Арктика, тыа сирин, үлэлээх буолуу боппуруостарын тула кэпсэттилэр

Бүгүн СӨ Судаарыстыбаннай Мунньаҕар (Ил Түмэҥҥэ) 2026 сылга уонна былааннаах 2027-2028 сылларга судаарыстыбаннай бүддьүөт  туһунан  аһаҕас  истиигэ кэпсэттилэр. Дакылааттары СӨ экэниэмикэҕэ миниистирэ Петр Попов. СӨ үп миниистирин э.т. Иван Алексеев оҥордулар. Мунньаҕы Ил Түмэн бүддьүөккэ, үпкэ-харчыга, нолуокка уонна сыана бэлиитикэтигэр сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Юрий Николаев салайан ыытта.

Дакылааттан иһиттэххэ, 2026 сылга судаарыстыбаннай бүддьүөт дохуотун   уопсай кээмэйэ 309 млрд 768,2 мөл. солк. тэҥнэһэр, ороскуот кээмэйэ кэлэр сылга 317 млрд 339,7 мөл.солк. быһаарыллыбыт. Алта стратегическай сыалы-соругу ситиһэр туһугар 27 судаарыстыбаннай бырагыраама үлэлиир.

Аһаҕас  истиигэ  үгүс ыйытыылары биэрдилэр. Ол курдук, Арктика, үөрэхтээһин, тыа хаһаайыстыбатын, үлэлээх буолуу уо.д.а. боппуруостары таарыйдылар.  ВКС нөҥүө Екатерина Ноговицына Адыаччы оскуолата хаарбах туруктааҕынан, саҥа оскуола тутуллуутун туһунан ыйытыытыгар оскуоланы тутуу уочаратыгар билигин бастакы нүөмэринэн уонна Ил Дархан хонтуруолугар турара этилиннэ. Ол эрээри манна  2026 с. саҥа эбийиэктэри тутуу саҕаламматынан уустук буолуох чинчилээх.

Арктикаҕа ВОЛС-у киллэрии боппуруоһун уопсастыбаннай палаататтан Сергей Сюльскай таарыйда. Онуоха РФ Бырабыыталыстыбатын уурааҕын толорор туһугар 345 мөл. солк. булан, өссө федеральнай кыттыгас үбү туһанан, олоххо киллэрэргэ эрэннэрдилэр.

Норуот дьокутаата Елена Голомарева хоту улуустар кииннэриттэн ыраах нэһилиэктэргэ барыыга хаайтарыы тахсарын хайдах быһаарары туоһуласта. Онуоха  Попов: «Бырабыыталыстыба бу өйөбүлү оҥорортон аккаастаммат”, – диэтэ быһаччы. Бу кыһалҕаны, чуолаан, улуустар иһинээҕи көтүүнү субсидиялааһыны, Булуҥ улууһун баһылыгын сүбэһитэ Аркадий Алексеев эмиэ таарыйбыта. Бастакы ааҕыыга туһааннаах боппуруоска үп көрүллүбэтэх, иккис ааҕыыга авиарейстэри субсидията суох хаалларыахтара суоҕа диэн быһаарылынна.  Үп-экэниэмикэ кэллиэһин устудьуона Луиза Сергеева эдэр исписэлиис хайдах гынан дьиэлэниэн сөбүн туоһуласпытыгар Үп миниистирин солбуйааччы эдэрдэри өйүүр судаарыстыбаннай бырагыраамалар элбэхтэрин, онон туһанар кыах баарын эттэ.

СӨ идэлээх сойууһун бэрэссэдээтэлэ Николай Дегтярев үлэлээх буолууга сыһыаннаах ыйытыытыгар  сыһыаннаан Иван Алексев идэлээх сойуус дьону уоскутуохтаах диэн тоһоҕолоон бэлиэтээтэ. Экэниэмикэ миниистирэ Петр Попов этэринэн,  2028 сылга Саха сиригэр үлэтэ суох буолуу таһыма 4,5 быр. диэри аччыаҕа, хамнас ити сылга  2025 сыл таһымнааҕар 8,6 быр. үрдүөҕэ диэн быһаарда.

Тыа хаһаайыстыбатын булгуччу өйүөххэ диэн Яков Сивцев, Иван Горохов  этии киллэрдилэр. Чуолаан, тыа сириттэн көһүү бэлиэтэнэрин аҕыннылар. Тыа хаһаайыстыбата сайдарын туһугар тыа сирин сайыннарыы боппуруоһун өрө тутуохха диэн буолла.

Петр Попов бэлиэтээбитинэн, быйыл тыа хаһаайыстыбатын баалабай бородууксуйатын кээмэйэ 38,7 млрд солк. тэҥнэһэр (0,3 быр. аччаабыт). Чуолаан, сибиинньэ иитиитигэр – 3,3 төгүл аччаабыт. Балаҕан ыйын 1 күнүнээҕи  туругунан, холобура, сылгы ахсаана –5,4 быр, таба – 5,2 быр. аччаабыта бэлиэтэммит.