Алексей Михайлов: “Киинэ өйдөтөр, күллэрэр, толкуйдатар буолуохтаах”

Соторутааҕыта Дьокуускайга норуоттар икки ардыларынааҕы киинэ бэстибээлэ буолан ааста. Манна “Сибэкки биэрээри…” диэн соҕотох саха киинэтэ кыттан, Гран-при ылбытын үөрэ истибиппит. Ити Семен Ермолаев-Сиэн Өкөр пьесатын саҥалыы көрүү этэ.

Кыайыылаах киинэ продюсерынан дьоҥҥо-норуокка Өттүк Лёха диэн аатынан биллэр Алексей Михайловы көрсөн, кыайыытынан эҕэрдэлээн баран, айар үлэ, киинэ туһунан кэпсэттибит.

Асчыттан — продюсерга

— Феномен диэн аатыран тахсыбыт эрэгийиэн таһымнаах киинэ, бука, аан дойдуга да аҕыйаҕа буолуо. Алексей, оттон бэйэҥ киинэҕэ хайдах кэлбиккиний?

— Киинэҕэ уһуллуохпун наһаа баҕарар этим. Степан Бурнашевка хаста да суруйбутум кэннэ, арай биирдэ, сарсын Тулагыга биир ыйга киинэ уста барабыт, барыс диэтэ. Соһуччута бэрт да буоллар, барыстым. “Республика Z” киинэни усталлар эбит. Бастаан иһит сууйааччынан, ас астааччынан, дьиэ хомуйааччынан сырыттым. Ол киинэ массовкатыгар олус элбэх киһи наада этэ, ону администратор, көмөлөһөөччү тэрийиэхтээхтэрэ. Ол кыаллыбакка, режиссер ньиэрбинэйдиир. Мин асчыт буоллаҕым дии, ис дьиҥин билбэппин. Онтон билэн баран, Тулагы оскуолатыгар тиийэн, 10–11 кылаас оҕолорун ыҥыран аҕаллым. Ситинник Жатайдааҕы кэллиэстэн сүүсчэ устудьуону, салгыы Намнааҕы педагогическай кэллиэстэн эмиэ хас да кууруһу кэпсэтэн аҕалтаатым. Онон сотору кэминэн режиссер көмөлөһөөччүтэ, онтон администратор, толорор продюсер буолан хааллым. Биир киинэ устатыгар дуоһунаһым хаста да уларыйда. Итинник киинэ эйгэтигэр киирбитим. Алексей Амбросьевы кытта “Агент Мамбо” устубуппут, онно толорор продюсер этим. Киинэни устууну ис өттүн үөрэтэн баран, билигин сүрүннээн продюсер быһыытынан үлэлиибин. Ол эбэтэр, сыалай хамаанда оҥорор үлэтин соҕотоҕун оҥоробун. Бэйэм устубут түөрт киинэлээхпинэн киэн туттабын. Үп-харчы баар буоллаҕына, Саҥа дьыл диэки киинэ устуоҕум. Онон бастакы уопуту биэрбит Степан Бурнашевка, Дмитрий Давыдовка махтанабын.

Зина уонна Лёха

— Эйигин көрөн олорон, Зинаны ыйыппат табыллыбата буолуо.

— Зина диэн Иннокентий Орестов, Амматтан сылдьар. Кэргэннээх, икки кыра оҕолоох. Кинилиин 2021 сыллаахха этэ дуу, “Хара хаар” киинэҕэ бииргэ үлэлээбиппит. Онно билсэн баран, ити видеолары устан саҕалаабыппыт. Бастакы видеобыт соһуччу соҕус тахсыбыта. Рекламаҕа кыыс көрдүү сылдьыбытым, онно оруобуна Кеша эрийбитэ. Кыһалҕабын кэпсии олорон, “дабаай, эйигин уһулуохха” диэн даачаҕа тиийэн, Кешаҕа халаат кэтэрдэн устубуппут. Хата табыллан хаалбыта, киһи бөҕө сэҥээрбитэ. Биһиги тиэмэбит, сүрүннээн, дэриэбинэ олохтоохторун олоҕо-дьаһаҕа. Дьону көрө сылдьан, кими эрэ үтүктэҕин, онно дьон бэйэлэрин эбэтэр билэр дьоннорун көрөр курдуктар. Улахан дубляж суох. Кеша сороҕор дьээдьэ курдук саҥаран кэбиһэр, импровизация буолан сороҕор тылбыт уларыйар. Оннукка хаттаан уһулабыт. Бэйэбит, дьиҥэр, олох күлбэппит ээ, чэ диэн баран таһааран кэбиһэбит. Дьон бөҕө көрбүт-күлбүт буолаллар.

Киинэ «куукунатын» сэгэтэн

— Алексей, бэйэҥ ханнык оруолга оонньуоххун баҕараҕын?

— Биир эмэ дьиҥнээх детективкэ полицейскай оруолун оонньуохпун баҕарабын. Степан Бурнашевка сүрүн дьоруой быһыытынан уһуллуом этэ. Хоту баран хайдах сэлии муоһун көрдүүллэрин, хостуулларын туһунан документальнай киинэни устан, аан дойду таһымыгар таһаарыахпын баҕарабын. Бэйэм продюсер быһыытынан биир режиссеру илдьэ барыам этэ. Үчүгэй детективы устуохпун эмиэ баҕарабын. Мин бэйэм ыксаллаах соҕуспун, онон бырайыагы саҕалаатым да биир сыл иһигэр бүтэрэн кэбиһэргэ дьулуһабын. Онтон уһаата да, хамаанда ыһыллан киирэн барар.

— Продюсер диэн кимий?

— Продюсер хамаанда, харчы булар, артыыстар үлэлиир усулуобуйаларын тэрийэр, аһатар, илдьэр-аҕалар. Ол быыһыгар кыра оруолларга киирэн оонньоон ылыахпын сөп. Мин киинэни арыый да атыннык уста сатыыбын. Холобур, Саҥа дьыл киинэлэригэр 00 чааһы наар ап-аҕыйах киһи көрсөр. Бу “Сибэкки биэрээри” киинэҕэ уруу киэһэтин уһуллубут. Онно икки күнү быһа иккилии сүүс киһилээх дьиҥнээх толору уруу остуолун банкетнай саалаҕа сакаастаан оҥортордум. Бастакы күн барытын баттаһан уһулбаппыт, онон иккис күҥҥэ хайаан да бары кэлэҕит диибин. Иккис күнүгэр эмиэ остуол толору ас. Оннук эрэ уһуллахха, дьон биирдэ киинэни дьиҥнээхтик ылынар. Мин бэйэм харчыбар устабын, онон хаачыстыба туһугар кыһаллабын.

— Бэйэ харчытыгар устар диэн… Кимнээх көмөлөһөллөрүй?

— Мин идеябын өйөөн, өйдөөн, итэҕэйэн көмөлөһөллөрүн иһин билэр дьоммор, урбаанньыттарга махталбын тиэрдэбин. Граҥҥа сайаапка биэрэ сатыыбын да чугаһаппаттар. Ол иһин бэйэбит күүспүтүгэр эрэ эрэнэбит. Билигин миигин дьон билэр, ааппын оҥоһуннум. Зиналаах Леханы сөбүлээн көрөр дьон бааллар, олор реклама оҥортороору миэхэ эрийэллэр. Реклама устубуппут кэннэ, салгыы биһиги киинэбитигэр көмөлөспөккүт дуо, оччоҕо тэрилтэҕитин киинэбитигэр көрдөрөн аһарыа этибит диибин. Кэлин кырдьан олорон, бэйэлэрин, үлэлээбит сирдэрин астына көрүөхтэрэ дии. Оттон кыттыспатах дьон, хаарыаны бу киинэҕэ уһуллан хаалбаккабыт диэн хомойо ахтыахтара.

— Кэлиҥҥи киинэҕин туох санааттан уһуллуҥ?

— Бу киинэҕэ 40‑ча саастаах дэриэбинэ уолаттарын олоҕо көстөр. Ким эрэ бизнесмен, ким эрэ улахан тойон буолар баҕалара туолбакка хаалбыт уолаттар. Устунан туох да былаана суох, күннээҕинэн олорор, ким ханна ыҥырарынан сылдьар дьоҥҥо кубулуйбуттар. Бу киинэни көрөн баран, хааччахтан тахсыахха, арыгыны иһэн бүтүөххэ, үлэлиэххэ-хамсыахха диэн өй-санаа үөскүөхтээх. Өссө биир ыарыылаах ыйытыы — тоҕо эр дьон мөлтөҕүй, арыгыга түргэнник бэринэн кэбиһэрий диэн эмиэ турда. Итэҕэлбит мөлтөх дуо? Онон бу киинэҕэ дьон бэлэмнээх соҕус кэлиэн наада. Киинэҕэ көстөр олох биһиги аттыбытыгар күннэтэ буола турар. Элбэх киһи ытаабыт этэ. Бэйэм эмиэ бастакы көрүүбэр ытаабытым, мин олохпор буолан ааспыт түгэни санаппыта. Киһи киинэни дьон туһугар оҥорор, ол иһин өйдөнөр, күллэрэр, толкуйдатар буолуохтаах.

Туохтан да толлумаҥ

— Алексей, дьиэ кэргэниҥ туһунан ааҕааччыларгар билиһиннэриэҥ дуо?

— Кэргэним Чурапчыттан төрүттээх, мэдиссиинэ киинигэр оҕо бырааһа. Уһуйаан саастаах икки уол оҕолоохпут.

Сунтаарга төрөөбүтүм, оҕо сааһым куоракка, Чурапчы Одьулуунугар ааспыта. Онон тыа олоҕун, хара үлэтин барытын сатыыбын. Ийэм Булуҥтан Быыкап Мыыстан сылдьар, онон хоту сиртэн эмиэ тардыылыктаахпын. Билигин Одьулууҥҥа олорор, тиэхиньикумҥа үлэлиир. Түөрт оҕоттон улаханнарабын. Онон үлэһит буола охсон, атахха турар дьулуурдаах этим, элбэх үлэҕэ холонон көрбүтүм. Билигин тугу оҥорбутум, аат оҥостубутум — барыта бэйэм үлэлээн ситиспит ситиһиим буолар. Онон туохтан да толлумаҥ, баҕа санааҕытын толорорго иннигит диэки баран иһиҥ.