Айар дьон байыаннай дьайыыга сылдьааччыларга көмөҕө кылааттарын киллэрдилэр

Мин бүгүн хоһоон, мелодия  айар-суруйар дьарыктаах дьүөгэлиилэр «Чэ, чэйдиэҕиҥ» диэн түмсүүлэрин  кытары биир үтүө дьыалаҕа кыттыһан, ону сырдатары наадалааҕынан ааҕан, кэпсиэхпин баҕардым.

Биир дойдулааҕым, куораттааҕы түмсүү көхтөөх  чилиэнэ Анна Петровна Григорьевалыын улахан тэрээһиннэргэ куруук көрсөбүт. Кини  уопсастыбанньык, кыраайы үөрэтээччи, култуура бэтэрээнэ, билигин бочуоттаах сынньалаҥҥа Дьокуускай куоракка олорор. Ол эрээри, «олорор» диэн тыл биһиги Анна Петровнабытын кытта хайдах да дьүөрэлэспэт. Ол курдук,  кини ханна олороруттан тутулуга суох,  сааһын тухары үлэни өрө туппут,  билигин да олох оргуйар  үөһүгэр  сылдьар диирим омуннааһын  буолбатах.

 Анна Петровна айар куттаах киһи буолан, бэйэтин курдук биир интэриэстээх дьону кытта дойдуга буола турар быһыыттан-майгыттан туора турбакка, өйө-сүрэҕэ тугу этэринэн доҕотторун түмэн, араас  идеялары олоххо киллэрсэ сылдьар.

Ол курдук,  Былаҕачыйыанап таҥарата күн  дьүөгэлэрин кытта байыаннай дьайыыга барар оҕолору таҥыннаран ыытар Технопарка дьиэтигэр «Илии сылааһа» иистэнэр сыахха сырыттылар.  Көннөрү көрө-истэ буолбакка, сыаллаах-соруктаах десант быһыытынан. Ирина Егоровна Саввина ийэ дойдубут  көҥүлүн көмүскүү барар дьоммутун босхо таҥыннаран ыытар дьыалаҕа бэйэтин сүрэҕин ыйыытынан салайтаран, иилээн-саҕалаан үлэлии сылдьар хоһуун киһибит. Кини кэлбит дьоҥҥо тэрилтэтин көрдөрдө,  үлэтин-хамнаһын   билиһиннэрдэ.  Илиилэрин, сүрэхтэрин сылааһын иҥэрэн хайдах курдук хаачыстыбалаахтык тигэллэрин көрөн сөхтүбүт. Кэтэн барар дьон  махталларын истэн кынаттаналларын,  таҥастара кинилэри дьиҥнээхтик араҥаччылыыр күүһүгэр итэҕэйэллэрин истэн дьоллоноллорун киһи эрэ уйадыйыах, киэн туттуох курдук долгутуулаахтык кэпсээтэ.

Ирина Егоровна  салайааччы эрэ буолбатах, кини соҕотох бэйэтэ хас эмэ киһи эбээһинэһин толорор дэгиттэр маастар эбит. Ол курдук,  таҥас хайдах быһыылаах буолуохтааҕын, ол аата дизайнын толкуйдаан оҥорор, онтун иистэнньэҥнэргэ быһыталаан биэрэр, өссө спонсор көрдөһөн тэрилтэлэри кэрийэр, биллэн турар, онно тэрилтэ  барыта утары кэлбэтин харааста, сонньуйа үллэһиннэ. Оннук түгэннэргэ санаа түһүүтэ да ханна барыай? Ол эрээри,  көмөлөһөөччү өттө элбэх диэн Ирина Егоровна эгди буолар. Улаханнык сылайан, сэниэтэ эстэн уурайыан да санаталыыр кэмнэрдээҕин бу күүстээх санаалаах хорсун буойун дьахтар кистээбэккэ үллэстэр. Ол эрээри,  байыаннай дьайыыга  баран иһэр үтүмэн киһини — саха эр бэртэрин алҕаан  ыыппытын санаатаҕына,  ылсыбыт дьыалатын тиһэҕэр тиэрдиэх тустааҕын өйдөөн, сымыһаҕын быһа ытыран туран иккис тыын киллэринэн дьүккүөрдээхтик түмүктүүргэ санаммытын истэн кининэн киэн туттар, сүгүрүйэр санаа барыбытын иилии кууста.

Ирина Егоровна кэпсээнин кэнниттэн Анна Петровна туох сыаллаах-соруктаах кэлбиппитин билиһиннэрдэ. Соторутааҕыта социальнай ситиминэн  бэрт кэрэхсэбиллээх видео Сахабыт сирин тилийэ көппүтэ. Онно  Донецкай уобалас  таһыгар ийэ дойду  көмүскэлигэр  сылдьар саха буойуттара бэртээхэй Арчы дьиэтин туттубуттарын сөҕө, соһуйа көрдүбүт. Уолаттар дойдуларын санатар, ахтылҕаннарын уҕарытар  сахалыы кинигэлэри ааҕа сырыттынар диэн бары 7-8-тыы кинигэлэрдээх кэлэн,  уолаттарбытыгар  тириэрдэллэригэр  көрдөстүбүт. Бу аахсыйабыт  буола турдаҕына Мииринэй  Арыылааҕыттан сылдьар саллаат А.А.Тарасов  уоппускатын кэнниттэн төрдүһүн бараары таҥас көрө кэлбитин Ирина Егоровна үөрүйэх бэйэлээхтик көрсөн, кэлбит дьон уолбутун алҕаатыбыт, арчылаатыбыт,  хаартыскаҕа түстүбүт.

Үөһээ саҕалаабыкка төннөр буоллахха, Анна Петровна «Ситим» көҥүл суруйааччылар сойуустарын  дьонунуун (бэрэссэдээтэл «Шаддат», «Дьолгун туораттан көрдөөмө», «Саллаат аҕата»  уо.да кинигэлэр ааптардара И.П. Александров) ааспыт күһүн кинилэр суруйбут хоһоонноругар ырыа буолбут айымньыларынан кэнсиэртээн,  108 тыһыынча солкуобай харчыны киллэрэн, Ирина Егоровнаҕа таҥас атыылаһалларыгар анаан туттарбыттарын ахтар тоҕоостоох. Ол аахсыйа кэнниттэн алгыс тыллаах хоһооннорун хомуруунньугун эмиэ дойдуну көмүскээччилэргэ аадырыстаан ыыттылар.

Дьэ, бу курдук аҕам саастаах айар куттаах  Далбар хотуттар дьиэҕэ бүгэн олорбокко,   сүрэхтэрин баҕатынан төһө кыайалларынан сүбэ-соргу, көх-нэм буола сылдьаллар.  Маннык маассабай хамсааһыннар холобур буолан тарҕанан инникигэ сырдык эрэли, тапталлаах Сахабыт сиригэр эйэлээх халлаан туругуруоҕун кэрэһэлии сылдьаллара киһини үөрдэр, кынаттыыр. Олоххо көхтөөх, бэйэлэрин кэмнэригэр үлэни үлэлээбит  А.С.Данилова-Сарыада, М.Г. Габышева, И.Д.Рожина-Күндүйээнэ, В.И.Яковлева-Чэлгийээнэ,  Т.И.Потапова-Татыйык,  П.А.Тумусова-Туску,  С.И.Прокопьева, В.И.Габышева уонна бу устуруокалар  ааптардара буолан, А.П.Григорьева салалтатынан  сырыттыбыт.

«Илии сылааһа» баҕа өттүнэн иистэнэр сыах 2022 сыл алтынньы 1 күнүгэр тэриллиэҕиттэн 5000 киһини босхо таҥаһынан хааччыйбыт.

Салайааччы, Тааттаттан төрүттээх И.Е. Саввина кыраайы үөрэтээччи, 2018 с. төрдүн-ууһун  төрүччүлэрин  оҥорбут. 2019 с. «Айар Кут” эрэгийиэннээҕи  суруйааччылар уонна хоһоонньуттар сойуустара тэрийбит «Золотое перо земли олонхо» диэн өрөспүүбүлүкэтээҕи уус-уран айымньы  улахан куонкуруһугар  «Сэрии тулаайаҕа»  диэн кэпсээнинэн  «Серебряное перо» номинацияны, уопсастыбаннай үлэтинэн «Гражданскай килбиэн» бэлиэни ылбыта.

Ирина Егоровнаҕа, бары үлэһиттэргэ доруобуйаны,  дьолу-соргуну баҕарабыт.   Бары күүһү Кыайыы туһугар түмэн, ким туох кыахтааҕынан күүс-көмө, өйөбүл буолуоҕуҥ  диэн ыҥырабыт!

     Мария Романовна НИКОНОВА, үөрэҕирии туйгуна