Салгыы
Айсен Николаев Норуот сомоҕолоһуутун күнүн туһунан: “Доҕордоһуу уонна хардарыта көмөлөсүһүү удьуорунан бэриллэр аналлаах”

Айсен Николаев Норуот сомоҕолоһуутун күнүн туһунан: “Доҕордоһуу уонна хардарыта көмөлөсүһүү удьуорунан бэриллэр аналлаах”

03.11.2022, 18:35
Бөлөххө киир:

Сэтинньи 4 күнүгэр Арассыыйа Норуот сомоҕолоһуутун күнүн бэлиэтиир. Быйыл бырааһынньык ураты суолталаах: уонунан сыллар устата холбоһор туһунан ыра санааламмыт түөрт эрэгийиэн дойдуга төнүннэ. Саха сирэ туох уларыйыы буоларын истэн эрэ билбэт. Бу күнү Саха сиригэр хайдах бэлиэтииллэрин, ДНӨ куоратын кытта шефтэһээччилэр настарыанньалара хайдаҕын уонна норуоттар икки ардыларыгар сөбүлэҥи, ытыктабылы хайдах олохсутар туһунан СӨ Ил Дархана Айсен Николаев «ФедералПресскэ» кэпсээтэ.

— Арассыыйа сэтинньи 4 күнүгэр Норуоттар сомоҕолоһууларын күнүн бэлиэтиир. Сомоҕолоһуу – бу сыл лейтмотива. Быйыл Саха сирэ Арассыыйа састаабыгар киирбитэ 390 сылын бэлиэтээтэ. Дойду састаабыгар түөрт эрэгийиэн киирбитин кэннэ өрөспүүбүлүкэ олохтоохторун настарыанньата хайдаҕый?

— Арассыыйа саҥа эрэгийиэннэринэн хаҥаабыта биһиэхэ ордук бэлиэ этэ. Этэн аһарбыккыт курдук, быйыл Саха сирэ Арассыыйа Судаарыстыбатын састаабыгар киирбитэ 390 сылын бэлиэтиибит. Арассыыйа састаабыгар киирии Саха сиригэр устуоруйаҕа киирэр хардыы, олох бары өттүнэн сайдарыгар төрүөтүнэн буолбута уонна билимҥэ, култуураҕа итиэннэ оҥорон таһаарыыга аныгы ситиһиибит акылаатын уурбута. Саха сирин норуота модун Арассыыйа сорҕотунан биллэр кыаҕы ылбыта. Саҥа территориялар Арассыыйаҕа төннүүлэрэ эйэлээх олоххо уонна сайдыыга хардыынан буоларыгар эрэллээхпин.

Саха сирин олохтоохторун саҥа субъектары кытта өрдөөҕүттэн бырааттыы сыһыаннар ситимнииллэр. Чуолаан, сэбиэскэй кэмнэргэ Донбасстан исписэлиистэр Саха сирин таас чохтоох сиригэр үлэлии кэлэллэрэ. Күн бүгүҥҥэ диэри ити хайысха тутуһуллан кэллэ.

Саха сирин олохтоохторо өрүү патриотизмынан, төрөөбүт улуустарыгар, куораттарыгар, өрөспүүбүлүкэлэригэр, дойдуларыгар тапталларынан уратылаахтара. Биһиги норуоттар икки ардыларынааҕы доҕордоһуу, хардарыта көмөлөсүһүү, сомоҕолоһуу үтүө үгэстэригэр иитиллибиппит. Сиэр-майгы бу өрүттэрэ биһиги хотугу тыйыс айылҕабыт удьуорунан бэриллибит кодугар иҥэ сылдьар. Ол иһин хас биирдиибит 2014 сылтан Донбасс сиригэр-уотугар тахсар быһылааҥҥа ис дууһабытынан чугастык ылыммыппыт. ДНӨ, ЛНӨ, Запорожскай уонна Херсонскай уобаластар Арассыыйа састаабыгар киирэр күнүн биллэрбиттэригэр, Саха сирин олохтоохторо бырааһынньыктыы настарыанньалааҕа.  Кыра куораттарга уонна сэлиэнньэлэргэ дьон патриотическай аахсыйаларга тахсыбыта, биһиги ол курдук дойдубут саҥа олохтоохторун өйөөбүппүт, онтон Дьокуускай куоракка улахан бырааһынньыктааҕы кэнсиэр тэриллибитэ. Саха сирэ саҥа эрэгийиэннэри өйүүр бары хамсааһына – гуманитарнай көмө, ДНӨ Кировскай куораты кытта шефтэһиитэ – бу истиҥ уонна ис сүрэхтэн.

— Айсен Сергеевич, Саха сирэ сэтинньи 4 күнүн хайдах бэлиэтиир? Быйылгы бырааһынньык уруккулартан уратылаах дуо?  

— Быйыл биһиги бу күнү аан бастакытын түөрт саҥа субъегы кытта бэлиэтиибит уонна саҥа эрэгийиэннэр чиэстэригэр тэрээһиннэри бэлэмнээтибит. Алтынньы 31 күнүттэн сэтинньи 4 күнүгэр диэри Саха сирин тэлэбиидэнньэтин башнята уочаратынан Донецкай, Луганскай норуодунай өрөспүүбүлүкэлэр уонна Запорожскай, Херсонскай уобаластар, ону тэҥэ Арассыыйа Федерациятын былаахтарын өҥүнэн сандаарыаҕа. Гуманитарнай көмөнү хомуйууга аахсыйалар, «Мы вместе!», «ZA нами РОССИЯ» аһымал кэнсиэрдэр тэриллиэхтэрэ. Үҥкүү национальнай тыйаатыра “Барыта кыайыы туһугар” аахсыйа-кэнсиэри туруоруоҕа. Ону тэҥэ, бэйэбит дьоруойдарбыт – анал байыаннай эпэрээссийэ кыттыылаахтарын, сулууспа кэнниттэн дойдуларыгар төннүбүттэр уонна бойобуой бэлэмнэниини ааһар, фроҥҥа аттанааччыларбыт чиэстэригэр тэрээһиннэри бэлэмнээтибит. Үтүө дьулуур ресурснай киин хомуурга ыҥырыллыбыт Саха сирин байыастарыгар баһыылка хомуйуутугар #МЫВМЕСТЕ аахсыйаны ыытар.

— ДНӨ-гэр Саха сирэ шефтэһэр Кировскай куорат баар. Билигин онно балаһыанньа хайдаҕый? Саха сирэ көмөҕө ылсыаҕыттан туох хамсааһын оҥоһулунна? Эһиилги сылга туох үлэни былаанныыгыт?

— Чөлүгэр түһэрэр үлэлэр ыам ыйыттан саҕаламмыттара. Саамай сүрүнэ – биһиги куорат кыстыкка бэлэмнэнэригэр көмөлөһөбүт. Кировскайга биһиги олох-дьаһах хомунаалынай хаһаайыстыбабыт исписэлиистэрэ үлэлииллэр. Быйылгы сылга туруорбут сорукпут барыта ситтэ. Куорат 2-с нүөмэрдээх оскуолатын, култуура дьиэтин, балыыһаны олоччу чөлүгэр түһэрдибит, саҥартыбыт, 1-кы нүөмэрдээх дьиэни, суолу уонна уулуссаны өрөмүөннээтибит, сырдыгы тардыыны оҥордубут. Уопсайа – 18 эбийиэк.

Куорат хаһаайыстыбатыгар анаан тырааныспары уонна трансформаторнай подстанциялары атыылаһабыт. Оскуолаларга тэрили уонна үөрэх литэрэтиирэтин ылабыт. Кировскай оҕолоругар ураты болҕомтолоохтук сыһыаннаһабыт. Оҕолору өйөөрү Краснодарскай кыраайга сынньалаҥ тэрийбиппит. Сайыҥҥы сынньалаҥнарыгар муораҕа 500-тэн тахса оҕо баран кэллэ.

Инники өттүгэр ытыалаһыыга урусхалламмыт олох-дьаһах хомунаалынай хаһаайыстыбатын, дьиэлэри чөлүгэр түһэрэр улахан үлэ күүтэр. Эһиил успуорт инфраструктуратын эбийиэктэрин чөлүгэр түһэрэри былаанныыбыт. Билигин Кировскайга өрөспүүбүлүкэтээҕи харах балыыһатын кылаабынай бырааһа Иван Луцкан салайааччылаах Саха сирин быраастарын биригээдэтэ үлэлиир. Биһиги миэдиктэрбит күҥҥэ, ортотунан, 50 киһини көрөллөр. Сууккаҕа 14 чаастан итэҕэһэ суох үлэлииллэр. Быраастарбыт, ордук фотальмологтар дэҥҥэ көстөр исписэлиистэр. Кинилэргэ күннэтэ уһун уочарат буолар. Итини сэргэ, Саха сирэ саҥа субъектары кытта АйТи хайысхатыгар сайдыыга уопутуттан үллэстэргэ бэлэм. Ол курдук, эһиил биһиги исписэлиистэрбит өйөбүллэринэн Кировскайга аныгы АйТи киин аһыллыаҕа.

— Саха сиригэр 120-тэн тахса араас омук олорор. Туох дьайыы көмөтүнэн иллээх ыаллыы сыһыаны тутан олороҕут?

— Биһиэхэ аҕа саастаах дьоҥҥо ытыктабыллаахтык, ийэҕэ кыһамньылаахтык, төрөөбүт дойдуга, биһикпитин ыйаабыт уонна олорор сирбитигэр тапталынан сыһыаннаһарга оҕо эрдэхпититтэн иҥэрэллэр. Бу ханнык баҕарар омукка уопсай тирэх, манан сиэттэрэн иллээх ыаллыы сыһыан олохсуйар. Биһиги өрөспүүбүлүкэбитигэр 160-тан тахса итэҕэллээх тэрилтэ бэлиэтэниини ааспыта (зарегистрировано). Аҥаардас Дьокуускай куоракка мечеть да, буддийскай дацан да, Сурб Карапет Ново-Нахичеванскай храма да, уонна Арассыыйатааҕы Епархия Армянскай Апостольскай таҥаратын дьиэтэ бааллар. Бары эйэ дэмнээхтик, сөбүлэһэн олороллор.

Нациялар икки ардыларынааҕы сыһыан сөп түбэсиһиитигэр улахан оруолу Өрөспүүбүлүкэтээҕи норуоттар ассоциациялара оонньуур. Кини национальнай-култуурунай тэрилтэлэри, общиналары, диаспоралары уонна итэҕэллээх тэрилтэлэри сомоҕолуур. Биһиги араас тылынан саҥарабыт, толкуйдуубут, ол эрээри, сыалбыт биир. Бары оҕолорбутугар бигэ туругу түстүүбүт, сайдыылаах өрөспүүбүлүкэҕэ уонна күүстээх дойдуга олоруохпутун баҕарабыт. Уопсай түмсүүнэн эрэ туруоруллубут сыалы ситиһэр кыахтаахпыт.

Арассыыйа бары норуоттарын бииргэ бөҕөргөтүү үтүө холобура —  саҥа территория олохтоохторугар көмөлөһүү. Манна ким даҕаны туора турбата: таджиктар сойуустара уонна киргиистэр диаспоралара ЛДНӨ олохтоохторугар гуманитарнай көмөнү хомуйаллар, узбектар диаспоралара хомуурга хабыллыбыттарга уонна гуманитарнай көмөнү хомуйар киин үлэтигэр кыттыста уонна волентардары аһылыгынан хааччыйда, нууччалар общиналара быстах кэмҥэ олорор пуун дьонугар малы, тэрили хомуйар. Ити курдук холобур олус элбэх.

Хаартыска: СИА/Андрей СОРОКИН.

+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
Бары сонуннар
Салгыы
29 марта
  • -12°C
  • Ощущается: -19°Влажность: 44% Скорость ветра: 7 м/с

Сообщить об опечатке

Текст, который будет отправлен нашим редакторам: