Айсен Николаев: «Саха Өрөспүүбүлүкэтин күнүнэн!»

Саха Өрөспүүбүлүкэтин салалтатын уонна тус бэйэм ааппыттан Өрөспүүбүлүкэ күнүнэн эҕэрдэлиибин! Муус устар 27 күнүгэр биһиги хотугу кыраайбыт Улуу Арассыыйа састаабыгар кэлэр кэскилин быһаарбыт дьоһун суолталаах күнүн бэлиэтиибит.

103 сыл анараа өттүгэр норуоппут уһулуччулаах уолаттара Максим Аммосов, Платон Ойуунускай, Исидор Барахов, Степан Аржаков, Степан Васильев уонна кинилэр биир санаалаахтара Саха Автономиятын олохтоон, өрөспүүбүлүкэ олоҕо-дьаһаҕа төрдүттэн уларыйыытын, тэтимнээх сайдыытын түстээбиттэрэ.

Оттон 33 сыллааҕыта Бастакы Бэрэсидьиэммит Михаил Николаев уонна кини соратниктара өрөспүүбүлүкэбит Арассыыйа Федерациятын субъегын быһыытынан саҥа статуһун бигэргэппит Саха Өрөспүүбүлүкэтин Төрүт Сокуонун ылыммыттара. Биһиги элбэх омуктаах норуоппут дьылҕатын быһаарар эппиэттээх соругу ылыммыт чулуу дьоммутугар ытыктабылбытын, дириҥ махталбытын аныыбыт.

Үйэттэн ордук кэм устатыгар Саха сирин үгүс көлүөнэ дьоно күүрээннээх үлэлэринэн, модун санааларынан, төрөөбүт дойдуларыгар уҕараабат тапталларынан судаарыстыбаннаһы төрүттээбит улуу дьоммут кэриэстэрин олоххо киллэрэн, албан ааттаах үгэстэри үксэтэн, Арассыыйа модун күүһүн бөҕөргөппүттэрэ, улуу кыаҕын хаҥаппыттара. Бүгүн даҕаны Бэрэсидьиэммит Владимир Путин уонна дойду салалтатын өйөбүлүнэн, национальнай бырайыактарга тирэҕирэн, Арассыыйа Федерациятын бөдөҥ эрэгийиэнин хас биирдии олохтооҕо ис кыаҕын арыйарыгар уонна сарсыҥҥы күҥҥэ эрэллээхтик хардыылыырыгар усулуобуйа барыта тэрилиннэ.

Экэниэмикэ уонна социальнай эйгэ салааларыгар үрдүк ситиһиилэрбитинэн киэн туттабыт. 2024 сыл түмүгүнэн эрэгийиэннээҕи баалабай бородуукта 3,2% үүнэн 2,6 трлн. солкуобайынан сыаналанар. Бырамыысыланнай үүнүү Арассыыйатааҕы орто тэтими икки төгүл кэриҥэ куоһаран 8,5% тэҥнэстэ. Ньиэби уонна гааһы, чоҕу уонна көмүһү хостооһун муҥутуур үрдүк көрдөрүүлэрин сэргэ, хорҕолдьуну уонна тимир уруудатын хостооһун кээмэйэ улааппыта бэлиэтэнэр. Саха сирэ тыа хаһаайыстыбатын 35,9 млрд. солкуобай кээмэйдээх баалабай бородууксуйатынан Уһук Илин субъектарын ортотугар үһүс миэстэлээх.

Тырааныспар, инженернэй уонна энэргиэтикэ инфраструктуратын эбийиэктэрэ тутулла тураллар. Ааспыт сыл 752 тыһыынча кв. м иэннээх олорор дьиэ, социальнай суолталаах 61 эбийиэк, ол иһигэр үөрэх 21, физкултуура уонна успуорт 6, доруобуйа харыстабылын 18, култуура 16 эбийиэгэ тутуллан үлэҕэ киирдилэр. 2030 сылга диэри 408 социальнай эбийиэги, ол иһигэр 113 оскуоланы, 64 оҕо уһуйаанын, 122 доруобуйа харыстабылын, 44 култуура, 36 успуорт, о. д.а. эбийиэги олоххо киллэрии былааннанар.

Бу барыта Саха сирэ олорорго, үлэлииргэ табыгастаах сир-уот буоларыгар туһаайыллар. Бүгүн өрөспүүбүлүкэ оҕо төрөөһүнүн көрдөрүүтүн таһымынан Уһук Илиҥҥэ бастакы миэстэлээх. Олоҕу олоруу күүтүллэр уһуна — 73 сыл, бу дойду орто көрдөрүүтүн куоһарар. Маны барытын Саха сирин дьонун-сэргэтин таһаарыылаах үлэтинэн, ахсаабат дьулуурунан уонна сөҕүмэр талаанынан ситистибит.

Өрөспүүбүлүкэ олохтоохторо уопсай Кыайыыны ситиһэргэ, дойду тыылын бөҕөргөтөргө дьоһун кылааты киллэрэллэр. Биһиги буойуннарбыт кырдьыгы, тулхадыйбат сыаннастарбытын хорсуннук көмүскүүллэр. Өрөспүүбүлүкэ кинилэргэ уонна кинилэр дьиэ кэргэннэригэр, ону тэҥэ Россия састаабыгар киирбит саҥа эрэгийиэннэргэ баар шефтээх куораттарбытыгар үгүс өрүттээх көмөнү оҥорор.

Аҕа дойду Улуу сэриитигэр Кыайыы 80 сылын бэлиэтиир 2025 сыл тутаах бырааһынньыгар диэри аҕыйах күн хаалла. Биһиги барыбыт дьиэбит — Арассыыйа чэчирии сайдарын туһугар аныгы кэм бары тургутууларын туоруурга өссө күүскэ сомоҕолоһуохпут уонна сөптөөх харданы биэриэхпит! Сомоҕолоһуу, үгэстэри утумнааһын уонна модун кыахтаах судаарыстыбаҕа муҥура суох эрэлбит өрөспүүбүлүкэбит уонна дойдубут үрдүктэн үрдүк сыалларын ситиһэргэ улахан төһүү буолуохтара.

Күндү доҕоттор! Эһиэхэ эйэни уонна этэҥҥэ буолууну, чэгиэн доруобуйаны, бары үтүөнү, табыллыыны уонна ситиһиилэри баҕарабын!

Айсен Николаев,

Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Дархана.