Алтан сылабаар (оҕо саас ахтылҕана)

Оскуолаҕа киириэм иннинэ Күөрүлэ диэн кыракый алааска олорбуппут.

Аҕыйах туруу үлэһит дьонноох, сайдам-дьэллэм ыаллардаах алаас этэ. Аҕам булчут буолан,  саас хара бүттэҕинэ бултаан-алтаан уос-тиис үллэстэн,  аҕам булдун үөрэ-көтө сииллэрэ. Сайын кустаан, балыктаан ыалларын аһатара.

Арай биирдэ,  суол хаалыан эрэ иннинэ сибиинньэтин өлөрөн, эттээн, аттаах сыарҕаҕа тиэйэн, ийэм  өйүө-тайаа тэрийэн, куоракка эт атыылыы айаҥҥа турунна. Куоракка кэллэҕинэ,  Апросимов Арамаан диэн милииссийэ ыалга кэһиилэнэн тиийэрэ.  Арамаан ойоҕо Арыппыана ыраахтан сылайан-элэйэн кэлбит киһини үөрэ көрсөрө. 4-5хонугунан дьиэтигэр эргиллэрэ. Ийэбэр сэбирдэх чаркааскай табах аҕалара. Ону биһиги эдьиийбинээн саха быһаҕынан кырбаан, ийэм тикпит ойуулаах саппыйатыгар кутан иһэрбит. Олус аһыы быһылааҕа. Харахпытыттан уу-хаар баһа баһа кырбыырбыт.. Биһиэхэ хампыат, бирээнньик, кырабыайка тараах, икки пластмассовай кус оонньуур аҕалара. Сэрии кэнниттэн хантан дэлэй оонньуур кэлиэй? Үөрүү бөҕө буоларбыт. Ыалларыгар бурдук, хоһуок саахар бэрсэрэ.

Бэйэлэрэ ыалларын ыҥыран испиири уулаан иһэн, күө-дьаа кэпсэтэллэрин өйдүүбүн. Өссө оскуолаҕа киирэ илигим. Биһиги Өндөрөйөп холхуоспутун холбоон, 1956 сыллаахха Табаҕаҕа көһөн кэлбиппит. Дьиэбит тутуллуор диэри Михайлов Баһылайдаах диэн ыал саах сыбахтаах балаҕаннарын  куортамнаһан эйэ дэмнээхтик олорбуппут. Таня, Тоня диэн кыргыттардаах этилэр. Кинилэри кытта оонньуурум. Сороҕор хоно да хааларым. Мааппа блины астаан күндүлүүрэ.

Балаҕаммыт көмүлүөк оһохтооҕо, буор муосталааҕа, муус түннүктээҕэ. Күн аайы ол муус түннүгү кырыаччынан кырыатыыбын, оччоҕо  балаҕаммыт иһэ сырдаан дьэргэс гына түһэрэ.

Ыалларбыт күлүмүрдэс сылабаардаах этилэр, онно сирэйгин көрүннэххинэ,  бэйэтэ ааттаах сиэркилэ.

Дьиэбитин туттан, оскуола таһыгар олоробут. Дьиэбит ып-ыраас, таас түннүктээх, билиитэ оһохтоох, сып-сылаас, сып-сырдык. Аҕам ааннаах икки хостообута..

Ыалдьыт хоноһо элбэх сылдьара. Аҕам куораттан аҕалбыт улахан сылабаарын күн аайы оргутарым.

Дьэ,  ити курдук алтан чуораанынан айдааран үөрэммит кэмнэрим ааһаллар. Оскуоланы бүтэрэн үөрэх туттарса куоракка бараары бэлэмнэнэ сылдьабын. Эдэр ыччат муста түһэн субуота  аайы кулуупка үҥкүүлүүбүт, маассабай оонньуубут. Хормуоскаһыппыт Порядин Афоня сороҕор кэлбэт. Оччоҕо да кинини суохтаппаппыт. Көх-нөм бөҕө. Сарсыардаҕа диэри астына-дуоһуйа оонньуубут.

Арай биирдэ үҥкүүлээн кэлэн баран сылайан,  түүл-бит курдук сылдьан,  сылабаарбын уу куппакка эрэ оргутаммын, ууллан хаалла. Итикэмҥэ ийэм хотоҥҥо ынахтарын ыы сылдьара. Икки солуур үүтүн сиидэлээт да: «Хайа, сылабаар оргуйда дуо?»- диэн ыйытта.  Мин кулук-халык тутуннум. Көрбүтэ сылабаарын иһэ  ууллан хаалбыт.

Ийэм мөҥөн умайыктанна. Ону истэн убайым миигин кэм да көмүскэстэ.  Испэр көмүскэллээх курдук сананным…. “Кыыһы мөҕүмэ. Бүт.  Амынньыкы ууска илдьэн оҥорторуом», — диэтэ. Киэһэ алтан сылабаарбыт иккис тыыннанан туох да буолбатаҕын курдук оргуйан, остуолга уурулунна.

Ити кэнниттэн сотору кэминэн убайым күлүмүрдүү сылдьар сылабаары куораттан аҕалла, Биһиги  да саҥа сылабаарданан үөрүүбүт үрдээтэ. Аҕам аҕалбыт алтан сылабаарын таҥаска суулаан, сууйан-сотон сундуукка ампаарга уурдубут. Кэргэн тахсан баран, аҕам күндү бэлэҕэ диэн Бырамаҕа илдьэ барбытым. Сайын аайы итии үүттээх чэйи сылабаартан куттан иһэн сырылатарбыт…

Александра КАРДАШЕВСКАЯ-ХАРЫСТААНА