Хаартыска: Киин бибилэтиэкэ тиксэриитэ
Бэс ыйын 25 күнүгэр Сунтаар улууһун Түбэй Дьаархан нэһилиэгэр норуот ырыаһыта, олоҥхоһут, сыанаҕа үҥкүү култууратын төрүттээччи Сергей Зверев-Кыыл Уола төрөөбүт күнүгэр Оһуокай ыһыаҕа аан бастаан тэрилиннэ.
Ыһыах күндү ыалдьыттарынан СӨ Судаарыстыбаннай Мунньаҕын (Ил Түмэн) бэрэссэдээтэлин бастакы солбуйааччы Александр Жирков, филология наукатын доктора, бэрэпиэссэр Василий Илларионов, Сергей Зверев оҕолоро Күөгэйээнэ уонна Төгүл Зверевтэр, кийииттэрэ, СӨ норуот маастара Анна Зверева, Ньурба улууһуттан ыалдьыттар, Саха сирин суруйааччылара о.д.а. буоллулар.
Александр Жирков Ыһыах дьонугар, ыалдьыттарыгар бэйэтин эҕэрдэ тылын:
«… Өҥ туруктаах, сөрүүн сүүрүктээх, дьоһун мааны Хотун Бүлүү айхаллаах туонатыгар, ырыаһыттан эрэ ордук ырыаһыт, тойуксуттан эрэ дуулаҕа тойуксут, хоһоонньуттан эрэ хомоҕой хоһоонньут алгыстаах сиригэр-уотугар кэлэн тураммын, бу дойду ытык өбүгэлэриттэн, үрдүк аналлаахтарыттан ааттаһарым-көрдөһөрүм биир — туора киһи кэлбит диэн туората көрүмэҥ, атыҥырыы санаамаҥ. Бу сири-уоту көрүөхпүн, сылдьыахпын, ытык кырдьаҕастарын үрдүк аатыгар сүгүрүйүөхпүн баҕарбытым өр буолла. Ол санаам туолбутуттан улаханнык астынан, дуоһуйан турабын...», – диэн саҕалаата.
Ыһыах сүрүн тэрээһиннэриттэн биирдэстэринэн саха норуодунай бэйиэтэ Леонид Попов аатынан улуустааҕы IX ырыа-хоһоон түһүлгэтин чэрчитинэн ыытыллыбыт “Ньургуһун хоһуйар түһүлгэтэ” кэтэхтэн күрэс буолла. Улуус Киин бибилэтиэкэтин үлэһиттэрэ тэрийбит бу тэрээһиннэригэр уонна Кыыл Уолун олоҕор, айар үлэтигэр аналлаах «Үйэлэргэ сүгүрүйэр киһибит» быыстапкаҕа, «Ааһан иһэн аах» аахсыйаҕа, «Күндэлэй» куукула-устуудьуйа Улуу киһибит «Кыыс Кыыдаан» олоҥхотун куукуланан дьүһүйэн көрдөрүүтүгэр элбэх киһи сырытта.
Александр Жирков улуус Киин бибилэтиэкэтэ Ыһыах күн олохсуйбут түһүлгэтигэр анаан-минээн киирэн үлэһиттэри кытары сэһэргэстэ. Чуолаан, Сергей Зверев «Оһуор үҥкүүтүн» тула санааларын атастастылар. Александр Николаевич быйыл саас Дьокуускайга сунтаардар кэнсиэртэригэр «Оһуор үҥкүүтүн» араас толорууга көрбүтүн, Кыыл Уола хайдах туруорбутунан, ол эбэтэр хамсаныытын уонна муусукатын уларыппакка илдьэ сылдьарга сүбэлээтэ. Кэпсэтии кэмигэр 1960-с сылларга «Оһуор үҥкүүтүн» Москваҕа илдьээри кылгатыҥ диэбиттэригэр, Сергей Афанасьевич сөбүлэспэтэҕин иһин, илдьэ барбатахтарын туһунан ахтан-санаан аастылар. Ону сэргэ «Оһуор үҥкүүтүттэн» ылыллыбыт тоҕус мэҥэ хамсаныыны сэҥээрэрин, Олоҥхо ыһыахтарын регламеныгар киирэрэ наадалааҕын туһунан эттэ. Александр Николаевич култуура үлэһиттэригэр, кэрэни-сырдыгы, билиини-көрүүнү тарҕата сылдьар бибилэтиэкэ үлэһиттэригэр төрүт тылбыт сүппэтин-симэлийбэтин, сайдарын туһугар күүскэ үлэлэһэллэригэр, онуоха ыччаты кытары үлэҕэ болҕомто ууралларыгар сүбэлээтэ.
Ыалдьыттар салгыы Бүлүү эбэни мотуордаах оҥочонон туораан, ытык Ыгыаттаҕа таҕыстылар. Александр Жирков манна Улуу Зверев төрөөбүтэ 125 сылын көрсө саҥардыллыбыт тэлгэһэ-түмэл үлэһиттэрин кытары сэһэргэстэ. Чуолаан, бииргэ кэмҥэ үөрэммит Сунтаар талааннаах ыччаттарын туһунан ахтан-санаан ылла.
Бу күн Кыыл Уолугар анаммыт түмэлгэ суруйааччы Валентина Дьячковская-Хара Көмүс салайар иистэнньэҥнэрин кытары илии тутуурдаах, өттүк харалаах кэлбиттэр. Кинилэр сылгы сиэлиттэн оҥорбут икки улахан панноларын түмэлгэ бэлэхтээтилэр. Александр Николаевич иистэнньэҥнэр мындыр үлэлэрин хайҕаата, хас биирдиилэрин кытары ирэ-хоро кэпсэттэ.
Саха сиригэр 9514 оҕо төрөөтө. Саха Өрөспүүбүлүкэтэ 2014 сылтан нэһилиэнньэ ахсаана үрдүү турар Уһук Илин…
Саха сирэ хорсун-хоодуот дьонунан аатырар. Саха сирэ бэйэтин устуоруйатыгар элбэх дьоруойу бэлэхтээбитэ, олор истэригэр Аҕа…
Хата бу бэрт этии буолбут. Билигин киһиэхэ ханнык битэмиин тиийбэтин бэрэбиэркэлэтээри дьон хастыы да тыһыынчаны…
Мииринэй оройуонун суута Ленскэй оройуонун 39 саастаах олохтооҕун улахан уорууга буруйдаата. Буруйдаах киһи тралга суоппардаабыт…
Мэҥэ Хаҥалас улууһун Төҥүлү нэһилиэгин урбаанньыта Иван Иванович Борисов туһунан “Саха сирэ” хаһыат саайтын нөҥүө…
Аҕыс уон сыл анараа өттүгэр, аан дойдуну аймаабыт, харах уута тохтуулаах Аҕа дойду Улуу сэриитэ…