Арассыыйа уонна  АХШ бииргэ үлэлэһиигэ кэпсэтии ыыттылар

Бу күннэргэ аан дойду бэлиитикэтин хонуутугар Арассыыйа уонна Америка Холбоһуктаах Штаттарын кэпсэтиилэрин туһунан сонун тилийэ көттө. Ааспыт нэдиэлэҕэ Владимир Путин уонна Дональд Трамп төлөпүөнүнэн кэпсэппиттэрэ. Бу нэдиэлэҕэ Арассыыйа дэлэгээссийэтэ Саудовтааҕы Аравияҕа АХШ бэрэстэбиитэллэрин кытары көрүстэ. Иллэрээ күн Владимир Путин, Дональд Трамп иккиэн дойдуларыгар пресс-кэмпириэнсийэ биэрдилэр.

Америка бэрэсидьиэнин кытары кэпсэтии

Арассыыйа бэрэсидьиэнэ Владимир Путин уонна Америка Холбоһуктаах Штаттарын бэрэсидьиэнэ Дональд Трамп кэпсэтиилэрэ олунньу 12 күнүгэр буолан ааспыта. Байыаннай эпэрээссийэ ыытыллыаҕыттан маннык хабааннаах кэпсэтии бу бастакытын ыытылынна.

Владимир Путин иллэрээ күн Санкт-Петербурга командировкатын кэмигэр суруналыыстары кытары көрсүһүүтүгэр Дональд Трамптыын кэпсэтиитин туһунан маннык иһитиннэрдэ.

— Бастатан туран, дипломатияны олохтуурга манна сыһыаннаах тэрилтэлэрбит үлэлэрин сөргүтэргэ кэпсэттибит. Вашингтонтан, Москваттан дипломаттарбытын хардарыта үүрсэртэн туох да туһа тахсыбат. Ону билэбит. Иккиһинэн, бу кэпсэтиини араас хайысхаҕа үлэлэһиибитин сөргүтүүгэ биир бастакы хардыы быһыытынан сыаналыыбын. Манна бастакы уочарат Украина боппуруоһа турар эрээри, Аан Илиҥҥэ, ол иһигэр Сирия, Палестина боппуруостарыгар, биһиги дойдуларбыт биир ситимнээхтик үлэлэһиилэрэ наада. Ону таһынан, экэниэмикэҕэ да, энэргиэтикэҕэ да, куосумаска да кэпсэтэрбит элбэх, — диэн эттэ.

Дональд Трамп бу иннинээҕи пресс-кэмпириэнсийэтигэр Арассыыйа бэрэсидьиэнин кытары кэпсэтии үчүгэйдик ааспытын, дойдулар салгыы бииргэ үлэлэһэргэ далаһа уурсан эрэллэрин иһитиннэрбитэ.

Cаудовтааҕы Аравияҕа көрсүһүү

Бастакы далаһа Саудовтааҕы Аравияҕа уурулунна. Чуолаан бу дойдуну тоҕо таллылар диир буоллахха (Арассыыйа уонна Америка кэпсэтиитин ыытыыга, далаһа уурсууга үгүс дойду ханан эмэ кыттыгастаах буолаайабыт диэн, этии киллэрэ сылдьыбыттара, ол иһигэр Турция эмиэ), Саудовтааҕы Аравия биһиги дойдубутун да, АХШ да кытары тэҥҥэ үлэлэһэ олорор, ону таһынан, куттал суох буолуутун хааччыйыыга бу дойду, икки судаарыстыба көрүүтүнэн, атыттардааҕар быдан үрдүкү турар.

Онон, олунньу 18 күнүгэр Саудовтааҕы Аравия киин куоратыгар Эр-Риядаҕа Арассыыйа уонна Америка Холбоһуктаах Штаттарын дэлэгээссийэлэрэ бастакы кэпсэтиилэрин ыыттылар. Арассыыйа дэлэгээссийэтин РФ тас дойдулары кытары үлэлэһэр миниистирэ Сергей Лавров, РФ бэрэсидьиэнин көмөлөһөөччүтэ Юрий Ушаков салайбыттара. АХШ өттүттэн — бэрэсидьиэннэрин көмөлөһөөччүтэ Майк Уолц, судаарыстыбаннай сэкирэтээрдэрэ Марко Рубио уонна Аан Илиҥҥэ бэрэсидьиэн аатыттан кэпсэтиини ыытарга Стивен Уиткофф.

Владимир Путин Саудовтааҕы Аравияҕа көрсүһүү туһунан: “Миэхэ иһитиннэрбиттэринэн, кэпсэтии олох атын таһымҥа ааспыт. Америка үлэлэһэргэ бэлэм”, — диэн пресс-кэмпириэнсийэ кэмигэр эттэ.

Салгыы Владимир Путин атын дойдулары кытары сыһыан туһунан иһитиннэриитигэр: “Арассыыйа хаһан даҕаны ханнык даҕаны дойдуну кытары кэпсэтэртэн аккаастамматаҕа. Европа дойдулара биһигини кытары үлэлэһиилэрин бэйэлэрин өттүлэриттэн тохтоппуттара, Украина олох да кэпсэтиини ыытары бобон олорор, Стамбуллааҕы кэпсэтииттэн тахсан барбыта. Оттон атын Америка Холбоһуктаах Штаттарын кытары үлэлэһэр дойдулар сыһыаннаһыыларыгар биһиги кыттыспаппыт”, — диэн бэлиэтээн эттэ.

Украина Саудовтааҕы Аравия кэпсэтиитигэр тоҕо суоҕуй?

Туох да диэбит иһин, Америка Холбоһуктаах Штаттара Арассыыйаны кытары, Украината суох, бэйэлэрэ быһаарсыбыттара бу элбэҕи этэр. Саудовтааҕы Аравияҕа мунньах буоларын Украина бэрэсидьиэнэ, суруналыыстартан истибитим диэн иһитиннэриитэ баар. Ити күннэргэ кини Саудовтааҕы Аравияҕа командировкаҕа барыахтааҕа эбитэ үһү. Бэйэтин иһитиннэриитигэр Владимир Зеленскэй: “Арассыыйа, АХШ Саудовтааҕы Аравияҕа көрсүһүүлэрин биһиги бэчээттэн истибиппит. Биһиэхэ ким да ыҥырыы ыыппатаҕа”, — диэн бэлиэтээн эппитэ баар.

Ол оннугар кини иһиттиэм-истибэтиэм диэбиттии, Турция бэрэсидьиэнэ Реджеп Тайип Эрдоганы кытары көрсө Анкараҕа баран кэллэ. Турция бэчээтэ бу көрсүһүүнү киэҥник сырдатта. Ол сырдатыы быыһыгар Зеленскэй, өскөтүн кыайтарар түгэммэр Турцияҕа кэлэн олоруохпун сөп дуо диэн ыйыппыта көстөн ааста. Бу этиитэ олохтоох. Тоҕо диэтэргин, Дональд Трамп бу нэдиэлэҕэ биэрбит пресс-кэмпириэнсийэтигэр Владимир Зеленскэйгэ туһаайан, өссө үс сыллааҕыта эйэ дуогабара түһэрсиллиэхтээҕин, бэйэтэ кэпсэтииттэн тахсан баран, бириэмэтин куоттарбытын бэлиэтээн эппитэ. Ону таһынан, Зеленскэйи Украинаҕа ким да өйөөбөтүн, рейтинэ баара-суоҕа түөрт бырыһыаны эрэ ыларын, Украинаҕа быыбар ыытыллыан наадатын бэлиэтээбитэ. Ону таһынан: “Сэрии буола турар сирдэрин ылан көрүҥ, киин куораттара киһи туһаммат гына алдьанан сыталлар. Оттон Киеви көрүҥ? Арассыыйа Киеви имири сотон ааһар кыахтаах, ол эрээри оннукка барбатаҕа. Дьиҥэр, Украина сирин-уотун былдьаппакка эрэ, өссө эрдэ тохтуохтааҕа”, — диэн пресс-кэмпириэнсийэ кэмигэр иһитиннэрбитэ.

Дональд Трамп Украина бэрэсидьиэнигэр тоҕо таала кырыыламмыта эмиэ биллэр. Былырыын Владимир Зеленскэй Американы кытары Украина сирин баайын туһаҕа таһаарыыга үлэлэһиэхпитин сөп диэн баран, мантыттан быйыл кэлэн тиэрэ эргийэн кэбиспитэ. Ону ааһан, Дональд Трамп бэрэсидьиэн дуоһунаһыгар киирээт да, тута АХШ тас дойдуларга көмөнү ыытарын тохтоппута. Билигин Украинаттан кэлиҥҥи сылларга бэриллибит харчы ханна, туохха барбытын отчуоттата сатыыр да, Украина бэрэсидьиэнэ ыгдах эрэ гынар. Умнумуоҕуҥ, Дональд Трамп биисинэс эйгэтиттэн кэлбит бэлиитик, онон үп-харчы чааһын бастакы уочарат көрөрө биллэр этэ.

Арассыыйа бэрэсидьиэнэ Владимир Путин бэйэтин пресс-кэмпириэнсийэтигэр Украина боппуруоһугар сыһыаран:

— Украинаны кытары кэпсэтиибит туһунан эттэххэ, Украинаны кэпсэтии процеһыттан ким да ылан бырахпат. Бу боппуруос Америка Холбоһуктаах Штаттарын бэрэсидьиэнин кытары төлөпүөнүнэн кэпсэтиигэ да турбатаҕа, эйэлэһии суола икки өттүттэн барыахтаах. Онон Арассыыйа уонна Америка эрэ кэпсэтиитин инники күөҥҥэ тутар сыыһа, — диэн бэлиэтээбитэ.

Онон билигин Арассыыйа Украинаны, Америка Холбоһуктаах Штаттарын кытары кэпсэтиитин күүтэбит. Дональд Трамп пресс-кэмпириэнсийэтин кэмигэр Владимир Путины кытары кылгас кэм иһигэр көрсүөҕүн туһунан иһитиннэрбитэ. Владимир Путин да бу көрсүһүү сотору кэминэн буолуоҕун иһитиннэрдэ.

Дойдулар салайааччыларын көрсүһүүлэрэ

Владимир Путин бу көрсүһүү туһунан этэригэр: “Бастатан туран, бу көрсүһүүгэ бэлэмнэнии барыахтаах. Дональд Трампы кытары көрсүспэтэхпит ыраатта. Төһө да биһиги доҕордуу сыһыаммыт суоҕун иһин, кини бастакы бэрэсидьиэнниир кэмигэр атах тэпсэн олорон, судаарыстыбаларбыт икки ардыларынааҕы боппуруостарга кэпсэтэн турабыт. Кини да билигин кэпсэтэргэ бэлэм, төлөпүөнүнэн кэпсэтии түмүгүнэн эттэххэ. Ол эрээри билигин биһиги быар куустан чээй иһэ олорор кэммит буолбатах. Икки өттүттэн докумуоннарбытын кичэйэн бэлэмниэхпитин наада, бу биһиэхэ да сыһыаннаах, Америка Холбоһуктаах Штаттарыгар даҕаны улахан суолталаах. Уонна Украина боппуруоһун эрэ буолбакка, үгүс эйгэни хабарынан бу көрсүһүү суолтата улахан”, — диэн иһитиннэрдэ.

Онон, бэрэсидьиэн эппитин курдук, билигин икки дойду салайааччыларын көрсүһүүтүгэр бэлэмнэнии бара турар.

Түмүк оннугар

Владимир Путин Дональд Трамптыын кэпсэтиилэриттэн, Саудовтааҕы Аравияҕа көрсүһүүттэн, Дональд Трамп Европа дойдуларын уонна Украина ааттарыгар бөрүкүтэ суохтук саҥарбытыттан сорох дойдулар сирэйгэ бэрдэрбит курдук сананнылар. Билигин Франция АХШ суох Украина боппуруоһугар саммит ыыта сатыыр. Атын дойдулар Арассыыйа уонна Америка кэпсэтиилэриттэн туох тахсарын кыраҕы харахтарынан кэтииллэр. Ол эрээри биһиги дойдубутугар киллэрбит араас хааччахтары устуу туһунан тыл быһаҕаһа да этиллибэтэ.