Айсен Николаев: «Саҥа култуура киинэ аныгы ирдэбилгэ толору эппиэттиир»

Ил Дархан Айсен Николаев Үөһээ Бүлүү улууһун Харбалаах нэһилиэгэр Исидор Барахов аатынан култуура киинин дьиэтин аһыллыытын сиэригэр-туомугар кытынна. Саҥа комплекс СӨ Судаарыстыбаннаһын устуоруйатын түмэлин, 150 миэстэлээх култуура дьиэтин, 7 тыһыынча экземпляр кинигэ пуондалаах бибилиэтиэкэни холбуур.

Ил Дархан олохтоохтоохтору бэлиэ түгэнинэн эҕэрдэлээтэ уонна кэлэктиипкэ саҥа оборудование атыылаһарга сэртипикээт туттарда.

«Саҥа комплекска Саха сирин устуоруйатын харыстааһыҥҥа, тарҕатыыга, Исидор Никифорович Барахов нэһилиэстибэтин үйэтитиигэ бары усулуобуйа тэриллибит. Бу эбийиэк нэһилиэк олохтоохторугар эрэ буолбакка, улуус дьонос-сэргэтэ сөбүлээн сылдьар миэстэтинэн буолуоҕа. Инникитин манна элбэх тэрээһиннэр ыытыллыахтара диэн эрэнэбин. Саамай сүрүнэ диэн — манна оскуола оҕолоро сылдьыахтара. Кинилэр судаарыстыбаннас төрүттээччилэрэ хайдах улаатан тахсыбыттарын, үөрэммиттэрин туһунан билиэхтэрэ, төрөөбүт өрөспүүбүлүкэлэригэр уонна дойдуларыгар хайдахтаах курдук үтүөнү оҥорбуттара холобур буолуоҕа», – диэтэ Айсен Николаев.

Ил Дархан саҥа киин тутуута аныгы ирдэбилгэ толору эппиэттиирин бэлиэтээтэ. Кини этэринэн, маннык улахан култуурунай эбийиэктэр кыра нэһилиэктэринэн аҕыйахтар, ол эрээри инникитин маннык тутуулар наадалар, оттон Күүлэй сэлиэнньэтин комплекса холобур буолуон сөп.

Тутуллубут эбийиэк ураты суолталааҕын Үөһээ Бүлүү лиссиэй-интэринээт култуура кафедратын сэбиэдиссэйэ, историческай наука дуоктара, Барахов биографиятын үөрэппит Никита Архипов бэлиэтээтэ.

«Историк буоларым быһыытынан, саха норуотун улуу уолаттарын -Платон Ойуунускайы, Максим Аммосовы, Исидор Бараховы — аптаныамыйаны олохтооһуҥҥа Саха сирин судаарыстыбаннаһын устуоруйатын олус үчүгэйдик билэбин. Мин — Исидор Никифорович Барахов реабилитацияламмытын кэннэ төттөрү кэлбитин тыыннаах туоһута буолабын. Исидор Барахов туһунан кинигэни суруйбут саамай бастакы ааптарынан Василий Петров буолар. Исидор Барахов аатынан култуура киинин маннык киэҥ далааһыннаах дьиэтин аһыллыытын туоһутунан буолбуппунан олус диэн астынабын. Бу киин норуоппут өйүгэр-санаатыгар олус улахан суолталаах», — диэн Никита Архипов үөрүүтүн кытта үллэстэр.

Икки тыһыынчаттан тахса кв. миэтэрэ иэннээх эбийиэк «Саха Өрөспүүбүлүкэтин экэнэмиичэскэй үүнүүтүн кииннэрин социальнай сайыннарыытын былаана» өрөспүүбүлүкэтээҕи инвестиционнай бырагырааманан олоххо киирдэ. Судаарыстыбаннай бүддьүөттэн тутууну үбүлээһиҥҥэ 408 мөл. солк. тахса үп-харчы көрүллүбүт, ол иһигэр федеральнай бүддьүөттэн — 174 мөл. солк. тахса.

Комплекс тыа сирин култууратын бары тэрилтэлэрин түмтэ. Бастакы этээскэ түмэл экспозицията уонна быыстапкалыыр саалалар, административнай хостор бааллар. Иккискэ — бибилэтиэкэ, кинигэ харайар хос, актовай саала, артыыстар хосторо, көстүүм харайар хос, куруһуоктары уонна дьарыктары ыытар хостор.

Актовай саала 142 миэстэлээх, аныгы тиэхиньикэнэн хааччылынна. Ону тэҥэ устуудьуйа уонна муусука үнүстүрүмүөннэрэ кэнсиэртэри, айар көрсүһүүлэри ыытарга көмөлүөхтэрэ.

Санатан эттэххэ, «Култуура» национальнай бырайыагынан 2019-2024 сс. Саха сиригэр 9 култуура дьиэтэ тутулунна, 35 модельнай бибилэтиэкэ тэрилиннэ, 36 киинэ саалата оҥоһулунна, 27 оҕо ускуустубатын оскуолата муусука үнүстүрүмүөннэринэн хааччылынна, о.д.а.

2022 сылга, Саха сирин аптаныамыйатын бэлиэтиир үбүлүөйдээх сылыгар, чулуу дьон төрөөбүт дойдуларыгар бөдөҥ социальнай эбийиктэри тутуутун быһаарыыта ылыныллыбыта. Ол курдук, былырыын Нам улууһун Хатырык нэһилиэгэр, М.К. Аммосов дойдутугар М.К. Аммосов аатынан култуурунай-спортивнай киин үлэҕэ киирбитэ.