннаан кэлиэй, аны ыалдьан хаалыа  диэн аһара долгуйбуттара.  Оттон мин, кырдьыгынан эттэххэ, үөрбүппүн-көппүппүн, хомойбуппун таспар сатаан биллэрбэт идэлээхпин. Талан ылбыт идэбинэн хирурдаан, төһөлөөх эпэрээссийэни оҥорбутум, өлүүнү-сүтүүнү да көрсүбүтүм буолуой? Баҕар, ол иһин барытын испэр тута үөрэнэн хааллаҕым…  Дьиҥэр, испэр долгуйуу да, үөрүү да баар бөҕө буоллаҕа. Биэнсийэҕэ тахсан баран үлэлии сылдьыбыт кэмнэрбинээҕэр элбэх наҕараадаҕа, чиэскэ-бочуокка түһэрбиттэригэр махталым ханна барыай? Хос-хос эбэм Долгуйбат Варфоломей диэн үһү. Тоҕо оннук ааттаабыттарын билбэппин.

Бар дьоммор тиийэн, эҕэрдэбэр кинилэри олус таптыырым, ытыктыырым туһунан эттим. Дьиҥэр, Үөһээ Бүлүүлэртэн  ааттара иҥэриллиэн сөптөөх дьоһуннаах дьон элбэх: үрүҥ халааттаах аанньал идэтин ылан олохторун оҕо доруобуйатын харыстабылыгар анаабыт өрөспүүбүлүкэ сүрүн педиатра Мария Ханды, неанотолог Радомир Александров уо.д.а.

Бу  балыыһа тутуллан үлэҕэ киирэрин кэтэспиппит өр буолла. Онон дойдубут салайааччыларыгар, доруобуйа харыстабылын министиэристибэтигэр, балыыһа аһыллыбытыгар кылааттарын киллэрбит бары дьоҥҥо махталбыт муҥура суох. Дьон доруобуйатын харыстааһын мэлдьи улахан суолталаах.

Улууска педиатрия сулууспата тэриллибитэ 75 сыла туолла. Онон бэтэрээн-педиатрдар ыҥырыллан, 40-ча киһи муһунна. Кинилэр бары чиэстэннилэр-бочуоттаннылар, оҕо доруобуйатын харыстабылыгар кылааттарын иһин мэтээлинэн наҕараадаланнылар. Ол иһигэр, мин эмиэ.

Дойдум дьонун үөрүүлэрин тэҥҥэ үллэстэн кэлэн үөрэн, санаам көтөҕүллэн олорор. Мэдиссиинэ саҥа тэриллэринэн сэбилэммит киэҥ-куоҥ, сырдык дьиэҕэ үрүҥ халааттаах аанньаллар ситиһиилээхтик үлэлиэхтэригэр, оҕо доруобуйатын харыстабылыгар олохторун аныахтарыгарэрэнэбин.

БЫҺААРЫЫ:

Ахмед Варфоломеев —  СӨ үтүөлээх бырааһа, мэдиссиинэ  билимин дуоктара, бэрэпиэссэр, естественнэй билимнэр Европатааҕы академияларын академига, СӨ уонна РФ доруобуйатын харыстабылын туйгуна, үлэ бэтэрээнэ, Үөһээ Бүлүү улууһун бочуоттаах олохтооҕо.