Алампа хоһоонун антологията сүрэхтэннэ

Сэтинньи 14 күнэ – саха омук духуобунай лиидэрэ, уус-уран литература, тыйаатыр, бэчээт түөрэҕин түһэрсибит Анемподист Иванович Софронов төрөөбүт күнэ. Бу күн Саха тыйаатырын Алампа аатын сүгэр саалатыгар кини «Ыллыым ээ, ыллыым…» диэн биир хоһоон антологиятын сүрэхтэниитэ буолла.

Бу 32 омук тылыгар тылбааһы Саха сирин Суруйааччыларын сойууһа көҕүлээн тэрийдэ уонна спонсордар көмөлөрүнэн мандар кинигэ оҥорон таһаартарда. Антология сүрэхтэниитин Саха сирин суруйааччыларын сойууһун  бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Гаврил Андросов уонна кинигэни таҥмыт «ALTA» кинигэ кыһатын салайааччы Зинаида Архипова иилээн-саҕалаан ыыттылар.

Раиса Кулаковская, РФ уонна СӨ култууратын үтүөлээх үлэһитэ:

– Мин Евдокия Константиновнаны көрбүт, киниэхэ сыллаппыт дьоллоохпун. Биһиги эһэбит Алексей Елисеевич Анемподист Софроновы таптаан, ытыктаан, чугастык санаһан сылдьыбыт киһи. Алампа төрөөбүт сирэ – Кулаковскайдар олохторуттан чугас Куобах Буһарбыт диэн алаас. Евдокия Константиновна биһигини, Реас оҕолоро диэн, олус таптыыра, араас астары астаан аһатара. Мин балтыбар Людмила Реасовнаҕа олус чугас этэ, бэлэхтээбит ыскааба билигин даҕаны Тааттатааҕы дьоммут дьиэтигэр турар. Биһиги эһэбит саамай чугас киһитигэр Алампаҕа этэн, кэриэс тылын суруйтарбыта. Биһиги аҕабыт «Алампа» уонна «барахсан» диэн тыллары дьүөрэлии тутара. «Алампа барахсан туһунан суруйбакка баран эрэбин» диэн хомойор этэ…

Николай Лугинов, саха норуодунай суруйааччыта, Арассыыйа Суруйааччыларын сойууһун хос бэрэссэдээтэлэ:

– Бу үлэни саҕаланыаҕыттан билэбин: сүрүннээччилэр наһаа элбэх киһини тылларыгар киллэрэн үгүс хара үлэ оҥоһулунна, сүнньүнэн, поэзия фестивалыгар кэлэр суруйааччылар кыттыыны ыллылар. Алампа оччотооҕу саха интеллигеннэрэ сүгүрүйэр саамай чулуу киһилэрэ этэ. Билигин Алампа туһунан эрэйдэммитин, муҥнаммытын, тус олоҕор табыллыбатаҕын эрэ ытыы-соҥуу сылдьыбыт мөлтөх киһи курдук көрдөрөр алҕас өйдөбүл баар. Ол өйдөбүл кини үтүөтүн күлүктээн кэбиһэр. Дьиҥэр, Алампа – классическай поэзия чыпчаалын аан бастаан дабайбыт саха суруйааччыта. Онон сыыһа өйдөбүл көнүөх тустаах.

Афанасий Ноев, СӨ култуураҕа уонна духуобунай сайдыыга миниистирин бастакы солбуйааччы:

– Саха сирин суруйааччыларын сойууһа, Наталья Ивановна уонна Гаврил Гаврильевич  өрөспүүбүлүкэбит 100 сыллаах үбүлүөйүнэн саха норуотугар сүҥкэн бэлэҕи оҥордулар. Алампа «Ыллыым ээ, ыллыым…» хоһооно 32 араас омук тылынан тылбаастанан тахсыбыта саха литературатыгар, норуотугар хаһан да буолбатах историческай түгэн. Алампаны биһиги саха чулуута, киэн туттар сырдык, ыраас киһитэ диэн сыаналыыбыт. Саха сирин Суруйааччыларын сойууһа атын омук суруйааччыларын кытары доҕордуу сыһыана үтүө түмүгүн көрдөрдө. Кэлэр өттүгэр норуоттар икки ардыларынааҕы поэзия фестивалын өссө сайыннаран, улуу классик суруйааччыларбыт айымньыларын тылбаастаан атын омуктарга билиһиннэрэ, тарҕата туруохпут. Саха сирин суруйааччыларын сойууһугар уонна бэрэссэдээтэл Наталья Ивановнаҕа махталбын тиэрдэбин!

Ефим Степанов, саха норуодунай артыыһа, ССРС уонна РФ Судаарыстыбаннай бириэмийэлэрин лауреата:

– 1986 сыллаахха Анемподист Иванович Софронов төрөөбүтэ үбүлүөйдээх сылыгар Саха тыйаатыра испэктээкил туруорбута. Саас уоппускаҕа барарбар: «Николай Лугинов пьесатынан Алампа уобараһын толкуйдаа, күһүн оонньуугун» диэбиттэригэр, соһуйбутум. Мин өйдүүрбүнэн, Алампа диэн Алампа, ону мин хайдах сатаан кини буолуохпунуй диэн бастаан өйдөөбөтөҕүм да, ылымматаҕым да. Ол да буоллар, сайыны быһа кинигэлэрин, айымньыларын, кини туһунан суруйуулары ааҕан, ырытан көрбүтүм. Чөркөөххө гастролга сылдьан Людмила Григорьева диэн үтүө киһини кытары доҕордоһон, «Алампаны оонньуургар наада буолуо» диэн кини туһунан матырыйааллары биэрбитэ.

Елена Слепцова-Куорсуннаах, саха норуодунай суруйааччыта:

– Алампа – оччолорго саха дьахтара улахан бырааба суох эрдэҕинэ, саха дьахтарын аатын үрдүккэ таһаарбыт аанньал. Кини курдук саха дьахтарын иэйбит-туойбут, тапталыгар билиммит киһи сахаларга бука суоҕа буолуо. Ол иһин Алампа – улуу. Бу кинигэ тахсарыгар Алампа иэйиитин, ис санаатын таба этэр курдук кыһаллан, Саха сирин суруйааччыларын бырабылыанньатын чилиэннэрэ бары үлэлээтибит. Ким, ханнык поэты билэринэн, араас омуктар улуу поэттарыгар тылбаастаттыбыт. Олор истэригэр «Үрүҥ хаар алгыһынан» фестивальга кэлэ сылдьыбыт поэттар бааллар.  Алампа поэзията, кини олоҕо, айар үлэтэ курус романтиканы саҕар.

Кинилэри сэргэ антология сүрэхтэниитигэр СӨ Ил Дарханын сүбэһитэ Георгий Никонов, Тас сибээс миниистирин солбуйааччы Сергей Хатылыков, саха норуодунай суруйааччыта Сэмэн Тумат, «Полярная звезда» сурунаал бас редактора, СӨ Суруйааччыларын сойууһун бэрэссэдээтэлин солбуйааччы, тылбаасчыт Владислав Доллонов, Саха академическай тыйаатырын дириэктэрин солбуйааччы Геннадий Охлопков Алампа уонна антология туһунан санааларын үллэһиннилэр.

«Ыллыым ээ, ыллыым…»  биир хоһоон антологията сүрэхтэнии сиэрин-туомун – кыһыл лиэнтэни кырыйыыны Алампа аймахтара – СӨ саллааттар уонна мотуруостар төрөппүттэрин кэмитиэтин салайааччы Мария Емельянова уонна А.Е. Мординов аатынан Тааттатааҕы лицей дириэктэрэ, педагогика наукатын кандидата Изабелла Сивцева толордулар.

Саха норуодунай артыыһа Петр Баснаев уонна ырыаһыт Саарын Алампа тылларыгар ырыалары ыллаатылар, М.К. Аммосов аатынан ХИФУ Омук тылын уонна регионоведение институтун устудьуоннара, Дьокуускай куорат 13-с №-дээх оскуола интернациональнай кулуубун чилиэннэрэ «Ыллыым ээ, ыллыым…» хоһоону араас омук тылынан ааҕан иһитиннэрдилэр.

Антологияны сүрэхтээһин видеотын бу сигэнэн киирэн көрүҥ.