Автосервистэргэ албынныыллар дуо?

Үгүс дьон тимир көлөлөрө туга алдьаммытын, ханна-туох тыаһыырын ситэ быһаарбата чуолкай. Ол иһин, автосервистэргэ тиийэн көрдөрөргө күһэллэр.  Кэлиҥҥи кэмҥэ сорох үлэһиттэр элбэх харчыны өлөрөр сыалтан дьону албынныыллара иһиллэр.  

Хаһыат ааҕааччыларыгар анаан өрөспүүбүлүкэ киин куоратын биир автосервиһин үлэһититтэн харчыбытын хайдах харыстыырга уонна маннык түгэннэртэн хайдах сэрэнэргэ сүбэлииригэр көрдөстүбүт. Биллэр төрүөтүнэн, аатын «Николай» диэн уларыттыбыт.

Санаабыт курдук буолбат…

Билиҥҥи сайдыылаах диир олохпутугар суоппар тимир көлөнү баһылыырыгар улахан тиэхиньиичэскэй уопут да, сатабыл да ирдэммэт буолла. Тимир көлөҕө туох эрэ тыаһаата да тутатына сервискэ тиийэбит, били, харчы эрэ баара быраап… Ол эрээри биирдиилээн өрөмүөннүүр исписэлиистэр албынныахтарын сөп эбит. Ол туһунан уруулга саҥа олорбут суоппардар кэпсииллэр, онтулара социальнай ситимнэринэн тарҕанар.

Дьиҥэр, автосервистэр суохтара эбитэ буоллар, суоппардар олохторо быдан уустук буолуо этэ. Уопуттаах маастардар көмөлөрүнэн тиэхиньикэҕэ ханан да сыстыбатах, бу эйгэҕэ улаханнык тугу да билбэт тыһыынчанан дьон массыынатын оҥорторор кыахтаммыта. Тимир көлө өрөмүөнүн эйгэтигэр улахан суумалаах харчы эргийэринэн, албын-көлдьүн хара санаалаахтарга түөкүннээһин биир көрүҥэр «табыгастаах сири» үөскэтэр.

Бэйэм олоҕум уопутуттан холобурдаатахха, быйыл саас автосервискэ эдэр маастар атын саппаас чааһы уларытан туруорбутуттан, тимир көлөм нэдиэлэ буолан баран киин куорат килбэйэр киинигэр суол ортотугар иннинэн да, кэннинэн да айаннаабат буолбута. Онно улахан суумаҕа эвакуатор ыҥыртаран, саппаас чаастары саҥаттан атыылаһан, кытаанахтык кэтээн-манаан туран тимир көлөбүн өрөмүөннэппитим. Ылан да көрдөххө, ханнык баҕарар өрөмүөннүүр буоксаҕа тимир көлөҕүн туттаран баран, кыһалҕаны түргэнник быһаарар үрдүк таһымнаах идэлээх, үтүө санаалаах исписэлиистэр бааллар дии саныыгын. Хомойуох иһин, олоххо мэлдьи оннук буолбатах.

Анаан-минээн «харахтара бүөлэнэр»

Сэһэргэспит киһим Николай кэпсииринэн, килийиэннэр үксүлэрэ бэйэлэрин тимир көлөлөрүн өрөмүөнүн хаамыытын кэтээн-манаан турбаттар. Автосервис оннук кыаҕы биэрэрин да үрдүнэн, үгүстэр болҕомтолорун смартфоннарыгар хатыыллар эбэтэр кафеҕа чэй иһэ тахсаллар. Маннык түгэнинэн сорох маастардар туһаналлар.

Аны туран, сорох маастардар килийиэнтэн элбэх харчыны «баһан ылаары», алдьаныы тахсан эрэрин көрө-көрө, болҕомтолорун уурбаттар, ол туһунан эппэттэр. Маннык быһыы-майгы төрүөтэ судургу — килийиэн ордук улахан уонна үрдүк төлөбүрдээх алдьаныылаах төннөн кэллин диэн, сорох кыһалҕалары көрбөтөҕө буолар барыстаах.

Николай этэринэн, маастардар анаан-минээн «харахтара бүөлэнэр» саамай тарҕаммыт кыһалҕаларыттан биирдэстэрэ — шаровай опора алдьанан эрэрэ буолар. Кыра тыас-уус, саппаас чааһыгар хамсааһын (люфт) баарын көрө-көрө, ол туһунан килийиэни сэрэппэттэр. Түмүгэр 5–10 тыһ. км айаннаабыт тырааныспар хаттаан алдьанар, эбиитин подвеска аттынааҕы чаастарын эмиэ уларытарга күһэллэр, сороҕор көлөһө уларытара эмиэ наада буолар. Маннык албас төлөбүр кээмэйин, ортотунан, 2–3 төгүл улаатыннарар. Сороҕор туормас цилииндирэ мөлтөөн эрэрин эппэттэр. Маннык ээл-дээл сыһыаннаһыы тырааныспар электроннай систиэмэлэрин бэрэбиэркэлээһиҥҥэ эмиэ тахсар. Итини таһынан, сервискэ ордук барыстааҕынан сойутар систиэмэ кыһалҕалара буолаллар. Антифриз тохтуута, уу носуоһа мөлтөөбүтэ эбэтэр радиатор бүөлэнэн эрэрин сибикилэрэ маастардары улаханнык долгуппат.

Болҕомтолоох буолуҥ!

Тимир көлөлөөхтөр ханнык баҕарар автосервискэ сырыттахтарына, болҕомтолоох буолалларыгар уопуттаах маастардар уонна Николай сүбэлииллэр. Диагностика туһунан сиһилии отчуоту, алдьаммыт чаастар хаартыскаларын ирдиэххэ уонна кыаллар буоллаҕына, анал идэлээх дьонтон сүбэлэттэриэххэ наада.

Маннык тэттик сүбэлэри тутуһуҥ:

•  Массыына өрөмүөнүгэр харчыны кэмчилиир сыалтан, саппаас чаастары бэйэҥ атыылаһан илдьэ кэлэриҥ ордук.
•  Эргэ саппаас чаастаргытын бэйэҕитигэр биэрэллэрин хайаан да этиҥ.
•  Эһигини албынныыр уустук буоларыгар, массыына мааркатынан хайдах оҥоһуулааҕын кыратык өйдүү сатыырга дьулуһуҥ.
•  Сервис эһиэхэ этэр эбии өҥөлөрүгэр сөбүлэһимэҥ.
•  Саамай табыгастааҕа — өрөмүөн кэмигэр сервискэ баар буолуу.

Ол гынан баран, мэхээнньик үлэтигэр мэһэйдээн, аттыгар турар наадата суох, чугас баар буоллахха сөп. Киһи үксэ иллэҥ бириэмэтэ аҕыйах буолар, ол эрээри кыах баар буоллаҕына, бу сүбэни тутуһуҥ.

Уопсайынан, үтүө санаалаах, чиэһинэй, эппиэтинэстээх маастардаах сервистэргэ сылдьа сатааҥ. Оччоҕо хаачыстыбалаах өрөмүөн уонна сөптөөх диагностика оҥоһуллар кыахтанар. Тиийиэхтээх автосервискит туһунан дьонтон ыйыталаһыҥ.

Олоххо араас түгэн тахсар…

Саҥа аһыллыбыт сервистэргэ маастардары, биллэрин курдук, наймылаһан ыҥыраллар. Онно араас дьон түбэһэр.

Холобур, былырыын кыһын киин куоракка биир дьахтар «Toyota Succeеd» мааркалаах массыынатын сервискэ туттаран баран, төттөрү ылбатах сонуна үгүс суоппары долгуппута. Уорбаланааччы эмсэҕэлээччи массыынатын өрөмүөннээн баран, биллэрии биэрэн, 90 000 солк. атыылаабыт.

Маны таһынан, тимир көлөнү күрэтии түгэнэ эмиэ элбэх. Соторутааҕыта, холуобунай дьыала матырыйаалларынан, буруйданааччы икки нэдиэлэ устата автосервискэ турар «Toyota Mark Х» мааркалаах массыынаны күрэтэн, Дьокуускай куоракка хатааһылаабыта биллибитэ. Массыынатын көҥүлэ суох ылан туттубуттарын туһунан хаһаайын Административнай кэһиилэри бэлиэтиир киинтэн ыстарааптар кэлбиттэрин кэннэ билбит.

Ити курдук, араас мөкү түгэннэргэ ким баҕарар түбэһиэн сөп. 100% үчүгэй өҥөнү оҥоруохтара диэн эрэнэр сатаммат. Николай судургу сүбэлэрэ эһиэхэ араас быһыыга-майгыга бэлэм буоларгытыгар көмөлөһүөхтэрэ диэн эрэнэбит!

Түөкүннээһин көрүҥэ

Саха сиринээҕи ИДьМ чахчытынан, 2024 сылга Саха сиригэр түөкүттэргэ албыннаппыт дьон сүнньүнэн 30‑тан 49‑гар диэри саастаахтар буолаллар, эмсэҕэлээбит дьон уопсай ахсааныттан — 37%. 60‑тан үөһэ саастаахтар — 21% тэҥнэһэр. 18–24 саастаахтар бөлөхтөрүгэр — 14%, 25–29 саастаахтарга — эмиэ 14%. 50–54 саастаахтар 7%, 55–59 саастаахтар эмиэ 7%-ны ылаллар.

Борокуратуура иһитиннэриитинэн, үксүн түөкүттэр албастарыгар хамнаска үлэлиир дьон киирэн биэрэллэр — 40%. 22% үлэтэ, дохуота суох дьон ылаллар. Биэнсийэлээхтэр — 16%. Ону таһынан, 11% — устудьуоннар уонна оҕо көрөн олорор дьахталлар. 10% — судаарыстыбаннай уонна муниципальнай сулууспа үлэһиттэрэ, оттон 1% — урбаанньыттар.