Ахтыы түһүлгэтэ

Национальнай бибилэтиэкэ бэрт сэргэх тэрээһин буолла. Уус Алдантан төрүттээхтэр мустан биир дойдулаахтарын көрүстүлэр, бэртээхэй тэрээһиҥҥэ сылдьан элбэҕи биллилэр-көрдүлэр.

Бибилэтиэкэ Историческай саалатыгар история наукатын кандидата, Саха АССР култууратын үтүөлээх үлэһитэ, Уус Алдан улууһун бочуоттаах олохтооҕо Дмитрий Дмитриевич Петров сырдык аатыгар тэрээһин буолла. Ахтыы түһүлгэтигэр кыргыттара Евдокия Дмитриевна, Антонина Дмитриевна, кийиитэ Альбина Васильевна Петрова, сиэннэрэ, хос сиэннэрэ, Уус Алдантан биир дойдулаахтара, Баатаҕайтан нэһилиэк баһылыгын солбуйааччы Александра Петровна Петрова, бэтэрээн учуутал Ксения Иннокентьевна Румянцева, нэһилиэк бибилэтиэкэрэ Августина Пермякова,  Бороҕонтон С.С. Васильев-Борогонскай аатынан киин бибилэтиэкэттэн Ольга Николаевна Павлова, Дмитрий Дмитриевичтыын бииргэ үлэлээбит, алтыспыт дьоно түмүстүлэр.

Итини сэргэ биллиилээх судаарыстыбаннай, уопсастыбаннай диэйэтэл, поэт, П.А. Ойуунускай аатынан Саха АССР Судаарыстыбаннай бириэмийэтин лауреата С.С. Васильев-Борогонскай төрөппүт кыыһа, үлэ бэтэрээнэ Вера Сергеевна  Васильева, аймахтара, үлэ бэтэрээнэ Серафима Серафимовна Илларионова, Бүлүүттэн Советскай Союз Дьоруойа Николай Саввич Степанов уола Александр Николаевич Степанов о.д.а. кыттыыны ыллылар.

Петровтар дьиэ кэргэн чугас доҕоро Римма Романовна Жиркова тэрээһини иилээн-саҕалаан ыытта. Сэрии ыарахан сылларыгар ыраах Саха сирин дьоно Ийэ дойду көмүскэлигэр кыттыыларын туһунан аан маҥнайгынан үөрэппит, киэҥ эйгэҕэ таһаарбыт киһинэн уус алданнар биир дойдулаахпыт  Дмитрий Дмитриевич Петров буоларынан киэн туттабыт. Хас да сыл устата барбыт бу сэрии биир иэдээнэ 45 км. усталаах. 35 км. туоралаах, 9 м. тахса дириҥнээх Ильмень күөлгэ кыргыһыы буолар. Манна сүүһүнэн саха эдэркээн буойуннара биир күн иһигэр кыргыллыбыттара. Сэрии кэмигэр хайа да улахан кыргыһыыга маннык суорума суолланыы суоҕа диэн учуонайдар бэлиэтииллэр. Саха хорсун буойуттарын үйэтитиигэ Сергей Степанович Васильев бэйэтин өлбөт-сүппэт кылаатын киллэрбитэ. Ол поэт «кыырыктыйбыт Ильмень күөлгэ» үс төгүл тиийэ сылдьыбытын түмүгэр 1967 с. суруллубут «Улуу Ильмень» айымньыта буолар. Айымньы тута кэриэтэ нуучча тылыгар тылбаастанан  нууччалыы, сахалыы Новгород, Ленинград, Минскэй, Дьокуускай куораттар араадьыйаларынан ааҕыллыбыттара. 1969 с. Сергей Степановичка уус алданнартан маҥнайгынан П. Ойуунускай аатынан Саха АССР Судаарыстыбаннай бириэмийэтэ анаммыта.

Айымньы өрөспүүбүлүкэ уопсастыбаннай, култуурунай олоҕор улахан сабыдыалы оҥорбута. Ол курдук, А.А. Бурцев сэлии  аһыытыгар саха хоодуот уолаттарын хорсун быһыыларын оҥо быһан үйэтиппит үлэтэ Новгород уобалаһыгар бэлэх быһыытынан туттарыллыбыта. Бу үлэ билигин Старай Русса куоракка Хотугулуу-Арҕааҥҥы фронт түмэлигэр турар. Аким Акимович Новгород куорат бочуоттаах олохтооҕун аатын сүкпүтэ.

Композитор Д. Салиман-Владимиров поэма матыыбынан симфония айбыта. Музыкальнай тыйаатыр сценатыгар балет турбута.  Үгүс сыллар кэннилэриттэн суруйааччы Е. Неймохов «Ильмень үрдүнэн туруйалар» киинэ сценарийын  суруйан, киинэ уһуллубута. Киинэни устубут оператор, биир дойдулаахпыт Иннокентий Аммосов П. Ойуунускай аатынан СӨ Судаарыстыбаннай бириэмийэтин лауреатынан буолбута. Сергей Степанович аатын Майаҕа, Суоттуга уулуссалар, Ньурба куоратыгар сынньалаҥ паарката, Уус Алдаҥҥа Хоноҕорго оскуола, Бороҕоҥҥо улуустааҕы киин бибилэтиэкэ сүгэллэр. Онтон РФ, СӨ култууратын үтүөлээх үлэһитэ Раиса Реасовна Кулаковская бырайыагынан үлэлиир Васильевскай ааҕыылар 2009 с. Бүтүн Арассыыйатааҕы «Васильевскай ааҕыылар» диэн ааттанан Новгород  уобалаһыгар Борисово бөһүөлэккэ, Старай Русса, Улуу Новгород, Санкт-Петербург куораттарга номнуо түөрт төгүл ыытыллан, үгүс эдэр оҕо дьону  бэйэтин тула түмтэ. Атын маннык түһүлгэлээх айымньы саха литературатыгар баара биллибэт.

Икки биир дойдулаахтар, биир көлүөнэ дьонноро, историк Дмитрий Дмитриевич Петров уонна поэт Сергей Степанович Васильев-Борогонскай үйэлээх доҕордоһууларын, бэйэ бэйэлэрин ситэрсэн биэриилэрин түмүгэр айыллыбыт «Улуу Ильмень» кэлэр да кэмнэргэ ааттарын ааттата туруоҕар эрэнэбит.

Дмитрий Дмитриевич туһунан сүрдээх истиҥ-иһирэх ахтыылар оҥоһуллубуттарын тэрээһиҥҥэ кэлбит дьон тоһоҕолоон бэлиэтээтилэр.

Ольга Павлова,

С.С. Васильев-Борогонскай аат. улуустааҕы киин бибилэтиэкэ кыраайы үөрэтэр отделын сэбиэдиссэйэ.

Хаартыскалар: ааптар тиксэриилэрэ