Аммалар былыргы саха таҥаһын, малларын сөргүттүлэр

Share

17-с төгүлүн ыытыллар Олоҥхо ыһыаҕын биир сүрүн, кэрэ-бэлиэ тэрээһининэн «Тиллибит чахчылар» диэн этнограф, РСФСР ускуустубатын үтүөлээх диэйэтэлэ, САССР норуодунай худуоһунньуга М.М. Носов үлэлэринэн 17-19 үйэлэр таҥастарын, киэргэллэрин сөргүппүт үлэлэри көрүү буолла.

Бастаан худуоһунньук Михаил Носов хартыыналарын тутан киллэрэн, түһүлгэни кэритэн көрдөрдүлэр. Ол кэнниттэн улахан сундуугу киллэрэн, саха төрүт култууратын эркээйи бэлиэлэрин — чороону, кытыйаны, матаарчаҕы, олбоҕу, чаппарааҕы, ойуулаах суорҕаны, бууктаах сону, саһыл тириилэрин, о.д.а. таһааран көрдөрдүлэр. Бу эмиэ худуоһунньук хартыыналарыттан сөргүтүллэн оҥоһуллубут маллар.
Дьэ, онтон Далбар Хотуттар 17-с үйэ таҥаһын таҥнан, чаппараахтары тутан киирдилэр. Ситэри симэммит симэхтээх аты түһүлгэҕэ таһаарбыттарын, дьон-сэргэ кэрэхсии көрдө.
Сүрүн түгэнинэн кийиит кыыһы таҥыннарыы буолла. Таҥаһа, киэргэлэ, эчи, уранын, сиэдэрэйин!

Хаартыска: Мария Васильева түһэриилэрэ.

Өбүгэлэрбит бу курдук таҥнан-симэнэн сырыттахтара, ону илэ көрөр ураты туругу бэлэхтиир.
Михаил Носов археология, этнография матырыйаалларын туһанан, былыргы саха таҥаһын үөрэтэн, чинчийэн, үүт-үкчү үтүгүннэрэн уруһуйдаан хаалларбыта, кэлэр көлүөнэлэргэ сүдү бэлэх, кэрэ кэһии буолар. Кини дьиҥ чахчыны кэрэһилиир үлэлэрэ суохтара буоллар, саха төрүт таҥаһа, маллара умнуллубут буолуохтарын сөп этэ.

Хаартыска: Мария Васильева түһэриилэрэ.

Кини хартыыналарыттан көрөн, сөргүтүү үлэтин Амма улууһун маастардара, уустара оҥорбуттар.Ол курдук, саха таҥаһын Соморсунтан, Бөтүҥтэн, Сулҕаччыттан иистэнньэҥнэр тикпиттэр. Амма уустара, иистэнньэҥнэрэ — ат симэҕин, сатаҕайдар — дьахтар кыһыҥҥы таҥаһын, эмистэр — саха балаҕаныгар оҕо муннугун, болугурдар — дьахтар хаһыаччыгын, чапчылҕаннар — булчут тэрилин, абаҕалар — халадаайы, өттүк симэҕин, чакырдар — муостаах, нуоҕайдаах бэргэһэни, амма-наахаралар — хомуһуол сону, туостан оҥоһуктары, мээндигилэр — саха төрүт таҥаһын уустаан-ураннаан уһаммыттар, чочуйбуттар. Маастардары сыанаҕа таһааран, ааттарын ааттаан, чиэстээтилэр.

Кинилэр үлэлэрэ уран куту уһугуннардылар, кэрэни кэрэхсэтэн, үрдүккэ, үтүөҕэ угуйдулар.

What’s your Reaction?
+1
3
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0

Recent Posts

  • Сонуннар
  • Уопсастыба

Перинатальнай киинтэн саҥа күн сирин көрбүт аҕыс оҕону таһаардылар

Мэдиссиинэ национальнай киинин Перинатальнай киинигэр алтынньы 23 күнүгэр ийэлэри уонна аҕыс саҥа төрөөбүт оҕону үөрүүлээхтик…

9 часов ago
  • Сонуннар
  • Уопсастыба

Эпос уонна ускуустуба Арктикатааҕы киинин дьиэтин үс ураһа киэргэтиэҕэ

«ВИС» бөлөх тутааччылара үс тимир ураһаттан биирин туруорар үлэтин түмүктээтилэр. Дьокуускайга үс ураһалар билигин тутулла…

9 часов ago
  • Култуура
  • Сонуннар

«Триумф» киинэни көрөн баран санаалар

Бу күннэргэ М. Лукачевскай "Триумф" диэн киинэтэ киэҥ араҥаҕа таҕыста. Чулуу бөҕөстөрбүт 1976 сыллааҕы Олимпиадаҕа…

10 часов ago
  • Интэриэһинэй
  • Сонуннар

Видео оонньуунан норуоттар икки ардыларынааҕы акселерационнай бырагыраама саҕаланна

“Б8” акселерационнай бырагыраама Саха сирин уонна Казахстан оонньууну оҥорооччуларын түмтэ. Үс нэдиэлэ устата 35 сайаапка…

10 часов ago
  • Сонуннар
  • Уопсастыба

Арассыыйаҕа патогеннай микроорганизмнары киллэрии иһин эппиэтинэс күүһүрэр

Госдуума дьокутаттара иккис уонна үһүс бүтэһиктээх ааҕыыга патогеннай микроорганизмнары контрабанданан дойдуга киллэрии уонна куттал суох…

10 часов ago
  • Сонуннар
  • Сүрүн
  • Уопсастыба

Арассыыйаҕа 2025 сыл тохсунньу бастакы күнүттэн «Земскэй култуура үлэһитэ» бырагыраама үлэлиэҕэ

Дойду Бэрэсидьиэнэ Владимир Путин сорудаҕынан 2025 сыл тохсунньу 1 күнүттэн «Земскэй учуутал» уонна «Земскэй быраас»…

10 часов ago