АЛРОСА Саха сиригэр адаптивнай успуорт сайдарын өйүүр

Элбэх функциялаах успуорт комплексыгар Н. Захаров-Сахаачча аатынан Амматааҕы оҕо успуорт саалатын отделениета үлэлиир. Адаптивнай волейболга, чэпчэки атлетикаҕа уонна көҥүл тустууга дьарыктаналлар.

Саала Аммаҕа 7-с төгүлүн ыытыллыбыт Саха сирин норуоттарын успуорка оонньууларыгар ананан тутуллубут тутуулартан биирдэстэрэ буолар. Ил Дархан Айсен Николаев тыа сиригэр адаптивнай успуорт көрүҥнэригэр тутуллубут бастакы анал саала буоларын бэлиэтээбитэ. Сэлиэнньэ олохтоохторун үөрүүлээх түгэнинэн эҕэрдэлээн туран, АЛРОСА хампаанньаҕа уонна СӨ Үүнэр көлүөнэ тус сыаллаах пуондатыгар барҕа махталын тиэрдибитэ.

Успуорт саалата – табыгастаах усулуобуйа, кыһамньылаах сыһыан

Успуорт саалатын бастакы этээһигэр волейбол, баскетбол уонна дьарыктанар (тренажёрнай) саалалар бааллар. Иккис этээскэ – тустар саала. Тутуу доруобуйаларынан хааччахтаах спортсменнарга табыгастаах усулуобуйалаах: мэдиссиинэ анал кэбиниэтэ, таҥнар сир (раздевалкалар), пандус, тутуһар тэриллэр, дуустанар, чэпчэтинэр хостор бааллар, лиип үлэлиир. Ону таһынан успуорт саалатын территорията бары ирдэбилгэ эппиэттиир. Доруобуйаларынан хааччахтаах дьоҥҥо бары өттүнэн табыгастаах усулуобуйаны тэрийбиттэр.

Саха сиригэр доруобуйаларынан хааччахтаах дьоҥҥо элбэх күрэх өр сыллар усталарыгар ыытыллан кэллэ. Саҥа успуорт саалата үлэтэ киириэҕиттэн күрэхтэри тэрийии таһыма биллэ үрдээтэ. Холобур, 2023 сыллаахха “Дьулуур” спартакиада бары ирдэбили тутуһан үрдүк таһымҥа ыытыллыбыта. Чопчу ити кэмҥэ спартакиада бырагырааматыгар олимпийскай успуорт биир көрүҥэ – голбол – киирбитэ. Бу күрэххэ үс киһилээх хамаанда мээчиги утарылаһааччытын боруотатыгар киллэрэр.

Урут маннык тэрээһин бэстибээл курдук уонна уопут атастаһар сыаллаах тэриллэрэ. Билигин элбэх уларыйыы киирдэ: успуорт адаптивнай көрүҥнэрин спартакиадатын кэнсиэпсийэтэ оҥоһулунна. Манна спартакиада сүрүн усулуобуйалара уонна идиэйэлэрэ ыйыллыбыттара. Ону таһынан спортсменнар баҕаларын учуоттаан, доруобуйаларынан хааччахтаах дьоҥҥо аналлаах күрэх хайдах, туох ирдэбиллээх буолуохтааҕа бигэргэммитэ. Ыытыллар кэмигэр эмиэ балачча уларыйыы киирбитэ. Урут сыл аайы ыытар эбит буоллаҕына, билигин түөрт сылга биирдэ тэриллэр. Ол оннугар успуорт көрүҥэ элбээбитэ, сүүмэрдиир күрэхтэр тупсарыллыбыттара. Элбэх функциялаах успуорт комплекса үлэҕэ киириэҕиттэн туох уларыйыы буолбутун “Өрөспүүбүлүкэтээҕи физическэй култуура уонна успуорт адартивнай киинэ” тэрилтэ дириэктэрэ, Арассыыйа Паралимпийскай кэмитиэтин Саха сиринээҕи салаатын бэрэссэдээтэлэ Ньургун Иванов кэпсиир:

– Амма улууһун кытта успуорт саҥа саалатыгар өрөспүүбүлүкэ таһымнаах араас турниры тэрийэбит. Ону таһынан Бүтүн Арассыыйатааҕы инбэлииттэр уопсастыбаларын хайысхатынан элбэх тэрээһин ыытыллар. 2019 сыллаахха Саха сирин норуоттарын успуорка оонньууларын бырагырааматыгар адаптивнай успуорт көрүҥнэрин аан бастаан киллэрбиттэрэ. Манна 244 спортсмен кыттыбыта. Санатан эттэххэ, АЛРОСА хампаанньа бу Оонньууларга успуонсар буолар.

СӨ Успуордун уонна СӨ Үлэҕэ министиэристибэлэрэ сөбүлэҥ түһэрсибиттэрэ. Сөбүлэҥ чэрчитинэн эрэгийиэммит адаптивнай успуорт көрүҥнэригэр сүүмэрдэммит хамаандаларын чилиэннэрэ сыл аайы биэс төгүллээн кииҥҥэ киириэхтэрин сөп. Бөтүҥ инфраструктурата үчүгэй буолан, спортсменнар онно айаннаан тиийэн, үрдүттэн олорон эрэ реабилитацияланыахтарын, массаастаныахтарын, дьарыктаныахтарын сөп.

Ааспыт ыйга тиэннисчиттэр киирбиттэрэ. Кэлэр нэдиэлэҕэ сурдо тустуу спортсменнара тиийиэхтэрэ. Балаҕан ыйыгар чэпчэки атлетикаҕа дьарыктанар дьон киириэхтэрэ. Ол кэннэ билигин волейболга Арассыыйа чөмпүйэнээтигэр бэлэмнэнэ сылдьар волейболистар киирэллэрэ былааҥҥа баар. Ити курдук, успуорт саалата күүскэ үлэлиир, кыраапыгар иллэҥ кэм суоҕун тэҥэ. Кураанах турбат, күн аайы спортсменнар дьарыктаналлар, реабилитацияланаллар.

– Бөтүҥҥэ анал саала аһыллыаҕыттан спортсменнар дьарыктанар усулуобуйалара тубуста. Суол нөҥүө өттүгэр интэринээттээх реабилитационнай киин турар. Спортсменнар дьарыктанар кэмнэригэр араас эмтэнэр-реабилитацияланар бороссодуураны ылыахтарын сөп. Күҥҥэ биэстэ тото-хана аһаталлар.

Мин пауэрлифтиҥҥа тириэньэрбин. Пауэрлифтёрдары кытта Бөтүҥҥэ айанныыбыт. Бэрт үчүгэй, табыгастаах саала баар. Реабилитация ыытар буоламмыт, ыччаты илдьэргэ кыһаллабыт. Онно бэйэ-бэйэлэрин кытта билсэллэр, уопут атастаһаллар. Хамаанда күүһэ итинник олохсуйар. Быйыл Дьокуускайга пауэрлифтинг дьиссипилиинэтигэр көрбөт дьоҥҥо Арассыыйа чөмпүйэнээтэ буолбута. Манна дьахталларга хамаандабыт пьедестал бастакы үрдэлигэр турбута, оттон эр дьон хамаандата бочуоттаах иккис миэстэни ылбыта. Билигин Екатеринбурга ыытыллар сытан эрэ ыстаанганы көтөҕөр Арассыыйа чөмпүйэнээтигэр кыттарга бэлэмнэнэбит. Чөмпүйэнээт балаҕан ыйыгар буолаары турар, – диэн көрбөт дьоҥҥо пауэрлифтиҥҥа Арассыыйа уонна Саха сирин сүүмэрдэммит хамаандатын ыстаарсай тириэньэрэ, Өрөспүүбүлүкэтээҕи адаптивнай физическэй култуура уонна успуорт киинин исписэлииһэ Аркадий Степанов санаатын үллэһиннэ.

Сэлиэнньэ олохтоохторо успуорт комплекса тутуллуон иннинэ сирин-уотун бэлэмнээһиҥҥэ, тутуу үлэтигэр, холобур, кырааскаҕа көхтөөхтүк кыттыбыттара. Уопсай дьыалаҕа кыттыспыт олохтоох дьон успуорт саалата аһыллыбытыгар олус үөрбүттэрэ, киэн туттубуттара. Киэһэтин нэһилиэк ыччата сөбүлээн дьарыктанар сирэ буолла. Бөтүҥнэр успуорт эбийиэгэ тутулларын 30-ча сыл кэтэспиттэрэ. Ыра санаалара туолбутуттан, чахчы да, үөрүүлэрэ үгүс.

Билигин Бөтүҥҥэ өрөспүүбүлүкэ күрэхтэһиитэ ыытыллара улахан сонун буолбат. Комплекс Амма оройуонугар успуорт маассабай көрүҥэ, физическэй култуура сайдарыгар улахан суолталаах. Эбийиэк тутуута, салгыы тиһиктээхтик үлэлээн барбыта АЛРОСА хампаанньа өҥөтө буолар.

Андрей ШИЛОВ.

Өрөспүүбүлүкэтээҕи физическэй култуура уонна успуорт адаптивнай киинэ, «Мой Спорт!» устуудьуйа хаартыскалара.