Алексей Еремеев салайааччылаах Ил Түмэн оробуочай бөлөҕө — Тааттаҕа

Ил Түмэн спикерэ Алексей Еремеев салайааччылаах норуот дьокутааттарын оробуочай бөлөҕө  бу күннэргэ Амма, Чурапчы улуустарыгар сылдьан үлэлээн бараннар олунньу 12-13 күннэригэр Таатта улууһугар үлэлээтилэр, дьону кытта көрүстүлэр. Бу туһунан Ил Түмэн саайтыгар сурулунна.

Оробуочай сырыыларын сүрүн сыала-соруга — тыа сирэ бүгүн тугунан тыынан, хайдах дьаһанан, туох кыһалҕалаах олорорун миэстэтигэр сылдьан көрүү-истии, олоххо киирбит сокуоннар, дьаһаллар туолууларын хонтуруоллааһын буолар.

Ил Түмэн спикерэ Алексей Еремеев итиэннэ тыа сиригэр уонна аграрнай бэлиитикэҕэ сис кэмитиэт бэрэссэдээтэлэ Александр Атласов икки күн устата Таатта улууһугар үлэлээтилэр.

Дьокутааттар биир бастакынан Тыараһа нэһилиэгин Кыйы сэлиэнньэтигэр «Кыйы» кэпэрэтиип үлэтин билистилэр. Толорооччу дириэктэр Евдокия Антонова кыстык хайдах баран иһэрин, кыстыкка турар сүөһү бүгүҥҥү туругун, отунан хааччыллыытын, материальнай-техническэй баасаларын туругун кэпсээтэ. Күн бүгүн кинилэр Кыйы, Чөркөөх, Боробул нэһилиэктэрин, Таатта Хатылы сүөһүлэрин көрөллөр. Уопсайа 155 төбө хороҕор муостааҕы иитэллэр.

2022 сыллаахха 100 төбөҕө анаммыт хотону туттан киирбиттэр. Былырыын газгольдер атыылаһарга диэн тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтиттэн субсидияны ылбыттар.

Хаһаайыстыба салайааччыта дьокутааттарга сайылык туттар, хотон кэҥэттэр баҕа санаалаахтарын эттэ. Үлэһиттэр хамнастара кыра буолан, үрдэтэр түбэлтэтигэр, сүөһү туттарар дьон аҕыйыа диэн долгуйарын кэпсээтэ.

Ити кэнниттэн дьокутааттар А.Е.Мординов аатынан Тааттатааҕы лицейга сырыттылар. Оскуола былырыын ахсынньыга улэҕэ киирбитэ. Саҥа уораҕай түөрт этээстээх, уопсай иэнэ 10-тан тахса тыһ. кв м., 450 миэстэлээх, аныгы ирдэбилгэ эппиэттиир толору хааччыллыылаах. Хаачыстыбалаах үөрэҕи биэрэргэ бары өттүнэн бэлэм.

Маны таһынан оскуола 100 миэстэлээх интернаттаах, билигин онно 46 о5о олорор. Дьокутааттар саҥа тутууну кэрийэ сылдьан көрдүлэр, кылаастар хааччыллыыларын, үөрэххэ туһаныллар оборуудабанньалары көрдүлэр, тутуу уопсай таһымын сыаналаатылар. Сырдык, киэҥ-куоҥ оскуолаҕа бүгүҥҥү күҥҥэ 490 оҕо уерэнэр.

Ол кэннэ лицей таһыгар, суол нөҥүө тутулла турар спортивнай комплекс тутуутун көрдүлэр, үлэ хаамыытын билистилэр. Баараҕай тутуу быйыл Манчаары оонньууларыгар үлэҕэ киириэхтээх. Уопсай иэнэ 7900 кв. м.

Бүгүн Парламент бэрэстэбиитэллэрэ улуус дьаһалтатын дьиэтигэр тэрээһиннээх уонна бааһынай хаһаайыстыбалар, кэпэрэтииптэр салайааччыларын кыттта көрсөн санааларын иһиттилэр, киэҥ кэпсэтиигэ кытыннылар.

Таатта улууһун олохтоохторугар биир бастакынан сир боппуруоһа сытыытык турарын дьон этиннилэр. Аренда төлөбүрүгэр, бас билиигэ сыһыаннаах сокуоннарга уларытыы киирэрэ буоллар диэн чуолаан нэһилиэк баһылыктара эттилэр. Маны таһынан, тыа хаһаайыстыбатыгар көрүллэр көмө тула киэҥ дьүүллэһии таҕыста.

Ону тэҥэ бу салаа атаҕар турарыгар кэпэрэтииптэр, хаһаайыстыбалар салайааччылара кэскиллээх этиилэри киллэрдилэр. Ол иһигэр, үүт көрдөрүүтэ үрдүүрүгэр бастатан туран сүөһү аһылыгын хаачыстыбатын тупсарыы, кэҥэтии инники күөҥҥэ тутуллуохтааҕын бэлиэтээтилэр, үүккэ бэриллэр субсидия улаатарын кэтэһэллэрин эттилэр. Маны сэргэ хамнас кыратын, үлэһит илии тиийбэтин, аныгы тиэхиньикэ наадатын, саҥа хотоннорго киирэр баҕалаахтарын, онно үлэ барыта механизированнай буоллаҕына түбүгү чэпчэтэрин, о.д.а. кэскиллээх этиилэри дьүүллэстилэр.

Александр Атласов саҥа сокуонунан улуустарга сорох боломуочуйалары биэрии туһунан мустубут дьоҥҥо сиһилии кэпсээтэ уонна бу салааҕа сөптөөх үлэни тэрийэргэ, быһаарыныылары ылынарга ханнык боломуочуйалар киирбиттэрин, манна хардарыта эппиэтинэс баар буолара наадатын туһунан санаатын үллэһиннэ.

Ил Түмэн спикэрэ Алексей Еремеев таатталар сэбиэскэй былаас кэмиттэн тыа хаһаайыстыбатын салаатыгар инники күөҥҥэ сылдьаллара диэн бэлиэтээн туран, киирбит ыйытыыларга хоруйдаата, өрөспүүбүлүкэ бүгүҥҥү көрдөрүүлэрин, экэниэмикэ туругун билиһиннэрдэ. Ол иһигэр, дойду үрдүнэн , өрөспүүбүлүкэҕэ туох дьаһаллар, сокуоннар ылыллалларын, тыа хаһаайыстыбатын сайыннарыыга саҥа киирбит мэхэниисимнэр туох сыаллаахтарын-соруктаахтарын ырытан кэпсээтэ. Ону сэргэ олохтоохторго үбү-харчыны тыырыы, үллэрии, субсидияны көрүү хайдах барарын судургутук холобурдаан туран быһаарда.Спикер олохтоох оҥорон таһаарыыны сайыннарыыга Ил Дархан улахан соругу туруорда диэн эттэ. Ол иһигэр бааһына иэнэ кэҥэтиллиэхтээҕэ, тэриллиилээх хаһаайыстыбалар бүттүүн оҥоһуллар бородууксуйаҕа ылар өлүүлэрэ 70 бырыһыаҥҥа тиэрдиллиэхтээҕэ, үүт бородууксуйаны 15 тыһ. туоннанан элбэтиллиэхтээҕэ чопчу ыйыллыбыттарын санатта уонна саҥа киирбит сокуону таба тайанан сөпкө дьаһаналларыгар баҕа санаатын тиэртэ.

Ил Түмэн оробуочай бөлөҕүн үс улууска үлэтин түмүгүнэн спикер Алексей Еремеев санаатын үллэһиннэ:

— Биһиги тыа хаһаайыстыбатынан утумнаахтык дьарыктанар үс киин улуустарга сылдьан сүөһү, сылгы иитиитинэн, бурдук, оҕуруот аһын олордуутунан дьарыктанар хаһаайыстыбалар салайааччыларын, тыа хаһаайыстыбатын салаатын улэһиттэрин кытта көрсөн кэпсэтэн туох кыһалҕалаахтарын, кинилэр этиилэрин иһиттибит. Ыаллыы сытар улуустар кыһалҕалара биир курдук буолан баран, хас биирдии улуус уратылаах, бэйэтэ туһунан санаалаах. Тыа хаһаайыстыбатын бородууксуйатын оҥорон таһаарар бөдөҥ хаһаайыстыбалар сүрүннээн материальнай-техническай баасалара эргэрбитин, оҕуруот аһын харайар дьиэ-уот саҥардыллара наадатын этиннилэр. Сорохтор хаһаайыстыбаларын өссө да кэҥэтиэхтэрин баҕараллар эбит да сир-уот, ходуһа, бааһына сирэ тиийбэтэ улаханнык харгыстыыр диэн эттилэр.

Биһиги өрөспүүбүлүкэҕэ олохтоох бородууксуйаны элбэтиигэ ылыллар саҥа дьаһаллар тустарынан, тыа хаһаайыстыбатын улуустара бүддьүөт үбүн тыырыыга уонна субсидия кээмэйин олохтооһуҥҥа боломуочуйалара кэҥээбитин, 2025 сылтан аһы-үөлү оҥоруу ханнык сүрүн хайысхатын тутуһары улуустар бэйэлэрэ быһаарсар буолбуттарын уонна үүтү-эти оҥорон таһарыыны улаатыннарыы сүрүн сорук быһыытынан турбутун мустубут дьоҥҥо кэпсээтибит.

Онон бу сырыыбыт сыала-соргуга -– тыа сиригэр бородууксуйаны оҥорон таһаарааччылар санааларын, кыһалҕаларын иһиттибит, бэйэбит санаабытын тиэртибит. Бу кэпсэтиилэр түмүктэринэн биһиги Ил Түмэҥҥэ анал мунньахтары тэрийэн дьүүллэһиэхпит, ситэриилээх былааһы кытта бу хайысханнан үлэлэһиэхпит. Онон тыа сирин уйгутун, инники кэскилин тутан олорор үлэ дьонун кытта хардарыта өйдөһөр кэпсэтиилэр сөптөөхтүк бардылар диэн этиэххэ наада.

Ил Түмэн пресс-сулууспата

Василий Кононов хаартыскаҕа түһэриитэ