Аммалар былыргы саха таҥаһын, малларын сөргүттүлэр

Share

17-с төгүлүн ыытыллар Олоҥхо ыһыаҕын биир сүрүн, кэрэ-бэлиэ тэрээһининэн «Тиллибит чахчылар» диэн этнограф, РСФСР ускуустубатын үтүөлээх диэйэтэлэ, САССР норуодунай худуоһунньуга М.М. Носов үлэлэринэн 17-19 үйэлэр таҥастарын, киэргэллэрин сөргүппүт үлэлэри көрүү буолла.

Бастаан худуоһунньук Михаил Носов хартыыналарын тутан киллэрэн, түһүлгэни кэритэн көрдөрдүлэр. Ол кэнниттэн улахан сундуугу киллэрэн, саха төрүт култууратын эркээйи бэлиэлэрин — чороону, кытыйаны, матаарчаҕы, олбоҕу, чаппарааҕы, ойуулаах суорҕаны, бууктаах сону, саһыл тириилэрин, о.д.а. таһааран көрдөрдүлэр. Бу эмиэ худуоһунньук хартыыналарыттан сөргүтүллэн оҥоһуллубут маллар.
Дьэ, онтон Далбар Хотуттар 17-с үйэ таҥаһын таҥнан, чаппараахтары тутан киирдилэр. Ситэри симэммит симэхтээх аты түһүлгэҕэ таһаарбыттарын, дьон-сэргэ кэрэхсии көрдө.
Сүрүн түгэнинэн кийиит кыыһы таҥыннарыы буолла. Таҥаһа, киэргэлэ, эчи, уранын, сиэдэрэйин!

Хаартыска: Мария Васильева түһэриилэрэ.

Өбүгэлэрбит бу курдук таҥнан-симэнэн сырыттахтара, ону илэ көрөр ураты туругу бэлэхтиир.
Михаил Носов археология, этнография матырыйаалларын туһанан, былыргы саха таҥаһын үөрэтэн, чинчийэн, үүт-үкчү үтүгүннэрэн уруһуйдаан хаалларбыта, кэлэр көлүөнэлэргэ сүдү бэлэх, кэрэ кэһии буолар. Кини дьиҥ чахчыны кэрэһилиир үлэлэрэ суохтара буоллар, саха төрүт таҥаһа, маллара умнуллубут буолуохтарын сөп этэ.

Хаартыска: Мария Васильева түһэриилэрэ.

Кини хартыыналарыттан көрөн, сөргүтүү үлэтин Амма улууһун маастардара, уустара оҥорбуттар.Ол курдук, саха таҥаһын Соморсунтан, Бөтүҥтэн, Сулҕаччыттан иистэнньэҥнэр тикпиттэр. Амма уустара, иистэнньэҥнэрэ — ат симэҕин, сатаҕайдар — дьахтар кыһыҥҥы таҥаһын, эмистэр — саха балаҕаныгар оҕо муннугун, болугурдар — дьахтар хаһыаччыгын, чапчылҕаннар — булчут тэрилин, абаҕалар — халадаайы, өттүк симэҕин, чакырдар — муостаах, нуоҕайдаах бэргэһэни, амма-наахаралар — хомуһуол сону, туостан оҥоһуктары, мээндигилэр — саха төрүт таҥаһын уустаан-ураннаан уһаммыттар, чочуйбуттар. Маастардары сыанаҕа таһааран, ааттарын ааттаан, чиэстээтилэр.

Кинилэр үлэлэрэ уран куту уһугуннардылар, кэрэни кэрэхсэтэн, үрдүккэ, үтүөҕэ угуйдулар.

Recent Posts

  • Култуура
  • Сонуннар

Олоҥхо ыһыаҕар айан: Ырбайбыт ыт, »хаардаах» хайа…

Нерюнгри оройуонугар буолуохтаах Олоҥхо ыһыаҕар эрдэттэн тиийээри, от ыйын 2 күнүгэр хайы-үйэ массыыналар субустулар. Хайдах…

2 часа ago
  • Сонуннар
  • Уопсастыба

ВИДЕО: Өлүөнэ эбэҕэ сэлээркэ тохтубутунан дьаһал ылыллар

Бу күннэргэ социальнай ситимнэринэн Дьокуускай куораттан Аллараа Бэстээххэ паромунан айаннаан иһэр пассажирдар Өлүөнэ өрүскэ сэлээркэ тохтон…

3 часа ago
  • Байыаннай эпэрээссийэ
  • Сонуннар

Байыастарга нэдиэлэ иһигэр 188 баһыылка тиэрдилиннэ

Ааспыт нэдиэлэҕэ ДНӨ уонна Белгород уобалаһын тирэх пууннарын үлэһиттэрэ Саха сирин байыастарыгар 188 аадырыстаах баһыылканы…

3 часа ago
  • Сонуннар
  • Уопсастыба

«Давай бросать» диэн никотинтан аккаастаныы марафона саҕаланна

Электроннай табахтан, вейптан аккаастаныы "Давай бросать" диэн марафон саҕаланна. Биир санаалаахтар  никотинтан тутулуктаах буолууну бохсорго…

4 часа ago
  • Байыаннай эпэрээссийэ
  • Сонуннар

«Буойун» киин «ВОИН.КИНО» бырайыагы билиһиннэрдэ

"Буойун" киин «ВОИН.КИНО» бырайыагы билиһиннэрдэ. "Буойун" киин бырабылыанньатын бэрэссэдээтэлэ, Госдума дьокутаата, ЛНӨ дьоруойа Виктор Водолацкай…

4 часа ago
  • Сонуннар
  • Уопсастыба

Хаҥаластар Өлүөнэ өрүс кытылын ыраастаатылар

Бүгүн үс үллэр үөстээх Өлүөнэ эбэ күнүгэр Хаҥалас улууһун олохтоохторо тахсаннар кытылы бөхтөн-сыыстан ыраастаатылар.  …

5 часов ago