Айылҕаттан айдарыылаах салайааччы, айар талааннаах киһи

Нам улууһугар дьиҥнээх патриот, тѳрѳѳбүт дойдуларын туһугар ыалдьар, үлэлиир-хамныыр дьон аҕыйаҕа суохтар. Олор истэригэр ордук чорботон бу күннэргэ 70 сааһын  бэлиэтиир Александр Григорьевич Дунаевы ааттыахха сөп.

Александр Григорьевич Дунаев салайааччы, ону тэҥэ айар үлэ абылаҥар ылларбыт киһи быһыытынан хаачыстыбаларын киһи эрэ сөҕө махтайар. Кини олоҕун эйгэтэ олус киэҥ, дириҥ ис хоһоонноох, чаҕылхай. Ол курдук, кини — художник, скульптор, хоһоон айааччы, ырыаһыт, ырыа матыыбын айааччы, республика суруналыыстарын, суруйааччыларын союзтарын чилиэнэ.
Кини дэгиттэр талааннаах, үйэлээҕи айар-тутар Наммыт улууһун биир чаҕылхай, уос номоҕор сылдьар киһибит, салайааччыбыт. Александр Григорьевич төрөөбүт дойдутун историятын ытыгылыыр, хасыһан үөрэтэн, кэлэр көлүөнэҕэ тиэрдэр үлэни-хамнаһы бэриниилээхтик ыытан кэллэ. Ол курдук, гражданскай сэрии сылларыгар геройдуу охтубут Нам улууһун комсомольскай ячейкатын секретара Тимофей Охлопков-Соттой сырдык аатын үйэтитэр сыалтан, пааматынньык тутуутун бырайыагын оҥорбута, тутуллуутун салайбыта. Соттой уобараһын бэйэтэ айан бетон бюһун кутан олоххо киллэрбитэ. Маны сэргэ Улуу Кыайыы 40 сылын көрсө, скульптор Лукин А.И. бетонунан кутан оҥорбут саллаатын Культура дьиэтин иннигэр көһөрөн аҕалан туруорбута. 2006 с. тыыл, үлэ ветераннарыгар анаммыт пааматынньыгы саҥардыбыта. Бу тутуулар бары ыччаппытын дойдуга бэриниилээх буолууга, историяны үөрэтиигэ олук ууран кэллилэр, инникитин өссө да туһалыахтара турдаҕа.

Александр Григорьевич салайааччы быһыытынан дьонун-сэргэтин олоҕун таһымын үрдэтиигэ кэскиллээх үлэлэри ыыппыта. Ол курдук, Хамаҕатта оскуолатыгар директордыыр сылларыгар алта саастаах оҕолор үөрэнэр дьиэлэрин, оскуола остолобуойун үлэҕэ киллэрбитэ. Хамаҕатта нэһилиэгин сэбиэтин председателинэн үлэлиир кэмигэр айылҕа гааһын дьиэлэргэ, тэрилтэлэргэ киллэртэрэн, олох-дьаһах инники сайдыытын түстээбитэ. Ол курдук, Кириэс–Кытыл, Арыы-Тиит, Никольскай нэһилиэктэригэр биир бастакынан айылҕа гааһа дьиэлэргэ киирбитэ. Эдэр көлүөнэ өй-санаа, эт-хаан, билии-көрүү өттүнэн сайдарыгар аналлаах Хамаҕаттаҕа Намнааҕы музыкальнай оскуола филиалын астарбыта.
Александр Григорьевич — республикабыт сайдыытыгар кылаатын киллэрсибит биир биллиилээх киэн туттар салайааччыбыт этэ. Ол курдук, Саха Республикатын Государственнай Мунньаҕын (Ил Түмэн) Республика палататын председателин көмөлөһөөччүтүнэн, СР Государственнай Мунньаҕын (Ил Түмэн) Хонтуруоллуур комитетын сүрүннүүр специалиһынан үлэлээбитэ намнар киэн туттуубут буолар. Бу кэмнэргэ Нам улууһун түмсүүтүн биир тэрийсээччитинэн киэҥ далааһыннаах үлэни ыыппыта.
2005 с. “Хамаҕатта нэһилиэгэ” МТ баһылыгынан талыллан, сэттэ сыл устата дьон-сэргэ олоҕун таһыма үрдүүрүн туһугар сыралаһан үлэлээбитэ. Саҥа дьиэлэр-уоттар тутуллубуттара, нэһилиэк гааһынан, уотунан хааччыллыбыта, гаас оттуктаах кииннэммит квартальнай котельнай олоххо киирбитэ, олох-дьаһах тэрилтэлэрин дьиэлэрэ өрөмүөннэммиттэрэ. 360 ыал сир учаастагын ылан, дьон нэһилиэккэ олохсуйбута. Үүт туттарар пууну астаран, нэһилиэнньэ сибиэһэй аһынан хааччыллыытын ситиспитэ. Баһаарынай депону тэрийэн, дьон-сэргэ олоҕор куттал суоһаабатын хааччыйбыта. Александр Григорьевич бу үгүс түбүктээх, баһылык бүтэн-оһон биэрбэт түбүктээх үлэтигэр улуус дьаһалтатын кытта биир санаанан үлэлээбитэ. Үйэ чиэппэриттэн ордук кэм төрөөбүт Хамаҕаттата сайдарын туһугар бары сатабылын-дьоҕурун ууран туран үлэлээбитэ нэһилиэк историятыгар үйэ-саас тухары хаалыаҕа.
Александр Григорьевич өр сыллаах сыралаах үлэтэ 2010 с. “Саха Республикатын муниципальнай тэрээһинин туйгуна” диэн үрдүк аатынан бэлиэтэммитэ. 2011 с. үүнэр көлүөнэни культурнай-патриотическай иитиигэ киллэрбит үтүөлэрин иһин “Дьокуускай уобалас губернатора И.И. Крафт” түөскэ кэтиллэр бэлиэнэн наҕараадаламмыта. Өр сылларга дьон сэргиир суруйууларын, айымньыларын тиһигин быспакка таһаартаран духуобунай сайдыыга кылаатын иһин Нам улууһун “Эҥсиэли” хаһыатын “Бочуот кинигэтигэр” киллэриллибитэ. “Отуу уота” литературнай түмсүү салайааччытын солбуйааччы уонна Суруйааччылар союзтарын исполкомун чилиэнин быһыытынан суруйар дьарыктаах биир дойдулаахтарын союз чилиэнэ буолалларын ситиспитэ. “Отуу уотун” бастакы тэрийээччи, поэт Николай Рыкунов аатын үйэтитиигэ уонна кини айымньытын дьоҥҥо-сэргэҕэ тарҕатыыга утумнаах үлэтин учуоттаан, “Н.М. Рыкунов аатынан улуустааҕы бириэмийэ” лауреатын аата иҥэриллибитэ.
Александр Дунаев суруйааччы эрэ буолбакка, айылҕаттан айдарыылаах, ураты дьоҕурдаах, ааспыт олох устуоруйатын хасыһан үөрэтэр мындыр киһи. Кини күн сирин көрдөрбүт кинигэлэрэ, хаһыакка, сурунаалга тахсыбыт айымньылара, ахтыылара, ыстатыйалара нэһилиэгин, улууһун историятыгар киирдилэр.
Александр Григорьевич олоҕун аргыһа Розалия Романовналыын дьоһуннаах олоҕу олороллор, олохторун салгыыр кэнчээри ыччаттарыгар үчүгэй иитиини биэрэллэр.
Александр Григорьевич инникитин да айар аартыга арыллан, саҥаттан-саҥа саҕахтары арыйарыгар, дьиэ кэргэнигэр дьолу, чэгиэн туругу, дьоллоох олоҕу баҕарабын. Кини айар-тутар талаана, олоххо бэриниитэ, үлэҕэ-хамнаска дьүккүөрэ, бар дьоҥҥо үтүөнү эрэ баҕарар санаата үтүө холобур буолаллар.

«Нам улууһа» МТ дьаһалтата