“Арыгылаах сүрэх” – эмиэ ыарыы

Арыгы организмҥа буортутун бары билэр курдукпут. Бу аһыы утах элбэх уорганы сүһүрдэриттэн чуолаан сүрэх үлэтигэр уонна хаан баттааһыныгар дьайыытыгар тохтоон аастахха, соччо бэрдэ суох хартыына тахсан кэлэр.

Эмчиттэр этэллэринэн, арыгыны сөбүгэр соҕус иһии да хаан баттааһына үрдээһинигэр (гипертонияҕа), сүрэх аритмиятыгар эбэтэр сүрэх ыарыытын тииһигэр тириэрдэр.

Арыгыны кытары эми-тому иһэр олох сатаммат. Тоҕо диэтэххэ, аһыы утах эмтэр туһалыыр дьайыыларын уларытыан сөп. Холобур, киһи аритмияттан босхолонор эмтэри иһэ сылдьан арыгынан утахтаннаҕына, сүрэх үлэлиир тэтимэ кэһиллэр.

Уодаһыннаах “утаҕы” иһэ олорор киһи “сынньанар” курдук сананар. Ол гынан баран, организм иһигэр араас алдьатар дьайыылар бараллар. Хаан баттааһына үрдүүр, арыгы сүрэх быччыҥнарын улаханнык ноҕуруускалыыр уонна быччыҥнар мөлтүүллэр. Инникитин аритмияҕа, гипертонияҕа тириэрдиэн сөп. Организм кислородка уонна иҥэмтиэлээх биэссэстибэлэргэ наадыйыытын хааччыйыахтаах сүрэх хааны ситэри хачайдыа суоҕун сөп (сердечная недостаточность).

Хаан баттааһыныгар дьайыыта

Биир үрүүмкэ арыгы сүрэххэ туһалыырын туһунан этии — маркетинг албаһа. Үгүс чинчийии көрдөрөрүнэн, арыгыны иһии артериальнай гипертензияҕа, о. э. хаан баттааһына үрдээһинигэр тириэрдэр. Оччотугар инсульт куттала үөскүүр. Ону таһынан, арыгы электролиттар баланстара кэһиллэригэр “көмөлөһөр”.

Маныаха хаан баттааһына тута үрдээбэт, арыгыны испитиҥ хас да хонугунан биллэриэн уонна хас эмэ суукканы быһа эрэйдиэн сөп. Артериальнай гипертензия кутталлааҕа диэн, киһи уорганыгар барытыгар куһаҕаннык дьайар.

Арыгыттан тымырдар кыарыыллар, онтон кэҥииллэр. Ол эбэтэр хаан баттааһына бастаан түһэр, онтон сотору кэминэн үрдүүр. Гипертония — биллибэтинэн-көстүбэтинэн тымырдары, мэйиини уонна сүрэҕи эмсэҕэлэтэр чуумпу «өлөрүөхсүт». Өссө арыгыттан сылтаан инсуллуур уонна инфарктыыр куттал хас да төгүл улаатар.

Арыгы сүлүһүнэ уонна сүрэх

Испиирдээх утахтарга ылларыы сүрэх үлэтэ кэһиллиитигэр, ол иһигэр сүрэх ишемическэй ыарыытыгар “сирдиир”.

Тоҕо диэтэххэ, арыгы токсическай дьайыыны оҥорор, периферическэй тымырдары кэҥэтэн, сүрэҕи ноҕуруускалыыр. Биллибэтинэн, олох хаачыстыбата эмиэ уларыйар: киһи уопсай туруга уонна өйгө тутар дьоҕура мөлтүүр, элбэхтик хамсаннаҕына аҕылыыр, депрессия сайдар.

Арыгы истэххэ, киһи сүрэҕин тэбиитэ күүһүрэр, итирдэххэ уонна испиир организмтан бүтүннүү тахсыар диэри сүрэх тохтоон ыла-ыла үлэлиир, ол аата эбии ноҕуруускаланар уонна, эмиэ киһи курдук, улахан истириэһи ылар.

Арыгы иһэр киһи бастакынан ылар охсуутунан хаан баттааһынан үрдээһинэ, сүрэх тэбиитэ түргэтээһинэ, уорганнар кислорода суох аччыктааһыннара, сүрэх үлэтин кэһиллиитэ буолаллар. Арыгыны куруук иһэр дьон 55‑тэн тахса бырыһыана сүрэх ыарыыларыттан эмсэҕэлиир:

Атеросклероз. Арыгы тымырдар туруктара мөлтүүрүн күүһүрдэр. Тымыры кэбирэтэр “аналлаах” этанол хаан бөлөнөҕүн улаатыннарар, ол түмүгэр тымырдарга холестерин бляшкалара үөскүүллэр. Атеросклероз олус кутталлаах. Тоҕо диэтэххэ, өлүүгэ тириэрдэр сүрэх-тымыр ыарыыларын төрүөтүнэн буолар.

Аритмия. Сүрэх тэбэр тэтимэ кэһиллиитэ — арыгылааһын содула. Дьоппуон учуонайдара быһаарбыттарынан, мерцательнай аритмия арыгы иһэр дьоҥҥо, испэт дьону кытары тэҥнээтэххэ, икки төгүл ордук улаатар.

Сүрэх ишемическэй ыарыыта. Бу ыарыы инфаркт эбэтэр стенокардия тииһигин курдук биллэриэн сөп. Этанол электролиттар тарҕаналларыгар мэһэйдиир, оччоҕо коронарнай тымырдар патологияларыгар тириэрдэр, эритроциттар ыһыллаллар, бу барыта хааҥҥа саахар таһымыгар куһаҕаннык дьайар. Сүрэх ишемическэй ыарыыта аан дойдуга ыарыыттан өлүү биир сүрүн төрүөтүнэн буолар.

“Арыгылаах сүрэх”. Бу миокард ыарыытын тиэрминэ. Аҕылааһыннаах, тахикардиялаах, хаан туруулаах, быар улаатыылаах, сүрэх тэбиитэ кэһиллиилээх уонна сүрэх кээмэйэ улаатыылаах сүрэх ыарыыта (сердечная недостаточность) испиирдээх утахтары иһэр дьону “буулуура” былыргыттан биллэр. Бу сүрэх олус улахан ыарыыта.

Сөпкө аһааһын, табахтан уонна арыгыттан аккаастаныы, куруук биир ыйааһыннаах сылдьыы уонна доруобуйаны хонтуруоллааһын — сүрэх ишемическэй ыарыыта сайдарын 50% намтаталлар.

СУСКАР ТУҺАН

Куһаҕан дьаллыктан аккаастанарга тугу сүбэлииллэрий?

Үөһээ этиллибиттэр — сүрэх-тымыр үлэтин кэһиллиитин толору испииһэгэ буолбатах, саамай тарҕаммыт содуллара эрэ. Сүрэх-тымыр ыарыылара сайдар кутталларын аччатар биир эрэ ньыма баар. Ол — испиирдээх утахтартан букатыннаахтык аккаастаныы.

Киһи бастаан: “Миэхэ туох ордук суолталааҕый? Арыгыттан астыныы дуу, доруобуйам дуу?” — диэн бэйэтиттэн ыйытыахтаах. Бэйэ быһаарынара ыарахан буоллаҕына, исписэлиистэртэн сүбэлэтэр ордук.

СЫЫППАРА

Арыгыны куруук иһэр дьон

55-тэн тахса

бырыһыана сүрэх ыарыыларыттан эмсэҕэлиир.

ХААРТЫСКАЛАР: HTTPS://PXHERE.COM/RU/