Алексей Окороков: «Биһиги бырамыысыланнас тэрилтэлэрин инники элитатын бэлэмниибит»

Быйыл АЛРОСА хос хампаанньата «Анаабыр алмаастара» тэриллибитэ 25 сылын бэлиэтиир. Саха сирин кэскиллээх бырамыысыланнай тэрилтэтэ билигин сайдыы үөһүгэр сылдьар. Хампаанньаҕа ханнык бырайыактар олоххо киллэриллэллэрин уонна хампаанньа инники былааннарын туһунан генеральнай дириэктэр Алексей Окороков кэпсээтэ.

Алексей Окороков АЛРОСА «Анаабыр алмаастара» хос хампаанньатын генеральнай дириэктэринэн быйыл ыам ыйыгар анаммыта. Кини ыам ыйын 17 күнүттэн АЛРОСА бөлөҕүн салайбыт Павел Маринычевы солбуйан, хампаанньа салайааччыта буолла.

Алексей Окороков «Анаабыр алмаастара» АУо хамаандатыгар 2016 сылтан баар. Хампаанньа салайааччытынан ананыар диэри генеральнай дириэктэри солбуйааччы этэ.

«Алексей Алексеевич «Анаабыр алмаастарыгар» 2016 сылтан үлэлиир, мин солбуйааччым этэ. Бу кэм устата кини үрдүк таһымнаах үлэһит буоларын дакаастаата, дьоһун суолталаах бырайыактары сүрүннээбитэ. Биһиги хампаанньа салайааччытын дуоһунаһыгар утумнааһын баарыттан үөрэбит уонна Алексей Алексеевичка ситиһиилэри баҕарабын»,  — диэн АЛРОСА генеральнай дириэктэрэ Павел Маринычев санаатын үллэһиннэ.

«Хас биирдии киһи үүнэригэр-сайдарыгар эрэнэбит»

— Алексей Алексеевич, Эн хампаанньаҕа 2016 сыллаахха кэлбитиҥ. «Анаабыр алмаастара» аахсыйалаах уопсастыбаҕа кэлбит устуоруйаҥ хайдах саҕаламмытын уонна ити сылларга ханнык ситиһиилэри бэлиэтиириҥ туһунан кэпсиэҥ дуо?

— Мин санаабар, Саха сирин бырамыысыланнаһын хампаанньалара — сүрүн тэрилтэлэр. «Анаабыр алмаастарыгар» үлэлээһин оҥорон таһаарыы үлэтигэр улахан уопуту ыларгар кыаҕы биэрэр.

Кэнники алта сыллааҕы үлэ түмүктэрин туһунан этэр буоллахха, барытыгар муҥутуур көрдөрүүлэри ситистибит диэн тута этэбин. Ол – салалта уонна кэлэктиип өҥөтө. Биһиги оҥорон таһаарыы үлэтигэр көрдөрүүлэрбитин, хостооһун кээмэйин үрдэттибит, өрөспүүбүлүкэ социальнай-экэнэмиичэскэй сайдыытыгар күүскэ кыттабыт. Павел Алексеевич салалтатынан кириисис судургута суох кэмнэригэр сүрүн көрдөрүүлэргэ устуоруйаҕа киирэр чыпчааллары ситистибит: алта сыл иһигэр «Анаабыр алмаастара» АУо барыһа – икки төгүл, дивиденнэрэ 12 төгүл улааттылар. Онон, биһиги тэрилтэбитин салгыы эрэллээхтик сайыннарабыт, кыамтабытын улаатыннарабыт.

Үлэлиир кэлэктииппит уопсай сыаллаах-соруктаах, онно барытыгар хампаанньа үлэһиттэрэ кыттыыларын таһыма олус үрдүгүнэн киэн туттабыт. Онуоха биһиги хампаанньаҕа үлэлиир хас биирдии киһи үүнэригэр-сайдарыгар, бэйэтин көрдөрөрүгэр эрэнэбит.

Мин үлэһиттэрбит тиһигин быспакка үөрэнэллэрин, идэлэрин таһымын үрдэтэллэрин, саҥа үөрүйэҕи ылалларын биһириибин. Бу ордук оҥорон таһаарааччыларга сыһыаннаах.
Ол иһин, «Анаабыр алмаастарыгар» биһиги ыччаттарбытын үөрэтэргэ уонна хос үөрэтэргэ үөрэх бырайыактарын үлэлэппиппит хас да сыл буолла. Биһиги кинилэр идэлэрин үрдэтэр базовай куурустары ааһалларын таһынан, билиилэрин кэҥэтэллэригэр кыһаллабыт.

Оҥорон таһаарыыга үлэлиир дьон бары хайа производствотын экэниэмикэтин төрүттэрин билиэхтээхтэр диэн өйдөбүл баар. Маннык куурустарга үөрэммит биир идэлээхтэрбит олус махтаналлар: үлэлэрин атын өттүнэн көрөр буолаллар.

Экэниэмикэни таһынан биир идэлээхтэрбитин үлэһиттэри салайыы төрүттэрин кытта билиһиннэрэбит. Холобур, салайааччылар кэлэктииби кытары алтыһыы, мөккүөрдээх балаһыанньалары быһаарыы, бириэмэни сөпкө аттарыы уо. д.а. үөрүйэхтэри баһылыыллар. Биһиги кэлэр кэм салайааччыларын — бырамыысыланнас тэрилтэлэрин элиитэтин бэлэмниибит диэн этиэм этэ. Кырдьык, сүҥкэн сорук. Мин 10–15 сылынан сорох ыччаттарбытынан улаханнык киэн туттуохпут диэн эрэллээхпин.

— Кэлэктиипкэ улахан кыһамньы баара биллэр. «Анаабыр алмаастара» АУо үчүгэй үлэһиттэринэн аатырар. Ол кистэлэҥэ тугуй?

— Хампаанньа кэлэктиибэ эдэр, эдэрдэр ордук сатабыллаахтар, түргэннэр-тарҕаннар. Кинилэр уларыйыылартан куттамматтар уонна онно бэлэмнэр. «Анаабыр алмаастара» быһаарыыларын ылынарга хомуллуулаахтарынан уонна түргэннэринэн уратылаахтар. Биһиэхэ муодунай стратегическай сиэссийэлэри ыытар наадата суох. Биһиги суһаллык хомуллабыт, тута быһаарыыны ылынабыт уонна олоххо киллэрэбит. Балаһыанньа уларыйарын көрдөхпүтүнэ, уолуйбаппыт, сүрүн соругу быһаарабыт уонна ситиһэбит.

Бириискэҕэ салалта кэлэр сыала-соруга — итэҕэстэри бэлиэтии көрөн туоратыы

Кэлэктииппит тускуллара — аһаҕас, кырдьыксыт буолуу. Биһиги салалтабыт үлэ барар учаастактарыгар кэлэктииби кытары көрсөр быраактыканы киллэрбитэ. Исписэлиистэрбитин кытары тиһигин быспакка көрсөн кэпсэтэбит: туох буола турарын кинилэртэн билэбит. Учаастактары илэ хараҕынан көрөр, үлэһиттэри кытары ирэ-хоро сэһэргэһэн балаһыанньаны билэр олус улахан суолталаах. Ол иһин кэлэктиип иһигэр ыйытыктары куруук оҥоробут, ол салайыыга быһаарыныылары ылынарга төрүөт буолар.

Сүрүнэ — киһи уонна этическэй нуормалар тутуһуллар усулуобуйаларыгар көдьүүстээх үлэ суолталаах. Тэрилтэ үлэтэ көдьүүстээх буолуохтаах, ол эрээри, тугу барытын умнан туран буолбатах, биһиги балансы тутуһарга кыһаллабыт.

— Хампаанньа ханнык учаастактарыгар сылдьаргын сөбүлүүгүн?

— Мин ханнык да учаастагы араарбаппын, биһиги — биир бүтүн кэлэктииппит, мин ханна баҕарар сылдьарбын сөбүлүүбүн. Бириискэҕэ салалта кэлэр сыала-соруга — итэҕэс-
тэри бэлиэтии көрөн ону туоратыы. Ол иһин, «сөбүлүүбүн» эбэтэр «сөбүлээбэппин» диэн олох-дьаһах усулуобуйатыттан уонна атын үлэҕэ сыһыаннаах ыйытыылартан сиэттэрэн эрэ этиэххэ сөп.

Мин учаастакка кэллэхпинэ биир идэлээхтэрбэр: «Кэлиҥ, ким туох ыйытыылааҕый? Кыайарбын миэстэтигэр быһаарыам, онтон атынын сурунуом уонна тугу быһаарбыппын биллэрэ хайаан да төннөн кэлиэм»,  — диибин. Маннык сыһыан хампаанньаҕа, салайааччыларга барыларыгар баар.

—«Анаабыр алмаастара» араас былааннаах элбэх бырайыактаах. Тус бэйэҥ ханнык бырайыагынан киэн туттаҕын?

— Арааһа, үлэһиттэри сайыннарарга сыһыаннаах бырайыагынан. Тоҕо диэтэххэ, үлэһиттэр хайдах сайдалларын көрөн халтайга үлэлээбэтэххин өйдүүгүн. Биһиэхэ
каадырдары бэлэмниир бырагыраама баар, онно чопчу салайааччылары иитэн таһаарабыт. Быйыл «Путевка в жизнь 2.0» бырайыагы үлэлэппиппит. Бу бырагыраама бириискэҕэ үлэлии сылдьан үөрэнэр биир идэлээхтэрбэр көмөлөөх. Ол эбэтэр кинилэр ыраахтан үөрэнэллэр, эксээмэн көһө сылдьар хамыыһыйата тэриллэр. Бу биһиги үлэһиттэрбит үлэлии сылдьан үөрэҕи уонна идэни тэҥинэн ылалларыгар көмөлөһөр, карьераларын үрдэтэллэригэр кыаҕы биэрэр. Онуоха усулуобуйаны барытын тэрийэбит: сибээс тохтобула суох үлэлиириттэн саҕалаан, саҥа идэтинэн үлэни буларыгар мэктиэлээһиҥҥэ диэри хааччыйабыт.

Билигин биир идэлээхтэрбит бириискэлэргэ орто эбэтэр үрдүк үөрэҕи ылыахтарын, ол аата салгыы сайдар кыахтаныахтарын сөп.

Быйыл хайыы үйэ 30‑ча киһи үөрэҕи ылла. «Анаабыр алмаастара» АУо былаһааккатыгар бырайыак 2028 сылга диэри үлэҕэ киллэриллиэҕэ. Онон, 5 сыл устата тэрилтэ сыл аайы инникитин тэрилтэ сайдар төрүөтүнэн буолуохтаах уопуттаах инженер-тиэхиньик үлэһиттэрдэниэн сөп.

Каадырдар барытын быһаараллар диэн мээнэҕэ этиллибэт. Оҥорон таһаарыы – бастатан туран, дьон, ол эрэ кэнниттэн — мэхэньиисимнэр уонна атын кыахтар. Онон биһиэхэ каадырынан хааччыллыы — дьоһун суолталаах боппуруос.

Сири-уоту чөлүгэр түһэрии

— Алексей Алексеевич, оҥорон таһаарыы дьоно суох кыаллыбат диэтиҥ. Оттон биир өттүттэн көрдөххө, бырамыысыланнас – бастатан туран, баайдаах сири кытары үлэ. Хампаанньа экологияҕа бэлиитикэтэ хайдаҕый?

— Биһиги бэйэбит дойдубутугар үлэлиибит уонна экология уонна бырамыысыланнай үлэ кэнниттэн сири харыстааһын уонна чөлүгэр түһэрии боппуруоһа улахан суолталаах. Бу сыллар тухары сири актыыбынайдык чөлүгэр түһэрэбит (рекультивациялыыбыт). Быйыл чөлүгэр түһэрии үлэлэрэ Анаабыр улууһугар «Майаат» бириискэҕэ 60 гектартан улахан сиргэ уонна Булуҥ оройуонугар «Молуода» бириискэҕэ 32 гектарга ыытыллар. «Анаабыр алмаастара» Саха сирин ойуурун чөлүгэр түһэриинэн салгыы дьарыктанар. Биһиги 146 гектартан тахса уопсай иэннээх учаастакка үүнээйилэри олордорго Арктикатааҕы судаарыстыбаннай агротехнологическай университеты кытары дуогабар түһэрсибиппит.

— Быйыл ханнык соруктары быһаараҕыт?

— «Анаабыр алмаастарыгар» оҥорон таһаарыы үлэтэ толору барар. Биһиги барытынан дьарыктанабыт: геология чинчийиититтэн, хостооһунтан саҕалаан, таһаҕаһы таһыыны, ол иһигэр кыһыҥҥы суоллары, хааччыйабыт.

Билигин хампаанньа сайдыытын уһун болдьохтоох бырагырааматын олоххо киллэриини саҕалаатыбыт, манна сыаналаах металлар кээмэйдэрин, үлэ сүрүн көрүҥүн быһыытынан, элбэтии уонна геология чинчийиилэрин сайыннарыы боппуруостарын быһаарыахпыт.

Сүрүнэ, эрдэ эппитим курдук, үлэһиттэри сайыннарыы. Үлэһиттэрбит араас сезоҥҥа подразделениелар икки ардыларыгар холкутук солбуйсалларын наадатыгар тэҥинэн икки-үс идэлээх буолуохтарын баҕарабыт. Биһиги үлэһиппит тиһигин быспакка үлэлээҕэ олус суолталаах.

АЛРОСА бөлөҕөр биһиги инники кэскилбитин көрөбүт, ол эбэтэр ыччаттарбыт «Анаабыр алмаастара» АУо иһигэр эрэ сайдар буолбатахтар, ону таһынан АЛРОСА иһигэр солбуйсуохтарын, сайдыахтарын сөп. Оннук холобурдар хайыы үйэ бааллар. Сезонунан үлэҕэ сылдьар үлэһиттэр бастайааннай үлэҕэ көһүөхтэрин, тэрилтэҕэ хаалан салгыы сайдыахтарын сөп.

«Анаабыр алмаастара» улуустарга болҕомтотун уурар

—«Анаабыр алмаастара» өрөспүүбүлүкэ олоҕор көхтөөхтүк кыттар. Хампаанньа улуустары болҕомтоҕо ылар. Биһиги улуустар туруктаахтык сайдалларыгар уонна ыаллыы үчүгэй сыһыаннарыгар интэриэстээхпит. Тэрилтэ сыл аайы улуустар социальнай-экэнэмиичэскэй сайдыыларыгар сыл аайы 109 мөлүйүөнү тыырар. Биһиги улуус олохтоохторун чартернай эриэйсэлэрбитинэн таһабыт, таарыччы оройуоҥҥа наадалаах таһаҕаһы тириэрдэбит, олохтоох табаары оҥорооччулар бородуукталарын атыылаһабыт, эбийиэктэри тупсарыыга уонна тутууга, суоллары көрүүгэ-истиигэ көмөлөһөбүт, Анаабыр улууһугар быраастары уонна учууталлары олохсутууну өйүүбүт.

Уопсайынан, биһиги үлэһиттэрбит 96%-нын олохтоох каадырдар ылаллар, улууска хаалар нолуоктар, дохуоттар суоттарыгар Саха сирин бүддьүөтэ толоруллар.

Ордук биһиги үлэбитин өйүүр өрөспүүбүлүкэ бырабыыталыстыбатын уонна Ил Дархан Айсен Николаевы тус бэйэтин бэлиэтиэхпин баҕарабын. Биһиги уҕараабат болҕомтолорун уонна кыттыгастарын, улахан көмөлөрүн уонна итэҕэллэрин иһин махтанабыт. Мин «Анаабыр алмаастара» бэйэтин иннигэр туруоруммут соруктара барыта быһаарыллыаҕар эрэнэбин уонна хампаанньа өрөспүүбүлүкэ салалтатын уонна АЛРОСА өйөбүллэринэн итиэннэ биһиги үлэһиттэрбит түмсүүлээхтэринэн, көхтөөх үлэлэринэн салгыы сайдыаҕа.

Алексей Окороков 1975 с. Амма оройуонун Бөтүҥ сэлиэнньэтигэр төрөөбүтэ. 1998 с. М. К. Аммосов аатынан Саха судаарыстыбаннай университетыгар «юриспруденция» идэни бүтэрбитэ. 2020 с. РФ ТДьМ МГИМО Европейскай быраап институтун магистратуратын бүтэрбитэ. 2016 с. РФ Бэрэсидьиэнин иһинэн Норуот хаһаайыстыбатын уонна судаарыстыбаннай сулууспа академиятыгар «MBA: менеджмент — аан дойдутааҕы биисинэс» бырагыраамаҕа үөрэммитэ.

2007–2014 сс. «Өрөспүүбүлүкэтээҕи инвестиционнай хампаанньа» АУо салайар дуоһунастарга үлэлээбитэ. Ол иннинэ «Якол» ньиэп хампаанньатыгар, «Саханефтегаз» ННГК ААУо үлэлээбитэ. 2014–2016 сс. СӨ Ил Дарханын уонна бырабыыталыстыбатын дьаһалтатыгар судаарыс тыбаннай-быраап боппуруостарыгар департамены салайбыта. 2016 сылтан АЛРОСА «Анаабыр алмаастара» АУо генеральнай дириэктэрин солбуйаач чынан үлэлээбитэ. СӨ Ил Дарханын Грамотатынан наҕараадаламмыта. Кэргэннээх, түөрт оҕолоохтор.