Бибилэтиэкэҕэ аны уһун уочараттар суохтар

Устудьуоннуур сылларбар Дьокуускайга Национальнай бибилэтиэкэҕэ унньуктаах уһун уочарат буолара. Уруок ааҕарга миэстэ тиийбэтэҕинэ, биир остуолга иккилии-үстүү буолан кыбыллар буолуллара. Билигин аныгы үйэҕэ аны оннук уһун уочарат суох. Ыам ыйын 27 күнэ – Бүтүн Арассыыйатааҕы бибилэтиэкэ күн. Түгэнинэн туһанан, хас да бибилэтиэкэ үлэтин кытта билистим.

САҤАНЫ ТОБУЛУУ

Дьон суотабай төлөпүөн көмөтүнэн интэриниэт ситимигэр киирэн наадыйбыт информациятын булар. Кинигэлэри маассабайдык электроннай көрүҥҥэ көһөрөллөр. Аныгы уопсастыбаҕа бибилэтиэкэ туох саҥа хайысханы тобулла? Аныгы кэм бибилэтикэтэ интэриниэт ситимигэр холбонорун ааһан, ааҕааччыларга айар-тутар кыаҕы, сэргэх тэрээһиннэри уонна мультимедийнэй саайт өҥөтүнэн хааччыйыах­таах.

АНЫГЫ КЭМ БИБИЛЭТИЭКЭТЭ

Дьокуускайга аҕыйах сыллааҕыта SMART-бибилэтиэкэ 203-с микрооройуоҥҥа аһыллыбыта. Уһук Илин уокурукка биир бастакы аныгы киэптээх бибилэтиэкэнэн буолбута. SMART-бибилэтиэкэ уратыта – аудио-кириэһилэлэрдээх, аудио-кинигэлэрдээх. Манна кимиэхэ даҕаны мэһэйдээбэккэ кинигэни ааҕыахха уонна истиэххэ сөп. Үчүгэйэ диэн, оҕолорго, улахан дьоҥҥо аналлаах туспа саалалар бааллар. Кыра оҕолоох ийэлэргэ тоҕоос­тоох библио-ньээҥкэлээх хос баар. Ый ахсын кинигэ пуондата хаҥаан иһэр. Уһуйаан саастаах оҕолортон саҕалаан эрдэ­ҕэс саастаахтарга тиийэ кинигэ арааһа дэлэй.

SMART-бибилэтиэкэ уратыта – манна бибилэтиэкэр да суоҕуна, RFID диэн анал терминаллар көмөлөрүнэн кинигэни уларсыахха уонна туттарыахха сөп. Кинигэ уларса кэлбит киһи ааҕааччы киниискэтин терминалга “даҕайан баран”, талбыт кинигэтин уларсар кыахтаах. Аныгы технология уһун уочарата суох судургутук кинигэни уларсар, туттарар кыаҕы үөскэппитэ билигин ыччаты угуйар буолуохтаах.

БИРИЭМЭНИ КЫТТА ТЭҤҤЭ ХАРДЫЫЛЫЫР

Манна сир харатыгар күһүн сылдьан баран, саҥа үктэнним. Бибилэтиэкэ ис бараана киһи хараҕар тута быраҕыллар гына уларыйбыт. Билиҥҥи туругунан бастакы этээс үлэлиир. Кыраайы үөрэтэр салаа оннугар судаарыстыбаннай өҥөнү (госуслуги) оҥорор улахан саала нэлэһийбит. Манна мунаахсыйбыт, судаарыстыбаннай өҥөнү сатаан туттубат араҥа кэлэн сүбэлэтэр эбит. Киирээти кытта харахпар байыаннай дьайыыга аналлаах быыстапка тута быраҕылынна. Миигин (отдел комплексного обслуживания) кэлимник хааччы­йыы салаатын сэбиэдиссэйэ Раиса Колодезникова көрүстэ. Кини салаа үлэтин-хамнаһын билиһиннэрдэ:

– Биһиги бибилэтиэкэбитигэр өрөмүөн сыл саҕаланыыта оҥоһуллан үлэҕэ киирбитэ. Дьон ыытыллар тэрээһиннэргэ, кинигэ уларса кэлэн баран, саҥа өрөмүөммүтүн көрөн наһаа үөрэр, астынар. Өр кэм устата күүппүт өрөмүөммүт бастакы, иккис этээһи саҥардыбыта бэйэбитигэр да үчүгэй. Бибилэтиэкэбит мэктиэтигэр сырдаата. Бу кафетека диэн ааҕааччы сынньанар сирин-­уотун өрөмүөн иннинэ арыйбыппыт, ону арыый да саҥардан биэрдибит. Манна кэлбит дьон интэриниэт ситимигэр холбонон үлэлиэхтэрин сөп. Үгүстэр бэйэлэрэ ноутбуктаах кэлэллэр. Ону сэргэ, 2019 сылтан электроннай өҥө сектора диэн салаа баар. Манна Судаарыстыбаннай өҥө портаалыгар киирэн саа докумуонун, саҥа пааспары, суоппар быраабын оҥорторуохха уонна сүбэ-ама ылыахтарын сөп. Манна көрсүһэн, кофе, итии чэй иһэн бараллар. Периодика салаата уруккутунан хаалбыта. Урукку курдук кинигэ, хаһыат сакаас­таан ­ааҕааччы саалатыгар олоруохтарын эмиэ сөп. Сорохтор кинигэ да уларсыбакка аҥаар­дас быыстапка көрө кэлээччилэр. Бибилэтиэкэбитигэр, ортотунан, күҥҥэ 400 кэриҥэ киһи сылдьар. Ааҕааччы билиэт­тээх киһи биһиги саайт­пытыгар киирэр кыахтанар. Саайтпыт саҥаттан-саҥа сонуннары таһаара турар. Электроннай бибилэтиэкэбит оцифрованнай пуондата 88 тыһыынчаттан тахса докумуоннаах. Ону сэргэ, биһиги саайт­пыт көмөтүнэн электроннай кини­гэлэри ааҕыахха уонна истиэххэ сөп. Саайтпытыгар араас куонкурустар ыытыллаллар. Маны сэргэ “Бириэмэ биһигини талбыта” диэн ааттаах байыаннай дьайыыга анаммыт быыстапка аһыллыбыта. Быыстапка аһыллыаҕыттан дойдуга бэринии­лээх буолуу уруоктара ыытыллаллар. Биһиэхэ колл-киин 45-58-55 нүөмэригэр эрийэн суруттаран баран кылааһынан кэлэн уруок ыыталлар, быыс­тапканы көрөллөр. Ол курдук манна сэттис кылаастан үөһээ кылаас үөрэнээччилэрэ уонна устудьуоннар кэлэн үөрэнэллэр. Бибилэтиэкэбит үлэтэ-хамнаһа бириэмэни кытта тэҥҥэ сайда турар. Билигин бибилэтиэкэбитигэр 14 саастарыттан ыла оҕолору сырытыннарабыт. Онтон кыра саастаах ааҕааччыларбыт Ленин проспегар баар филиалбытыгар сылдьыахтарын сөп. Биһиги ааммыт барыларыгар аһаҕас.

Санаалар:

Розалия Заровняева, Национальнай бибилэтиэкэ кыраайы үөрэтэр салаатын бибилэтиэкэрэ:

– Мин манна 2021 cылтан үлэлиибин. Биһиги салаабытыгар күҥҥэ түөрт уонча киһи сылдьар, быһа холоон 70% – аҕам саастаахтар. Сүрүннээн хаһыат, суру­наал ааҕа кэлэллэр. Ону сэргэ устудьуоннар эмиэ кэлэн олорон үлэлииллэр.

Диана Капустина, ХИФУ мэдиссиинэ институтун бастакы кууруһун устудьуона:

– Мин бибилэтиэкэҕэ бүгүн бастакыбын кэллим. Биһиэхэ учууталбыт маннык бибилэтиэкэ баар диэн кэпсээбитэ. Ааҕааччы билиэтин оҥортордум, онон аны үөрэнэрим устата тиһигин быспакка сылдьыаҕым дии санаатым.

ДИРИҤ УСТУОРУЙАЛААХ «БЕЛИНКЭ»

Дьокуускайдааҕы кыраайы үөрэтэр бибилэ­тиэкэ испи­сэлииһэ Екатерина Попова: «Хабаровскайдааҕы судаарыс­тыбаннай институту бүтэриэхпиттэн, 1991 сылтан бибилэтиэкэринэн үлэлиибин. Иллэрээ сыллаахха диэри Белинскэй аатынан куорат кииннэммит бибилэ­тиэкэтэ диэн ааттааҕа. Бибилэ­тиэ­кэбит 1886 сыллаахха муус устар 1 күнүгэр тэриллибитэ. Быйыл 137 сааһын туол­ла. Аныгы кэм, бириэмэ дьайыытынан былырыыҥҥыттан аны Кыраайы үөрэтэр диэн ааттанна. Сүрүн хайысхата куораппыт уонна өрөспүүбүлүкэбит туһунан үөрэтии, ааҕыы, кинигэни мунньуу буолар. Бибилэтиэкэ пуондатыттан, электроннай ресурсалартан ааҕааччыларбытыгар наадалаах информацияны булан биэрэбит. Кыраайы үөрэтэр ха­­йысхалаах буолан, “Якутсковедение” диэн бырагыраама сүнньүнэн “Знакомьтесь, писатели и его книги” диэн быра­йыактаахпыт. Маны сэргэ араас маастар-кылаастар, тэрээһиннэр, аахсыйалар, быыстапкалар ыытыллан, нэһилиэнньэҕэ билиини-көрүүнү тарҕатабыт. Биһиги бибилэтиэкэбитин дьон сөбүлээн “Белинкэ” диэн ааттыыр. Күн ахсын 100 кэриҥэ киһи сылдьар. Ааҕааччылары таһынан күн ахсын тэрээһиннэргэ эмиэ дьон тоҕуоруһар. Манна өрөспүүбүлүкэбит суруйааччылара саҥа кинигэ таһаар­дахтарына биһирэмнэрин ыытабыт. Кинигэ туһунан ырытыһыы, быыстапка буолар. Мин бэйэм хас даҕаны аапта­рыскай бырайыактаахпын. Ол курдук, На­­циональнай бибилэтиэкэ оҕо киинин филиалын кытта биир кыттыгас бырайыактаахпын. Ону сэргэ П.А.Ойуунускай аатынан Саха академическай тыйаатырын кытта үлэлэһэбин. Надежда Осипова диэн театровед үлэлэһэр. Ол курдук бочуоттаах сынньалаҥҥа олорор, ин­­бэлиит дьону түмэн “Читай и смотри” диэн бырайыакпытыгар Саха тыйаатырын артыыстарын кытта көрсүһүүлэри тэри­йэбит. Маны сэргэ ааҕааччыларбытыгар аналлаах тэрээһиннэрбит, бырайыактарбыт үгүс.