Салгыы
Айсен Николаев: «Арктика сайдыыта биһиги сүрүн сорукпутунан буолар»

Айсен Николаев: «Арктика сайдыыта биһиги сүрүн сорукпутунан буолар»

02.06.2023, 22:10
Андрей Сорокин (СИА) хаартыската
Бөлөххө киир:

Бэс ыйын 2 күнүгэр Ил Дархан Айсен Николаев Чокуурдаах бөһүөлэгэр Аллайыаха оройуонун социальнай-экэнэмиичэскэй сайдыытын боппуруостарыгар мунньах ыытта. Мунньахха Ил Дархан ааспыт сылга туруорбут соруктарын туолуутун көрдүлэр.

Өрөспүүбүлүкэ баһылыга  Яков Елисеев баһылыктаах оройуон дьаһалтатын хамаандата дьоһуннаах үлэни оҥорбуттарын бэлиэтээтэ.

«Аллайыаха улууһугар түмүктээх үлэҕэ чопчу сыал-сорук туруоруллара көстөр. Манна сайдыы боппуруостара өрөспүүбүлүкэ киин оройуоннарыттан быдан атын усулуобуйаҕа быһаарыллар. Саамай уустук килиимэттээх уонна суола-ииһэ ыарахан усулуобуйалаах сиргэ олорор уонна үлэлиир Аллайыаха олохтоохторугар истиҥ махтал тылларын этиэхпин баҕарабын», – диэн бэлиэтээн эттэ Айсен Николаев.

Социальнай эбийиэктэри тутууга уонна өрөмүөннээһиҥҥэ соруктар

Ил Дархан чугастааҕы кэмҥэ биир сүрүн соругунан Чокуурдаахха атыы-эргиэн-логистическай киинин тутуу буолар диэн бэлиэтээн эттэ. 2025 с. үлэҕэ киириэхтээх киин бородууктаҕа сыананы чэпчэтии курдук социальнай көдьүүһү биэриэхтээх.

Чокуурдаах бөһүөлэгэр 275 миэстэлээх оскуоланы тутуу боппуруоһугар Айсен Николаев тутуу хаамыытын тэтимин намтаппат, үбүлээһини уонна тутуу матырыйаалын   кэмигэр хааччыйарга соруйда.

Итини таһынан Чокуурдаахха саҥа оҕо саадын тутуу наадатын эттилэр. Ил Дархан СӨ экэниэмикэҕэ министиэристибэтигэр уонна Үөрэх министиэристибэтигэр бу эбийиэги бастакы соругунан киллэрэргэ уонна бырайыактыыр-симиэтэтин докумуонун оҥорорго соруйда.

Оленегорскайга Култуура дьиэтин уонна Чокуурдаахха этнокултуура киинин хапытаалынай өрөмүөннэри ыытыы боппуруостарын өрөспүүбүлүкэ биэдэмистибэлэрэ көрөллөрүгэр ыйдылар.

«Чокуурдаах – өрөспүүбүлүкэ, Арктикаҕа даҕаны маастар-былаан оҥоһуллан ылыныллыбыт биир бастакы бөһүөлэгинэн буолар. Архитектура салалтатын кытары маастар-былааны олоххо киллэрэргэ, эбийиэктэрбит бары тутуллалларыгар үлэни ыытаргытыгар көрдөһөбүн», – диэтэ Айсен Николаев.

Ил Дархан Чокуурдаахха саҥа канализационнай-ыраастыыр ыстаансыйаны тутуу боппуруоһа быһаарыллыахтаах, тоҕо диэтэххэ, дьон олоҕун кытары сибээстээх диэн тоһоҕолоон эттэ. Айсен Николаев бу эбийиэги тутууну үбүлээһин араас варианын көрүөххэ наадатын уонна сөптөөҕү талары эттэ.

Тырааныспар министиэристибэтигэр суудуналар тиксэр сирдэригэр таһаҕаһы тиэйиигэ уонна хаарбах тимири таһыыга анаан үрдүк технологиялаах уонна аныгы оборудованиенан хааччыйыыны көрөллөрүгэр сорудахтанна.

Аллайыаха оройуона хаарбах дьиэттэн көһөрүү уонна бөҕү хомуйууга үчүгэй көрдөрүүлээх. Айсен Николаев оройуоҥҥа хапытаалынай тутуу тэтимнээхтик барарын уонна хаарбах дьиэттэн көһөрүү бырагыраамата олоххо киирэрин бэлиэтээтэ.

Оройуоҥҥа бу бырагыраамаҕа 44 элбэх кыбартыыралаах дьиэ киирэн турар, ол иһигэр Чокуурдаахха – 27. Быйыл оройуоҥҥа икки дьиэ киириэ, оттон 2024 с. бүтүөр диэри өссө үс дьиэ тутуллара былааннанар. Сир учаастагар уонна сибээс лиинньийэтигэр кэккэ кыһалҕалар бааллар. Өрөспүүбүлүкэ баһылыга Бырабыыталыстыбаҕа уонна муниципалитекка бу боппуруостары суһаллык быһааралларыгар соруйда.

Айсен Николаев Аллайыаха оройуонугар саҥа үлэлээн эрэр бөҕү-саҕы суох оҥорор бырайыагы чорботон бэлиэтээтэ. Арктика зонатыгар эрэгийиэннээҕи операторынан буолар 500 кг/ч кыамталаах Hurikan установканы ОДьКХ тэрилтэтэ ылбыта. Бу установка көмөтүнэн нэдиэлэ аайы 137 м3 кэриҥэ бөҕү-саҕы уматаллар.

Ил Дархан бэлиэтээбитинэн, маннык бөҕү уматар установкалар Арктика усулуобуйатыгар сөптөөхтөр. Бырайыак экологияны харыстыырга уонна бөһүөлэги бөхтөн ыраастыырга бары ирдэбилгэ эппиэттиир.

Муниципалитет утилизацияҕа анаан олохтоох бүддьүөттэн эбии ороскуоту көрсөрүнэн, Айсен Николаев оройуоҥҥа өрөспүүбүлүкэ бүддьүөтүттэн субсидияны көрүүнү өйөөтө.

Итини сэргэ Ил Дархан Чокуурдаахха баар «Арктика суоллара» тэрилтэ үлэтин-хамнаһын үчүгэйинэн сыаналаата. Кини, тэрилтэ көдьүүстээх үлэтинэн кыһыҥҥы суол туруктаах буолуутун хааччыйан, нэһилиэнньэ үҥсүүтэ кыччаабытын эттэ.

Ил Дархан быраастар мобильнай биригээдэлэрэ Арктика үлэлээһиннэрин саҥа бырагыраамата көдьүүстээҕин бэлиэтээтэ. Быйыл быраастар биэс бөһүөлэккэ сылдьан үлэлээтилэр. Нэһилиэнньэ астыммытын биллэрдэ. Аллайыаха оройуонун үгүс олохтоохторо диспансеризацияны ааспыттар уонна исписэлиистэргэ көрдөрбүттэр.

Айсен Николаев Арктика зонатыгар сибээс волоконно-оптическай лиинньийэтин киллэрии бырайыагын туһунан кэпсээтэ.

«Түргэн интэриниэти киллэрии дьон олоҕун хаачыстыбатын тупсарыа, ол иһигэр социальнай эйгэҕэ. Холобур, интэриниэти түргэтэтии телемедицинэ дириҥник киириитин хааччыйыа», – диэтэ кини.

Ил Дархан пресс-сулууспата

Бары сонуннар
Салгыы
10 июля
  • 16°C
  • Ощущается: 16°Влажность: 94% Скорость ветра: 4 м/с

Сообщить об опечатке

Текст, который будет отправлен нашим редакторам: