АЛРОСА: Кыайыы кистэлэҥэ

Алмааһы атыылыыр Саха сирин тэрилтэтин (ЯПТА) үлэһиттэрэ ылыммыт   соруктарын толороллоругар сүрүн хаачыстыбанан   идэҕэ үрдүк таһым, туруоруммут сыалы-соругу толорорго дьулуһуу уонна бэйэ-бэйэҕэ көмөлөсүһүү  буолаллар.

Ону АЛРОСА подразделениеларын ортотугар үлэҕэ күрэхтэһиигэ ЯПТА хамаандатын кыайыыта туоһулуур.

ЯПТА кэлэктиибэ 2024 сылга  АЛРОСА подразделениеларын ортолоругар үлэҕэ күрэхтэһии түмүгүнэн сүрүн бородууксуйаны суортуурга,  оҥорорго уонна батарарга бастыҥынан буолла.

Манна былааннаммыт сорудаҕы толоруу түмүктэрэ, бородууксуйа хаачыстыбатын тупсарыы, оҥорон таһаарыы таһымын үрдэтии, бырамыысыланнаска куттал суох буолуутугар уонна кэлэктиип экэниэмикэҕэ үлэтигэр көрдөрүүлэри тупсарыы сыаналаммыттара.

— Биһиги былааннаммыт көрдөрүүлэри барытын аһара толорбуппут, кэлэктиип бу соругу ситиһэргэ туох баар күүһүн уурбута.  ЯПТА —  хампаанньа иһигэр биир саамай көхтөөхтөрө, бары — “Профалмаз” чилиэннэрэ. Кэлэктиип иллээх-эйэлээх, түмсүүлээх, үрдүк таһымнаах үлэһиттэрдээх.  2025 сыллааҕы уонна  икки кэлэр сыллааҕы  үлэ бырагыраамата хайыы үйэ толору торумнанна. Саха сиринээҕи былаһааккаҕа  бородууксуйаны суортааһын кээмэйэ улаатар, саҥа тэриллэри, саҥа үлэһиттэри ылыахпыт, кинилэри үөрэтиэхпит уонна иннибит диэки баран иһиэхпит, — диэн ЯПТА дириэктэрэ Алексей Евстратов кэпсиир.

АЛРОСА-ҕа кыбаартал аайы структурнай подразделениелар истэригэр уонна сыл аайы структурнай подразделениелар икки ардыларыгар   түмүктэри таһаараллар.  ЯПТА үлэ күрэхтэһиитигэр  иккис сылын кыттар уонна онно сүрүнэ – көҕүлээһин уонна хамаанданан үлэ буолар, — диэн тэрилтэ салайааччыта  кэлэктиип олоҕун туһунан кэпсээтэ.

— Алексей Валериевич, эһиги кэлэктиипкит өссө ханнык  күрэхтэһиилэргэ кыттарый? Маннык күрэхтэһиилэр үлэһиттэр уонна тэрилтэ сайдарыгар төһө көмөлөһөллөрүй?

— Ханнык баҕарар күрэхтэһиилэр хамаанда ис туругун бөҕөргөтөллөр, хас биирдии үлэһит бастыҥ хаачыстыбатын көрдөрөрүгэр суолу арыйаллар, оттон “ыалдьааччылар” биир идэлээхтэрин өйүүллэр. Холобур, биһиги алмааһы суортааччылар ортолоругар оробуочай идэлэргэ маастарыстыба куонкуруһугар көхтөөхтүк кыттабыт: 2023 уонна  2024 сылларга Наталья Осипова, Марианна Неустроева, Николай Гаврильев бастыҥнар ааттарын дьоһуннаахтык ыллылар. Сыл аайы муус устар 1 күнүгэр – ЯПТА  тэриллибит күнүгэр идэҕэ маастарыстыбаҕа кэлэктиип иһинээҕи куонкуруһу тэрийэбит. Куонкуруска биэс уонтан тахса эспиэрт уонна суортааччы – сүрүн оҥорон таһаарар кэлэктиип улахан аҥаара кыттар.

“Профалмаз” Дьокуускайга идэлээх сойуус  сүүмэрдэммит хамаандаларын ортолоругар ыытыллар дартска, остуол тиэнниһигэр, хайыһарга кыттар. Учаастактар уонна сулууспалар  хамаандаларын  икки ардыларыгар  волейболга, сүүрүүгэ, харбааһыҥҥа, хайыһарга, остуол тиэнниһигэр, саахымакка уонна дуобакка, пневматическай бинтиэпкэнэн ытыыга уонна спортиҥҥа, муус аннынан уонна спиннинэн балыктааһыҥҥа, дартска, бильярдка спартакиаданы үһүс сылын тэрийэбит. Быйыл “Анаабыр алмаастарын” кытары успуорка хамаанданан күрэхтэһиилэри ыытан боруобалаабыппыт. Корпоративнай ыһыахпытыгар Дьокуускайга АЛРОСА бөлөх тэрилтэлэрин ортолоругар национальнай көрүҥнэргэ тыҥааһыннаах күрэхтэһиилэр буолаллар. Биһиги үлэһиттэрбит  сүүрүү маассабай тэрээһиннэригэр кыттан, бириистээх миэстэлэри ылаллар. Холобур, бородууксуйаны суортуур уонна комплектациялыыр сыах эспиэрэ Лена Ядрихинская 2024 сыллаахха  Тымныы полюһугар  сүүрүүгэ “көмүһү” ылбыта, онтон корпоративнай сүүрүүгэ кэлэктииптэр ортолоругар АЛРОСА хамаандатын састаабыгар  “Анаабыр алмаастарын” уонна Бүлүүтээҕи геологическай-чинчийэр эспэдииссийэ биир идэлээхтэрбитин кытары 2023-2024 сылларга  кыайбыппыт. Биһиги успуортка үлэбит  сүрүн тэрийээччитинэн бородууксуйаны суортааһын уонна комплектациялааһын эспиэрэ, остуол тиэнниһигэр  өрөспүүбүлүкэ чөмпүйүөнэ  Михаил Алексеев буолар. “Үҥкүүлээ” диэн үҥкүү өрөспүүбүлүкэтээҕи куонкуруһугар  биһиги Оксана Им кыайыытын эмиэ умнубаппыт.

Кэнники сылларга тэрилтэбит Дьокуускай куорат мэрията ыыппыт сири-уоту көҕөрдүүгэ бастыҥы быһаарар куонкуруһугар иккитэ бастыҥынан ааттанна.

— ЯПТА кэлэктиибигэр хас киһи баарый?

— Билигин биһиги кэлэктииппит 160 үлэһиттээх. Үлэҕэ үрдүк маастарыстыба, эбээһинэстэри үллэрии, ыкса сибээстэһэр идэлэргэ сатабыллаахтык үлэлээһин салалта соруктарын болдьоҕор уонна үрдүк хаачыстыбалаахтык толорорго көмөлөһөр. М.К.Аммосов аатынан ХИФУ уонна Т.Г.Десяткин аатынан бырамыысыланнас техникумугар тустаах идэни ылбыт устудьуоннары быраактыкаҕа ыҥырабыт, бастыҥнарын үлэҕэ ылабыт. Кэнники икки сылга 11 эдэр исписэлииһи үлэҕэ ыллыбыт. Кинилэр кэлэктиипкэ киирэллэригэр биһиги уопуттаах настаабынньыктарбыт көмөлөһөллөр. Үлэ ноҕорууската улааппытынан сибээстээн, чугастааҕы сылларга саҥа бүтэрбиттэри ыларга былааннанабыт.

— Эһиги үлэҕитигэр ханнык технологиялары туттаҕытый?

— ЯПТА АЛРОСА сбытовой комплексыгар сыстар, манна автоматизация актыыбынайдык сайдар. Биһиэхэ бородууктаны көрүҥүнэн, хаачыстыбатынан, өҥүнэн суортуурга алмааһы суортуур аптамааттар араас көрүҥнэрин туһанабыт. Аптамааттары АЛРОСА бөлөҕөр киирэр “Буревестник” инновационнай киин исписэлиистэрэ оҥороллор.  Европаҕа оҥоһуллубут,  өр сылларга туһаныллыбыт тэриллэри “Алмазавтоматика” тресткэ үлэлиир биир идэлээхтэрбит оҥорбут “Эксперт-01М саҥа аппарааттарынан солбуйабыт.

— Автоматизация итинник сайдыбыт кэмигэр дьон үлэлииригэр миэстэ ордор дуо?

— АЛРОСА-ҕа хас биирдии үлэһит алмааска тэҥнээх.  Киһи кыраҕы хараҕын туох да солбуйбат. Биллэн турар, аан дойдуга саамай бастыҥ да тэрилгэ үлэлээн, соруктары барытын толорор кыах суох. Араас кээмэйдээх уонна табаарынай номенклатуралаах сырьену барыллаан суортааһын хайаан да эспиэртэн илии сыралаах үлэтин  ирдиир. Оттон суортаммыт партиялары сыаналааһын туһунан эттэххэ, бу үлэ эмиэ илиинэн оҥоһуллар. Айылҕа алмааһын классификаторыгар 8000-тан тахса позиция баар. Ордук уустугунан бөдөҥ уонна сыаналаах кристаллары сыаналааһын буолар. Онуоха эспиэртэр идэҕэ үөрүйэхтэрэ, өйгө хатыыр дьоҕурдара уонна алмаастар ис тутулларын, тас көрүҥнэрин кыра да уратыларын араарыылара – суортуур аптамааттардааҕар күүстээх.

— Эһиги кэлэктиипкит түмсүүлээҕинэн, көхтөөҕүнэн уонна ханнык баҕарар тэрээһиннэргэ үөрэ-көтө кыттар баҕалааҕынан  биллэр. Аҕа дойду Улуу сэриитигэр Кыайыы 80 сылын хайдах бэлиэтээтигит?

— Аҕа дойду Улуу сэриитигэр Кыайыы – дьоруой төрүттэрбит  кэриэстэригэр ытыктабыл күнэ. Ыам ыйын 9 күнүн көрсө хас да тэрээһини ыыппыппыт. Биһиги төрүттэрбит – сэрии уонна тыыл дьоруойдарын хаартыскаларынан уопсай коллаж оҥордубут. Үлэһиттэр оҕолоругар уруһуй куонкуруһун тэрийдибит, георгиевскай лиэнтэлэри түҥэттибит. Бэйэбит араадьыйабытыгар Кыайыы ырыаларын холбоон иһитиннэрдибит. Хас биирдии учаастак уонна сулууспа байыаннай ырыалары толорбутун видеоҕа устар этиини бары өйөөбүттэрэ. ЯПТА дьиэтигэр бырааһынньыктааҕы баннеры уонна кыһыл былаахтары ыйаатыбыт, субуотунньук тэрийдибит, онтон тыыл бэтэрээннэригэр – үлэһиттэр аймахтарыгар бородуукталаах “корзиналары” илдьэн туттардыбыт.  Ону таһынан биһиги уон үлэһиппит ыам ыйын 9 күнүгэр Дьокуускайга Кыайыы вальсыгар кытынна. Икки кэрэ аҥаарбыт  ыам ыйын 1 уонна 9 күннэригэр Норуоттар доҕордоһууларын болуоссатыгар соҕотохтуу ыллаата.

— ЯПТА куорат уонна өрөспүүбүлүкэ социальнай олоҕор көхтөөхтүк кыттар.

— Биһиги идэлээх сойууспут уопсастыбаннай үлэни тиһигин быспакка ыытар, араас туһалаах тэрээһиннэргэ мэлдьи кыттабыт. Холобур, СӨ Экологияҕа министиэристибэтин чэрчитинэн “Ойууру харыстыыбыт” экология аахсыйатыгар кыттан, Владимировка сэлиэнньэтин оройуонугар “горельникка” мас олордубуппут, ону сэргэ Киин уокурукка, куорат таһынааҕы сэлиэнньэҕэ субуотунньук тэрийбиппит.  Патриоттыы тыыҥҥа иитии үлэтиттэн туора хаалбаппыт: эдэр исписэлиистэрбит бэлэсипиэтинэн сүүрүүгэ кыттан баран, маскировка сиэккэлэри баайдылар, өрөспүүбүлүкэ  идэлээх сойууһун федерацията  ыыппыт  үлэтигэр кытыннылыбт. Кэлэктиип Оренбург уобалаһыгар уонна Нам улууһугар халаантан эмсэҕэлээбиттэргэ  харчынан көмөнү оҥорууга кытынна. Хатастааҕы оройуоннааҕы балыыһа неврологияҕа отделениетыгар көмөлөстүбүт.

-Маннык түмсүүлээх, көхтөөх уонна иллээх кэлэктиип буолуу кистэлэҥэ тугуй?

— Билиҥҥи уопсай соруктарбыт, ааспыт кэм судургута суох түгэннэрэ барыбыт түмэллэр. Ханнык баҕарар ыарахан балаһыанньаҕа хас биирдии киһи уопсай түмүк туһугар үлэлиир уонна үлэ соруктара болдьоҕор толоруллаллар. Ол иһин, иннибитигэр сүҥкэн былааннары торумнуубут.  ЯПТА-ҕа үлэһиттэр 85%  үрдүк үөрэхтээхтэр. Үлэһиттэр атын сиргэ көһөргө былааннамматтар, таптыыр тэрилтэлэрин уонна Дьокуускай куораты кытта сибээстээх былааннары оҥостоллор. Кэлэктиип өр сылларга илдьэ сылдьар бигэ туруга уонна үлэ таһынан ыытыллар уопсай тэрээһиннэр бэйэ-бэйэҕэ көмөлөһүүгэ уонна үлэ соруктарын толорууга үчүгэйдик дьайаллар.  Үлэһиттэр бэйэлэрин соруктарын толорорго эрэ буолбакка, биир идэлээхтэригэр көмөлөһөргө мэлдьи  бэлэмнэр.

Андрей ШИЛОВ суруйуутуттан тылбаас