“Азия оҕолоро” – доҕордоһуу, күрэстэһии, оҕо саас бырааһынньыга!

Бэс ыйын 26 күнэ. Н.Тарскай аатынан «Туймаада» стадион. Бу киэһэ үөрбүт-көппүт дьон-сэргэ стадион аттыгар тоҕуоруста, күөх экраанынан аан дойду болҕомтото хатанна. Күнэ-дьыла да туран биэрдэ, чаҕылхай күннээх, сөрүүн салгыннаах, бэртээхэй киэһэ буолла.

Оонньуулар биир бэлиэ түгэннэринэн космос куйаарыттан эҕэрдэ тигинээн кэлбитэ буолла. Норуоттар икки ардыларынааҕы космическай ыстаансыйаҕа баар Арассыыйа космонавтара Олег Кононенко, Николай Чуб, Александр Гребенкин видео уһулан ыытан, эдэр спортсменнары эҕэрдэлээтилэр. Кинилэри кытта хотугу норуоттар култуураларын, Арктика бэлиэтэ буол­бут Кындыкаан куукула көтө сырытта.

2024 сыл Арассыыйаҕа Дьиэ кэргэн, Саха сиригэр Оҕо саас сылларынан биллэриллибитэ. Онон оҕо аймахха улахан бэлэх – “Азия оҕолоро” үөскээбит дойдутугар төннүүтэ буолар.

“Михаил Николаев хорсун баҕа санаата бүгүн Азиатскай континент оҕолорун түмэр. Бу курдук хорсун санаа­лаах Кындыкаан Хоту дойдуну, аҕыйах ахсааннаах норуоттары түмэр. Биһиги Сирбит олус кэрэ эрээри, кэбирэх айылҕалаах. Ону хайдах харыстыырга биһиги хотугу норуоттартан үөрэниэхпитин сөп. Кинилэр өбүгэлэрин үгэстэригэр тирэнэн, айылҕаны кытта биир ситимҥэ олорору сатыыллар”, – диэн космонавтар эттилэр.

Космонавтика күнүгэр “Кындыкаан” этно-акробатическай хореография академия­тын оҕолоро космонавтарга куукуланы космоска ылалларыгар көрдөспүттэрэ. Бу көҕүлээһини Саха сирин бырабыыталыстыбата, “Роскосмос” корпорация, Ю.Гагарин аатынан космонавтары бэлэмниир киин, “Русское время” чаһыны оҥорор лаборатория өйөөбүттэрэ.

Онон бу ыра санаа туолуута, креативнай индустрияны өйөөһүн, хотугу норуоттар култуураларыгар ытыктабыл бэлиэтэ буолла. Хорсун санаалаах Кындыкаан кыыс ыарахаттартан чаҕыйбакка, санаатын түһэрбэккэ, бары моһоллору туораан, тыыннаах ордубутун курдук, Кындыкаан куукула оҕолор ыра санааларын туоһута буолар.

Саха сирин хамаандата сахалыы таҥынна

Дьэрэкээн таҥастаах оҕолор сүүрэн бытарыһан киирэн, стадиоҥҥа үҥкүүлээн бардылар.  «Азия оҕолорун» бэлиэлэрэ Сайыына моҕотой, Модун диэн сэлии оҕото киирэн эҕэрдэлээтилэр.

Арассыыйа былааҕын олимпийскай чөмпүйүөн Павел Пинигин, норуодунай учуутал Виктор Потапов, кардиологическай сулууспаны төрүттээбит Петр Захаров, Ил Дархан сүбэһитэ Андрей Борисов, үтүөлээх тириэньэр Андрей Кулагин, уо.д.а. үтүөлээх дьон тутан киирдилэр.

Арассыыйа гимнэ тыаһаа­бытыгар дьон бары сүһүөхтэригэр туран, чуумпуран иһиттилэр. Дьэ, хамаан­далар параат­таан киирдилэр. Судьуйалар, Саха сирин хамаандалара киирбиттэрин, көрөөччүлэр уруйдуу көрүстүлэр. Саамай элбэх киһилээх хамаандаларынан Белоруссия, Казахстан, Узбекистан хамаандалара буол­лулар. Соннук ох курдук оҥос­тон, кустук курдук куоһанан, кыайардыы-хотордуу тэринэн кэлбиттэр.

Саха сирин 2 хамаандатын чилиэннэрэ бука бары сахалыы таҥнан, кылгас, үрүҥ халадаайы, бастыҥаны, оһуордаах сэлиэттээх ырбаахыны, тириэ­ньэрдэр хомуһуолу кэтэн киирбиттэрэ бэрт сонуннук, уратытык көһүннэ! Трибуналар кинилэри өйөөн, ыһыы-хаһыы бөҕөнөн уруйдуу-айхаллыы көрүстүлэр. Саха сирин хамаандаларыгар барыта 370 оҕо баар.

Бастакы бэрэсидьиэн ыра санаата туолла

«Азия оҕолорун» дириэк­сийэтин дириэктэрэ Владимир Максимов оонньуулары төрүттээбит бастакы бэрэси­дьиэн Михаил Николаев өҥөтүн аҕынна. Сонно тута улахан экрааҥҥа Михаил Ефимович бастакы оонньууларга тыл этэ турара көһүннэ.

Кини ыра санаатын – Саха сириттэн төрүттэммит оонньуулар аан дойду улахан, бэлиэ күрэхтэһиитигэр, дойдулары түмэр түһүлгэҕэ кубулуйуон баҕарарын эттэ. Көрөөччүлэр ону сүһүөхтэригэр туран, долгуйа иһиттилэр, сорохтор уйадыйдылар. Бу быйыл кинитэ суох бастакы оонньуу буолар.

Кыттааччылар ааттарыттан Данил Копылов, оонньуулар сүрүн судьуйалара, Казахстан үтүөлээх тириэньэрэ Мерей Акшалов харда тылы эттилэр.

VIII «Азия оҕолоро» но­­руоттар икки ардыларынааҕы спортивнай оонньуулар уоттарын урукку чөмпүйүөннэр стадион устун күөрэччи көтөҕөн илтилэр. Уоту уматар чиэс бастакы “Азия оҕолорун” кыайыылааҕа, олимпийскай оонньуу призера, бокска Арассыыйа алта төгүллээх чөмпүйүөнэ, Европа үс төгүллээх чөмпүйүөнэ Георгий Балакшиҥҥа тигис­тэ.

Салгыы «Путешествие в Аркти­ческую вселенную» диэн театрализованнай көрдөрүү саҕаланна. Режиссер – Руслан Тараховскай. Бу көрдөрүү оҕолорго анаммыт, кинилэр виртуальнай оонньуу эйгэтигэр киирэн, ыарахаттары туоруулларын, сыалларын ситиһэллэрин туһунан. Тымныы оҕуһа уонна сылгы мөккүһүүлэрин туһунан үһүйээҥҥэ олоҕурбут.

Манна уоту-күөһү, улахан, хамсыыр декорациялары үчүгэйдик туһаннылар. Холобур, остуоруйа дойдутун уонна Орто дойдуну ситим­ниир мустаны тутан таһаардылар. Бу манна Өлүөнэ өрүһү туоруур муоста көстүүтүн булан көрүөххэ сөп. Онон туруоруу да дириҥ суолталаах, түгэх бэлиэлэрдээх буолла.

3 тыһыынчаттан тахса оҕо кыттыылаах сүүнэ туруоруу оһуохайынан түмүктэннэ.

“Оҕо-ыччат успуордун сайыннарыыга улахан кылааты киллэрэҕит”

Арассыыйа Бэрэсидьиэнэ Владимир Путин кыттааччыларга уонна ыалдьыттарга бэйэтин эҕэрдэтин ыытта:

«Үгэскэ кубулуйбут күрэхтэһиилэргит куруук үрдүк таһымҥа ыытыллаллар, оҕо-ыччат успуордун сайыннарыыга улахан кылааты киллэрэллэр, олимпийскай хамсааһыны тарҕаталлар, атын дойдулар норуоттарын доҕордоһууларын бөҕөргөтөллөр. Быйыл «Азия оҕолорун» Дьокуускай үөрэ көрсөр.

Саха сирин киин куората маннык улахан күрэхтэһиилэри ыытарынан аатырар. Биллэн турар, оҕолор Уһук Илин бу ураты эрэгийиэнин кэрэ-бэлиэ сирдэрин, айылҕатын кытта билсиэхтэрэ, уопут ылыахтара, сынньаныахтара. Оонньуулар спортсменнарга, ыалдьыттарга уонна олохтоохторго улахан бырааһынньык кэ­­риэтэ буолуохтара, чиэһинэй, кырасыабай киирсиилэр ухханнарынан, чаҕылхай кыайыыларынан, рекордарынан өйгө хатанан хаалыахтара диэн эрэллээхпин.

Эһиэхэ ситиһиилэри, интэриэһинэй көрсүһүүлэри, бэлиэ түгэннэри баҕарабын!”

“Азия оҕолоро” – Оҕо саас сылын сүрүн тэрээһинэ”

Ил Дархан Айсен Николаев:

– Бу күнү өр күүппүппүт. Биһиги бары киэҥ нэлэмэн Сахабыт сиринэн киэн туттабыт. Бүгүн Саха сирэ Арассыыйа тэтимнээхтик сайдан иһэр, биир бастыҥ эрэгийиэнэ буолар.

Ахсыс төгүлүн ыытыллар “Азия оҕолоро” Саха сиригэр биллэриллибит Оҕо саас сылын сүрүн тэрээһинэ буолар. Бүгүн Дьокуускай, ирбэт тоҥҥо турар саамай улахан куорат, оҕо саас, успуорт, доҕордоһуу бырааһынньыгар аанын арыйар.

Владимир Путин уонча хонуктааҕыта бу стадиоҥҥа сылдьан, оонньууларга бэлэмнэнии хайдах баран иһэрин бэрэбиэркэлээбитэ. «Азия оҕолоро’’ — аан дойдуга оҕолорго аналлаах саамай бөдөҥ күрэхтэһии буоларын тоһоҕолоон бэлиэтээбитэ. Бары кыттааччылар дойдуларыгар тиийэн, эйэ, доҕордоһуу посоллара буолуохтара диэн эрэнэбин! Успуорт түмэр күүһэ улахан! Нөрүөн нөргүй буоллун, ыччат доҕордоһуутун түһүлгэтигэр!

“Норуоттар доҕордоһууларын түһүлгэтэ”

Михаил Дегтярев, Арассыыйа успуордун миниистирэ:

– 24 успуорт көрүҥэр 239 мэтээл кэмпилиэгэ оонньонуоҕа. Тыҥааһыннаах киирсиилэри тэҥэ, эһигини элбэх көрсүһүүлэр, билсиһиилэр күүтэллэр. Успуорт континеннары, дойдулары, норуоттары доҕордоһуннарар. Үчүгэй киирсиилэр, чаҕылхай түгэннэри көрүөхпүт диэн эрэнэбин!

«Үрдүк кыайыыларга үктэл буолар»

Станислав Поздняков, Арассыыйа Олимпийскай кэмитиэтин бэрэси­дьиэнэ:

– Эһиги бу оонньууларга кэлэргэ успуорка да, географияҕа да өттүнэн улахан айаны аастыгыт. Арассыыйа биир бэртээхэй эрэгийиэнин – дириҥ устуоруйа­лаах, ыалдьытымсах Саха сирин туһунан элбэҕи билиэххит. Икки нэдиэлэ устата устуоруйаны эһиги оҥороҕут. Бу урукку оонньууларга кыттыбыт оҕолор аан дойду, олимпиада чөмпүйүөннэрэ буолбуттара. Эһиги эмиэ кинилэр суолларын хатылыыргытыгар баҕарабын! «Азия оҕолоро» үрдүк кыайыыларга үктэл буолар!

“Биир континент – биир хамаанда!”

Владимир Максимов, «Азия оҕолорун» дириэксийэтин дириэктэрэ:

– Биһиги урут кыттыбыт оҕолорбутун барыларын өйдүүбүт, кэтээн көрөбүт. Улаатан баран, бэйэҕит оҕолору дьарыктаан, илдьэ кэлэргититтэн олус үөрэбит. «Азия оҕолоро» – бу билиҥҥи кэмҥэ чөмпүйүөннэри эрэ буолбакка, дойдуларын сайыннарар, патриот дьону иитэн таһаарар биир сүрүн бырайыак буолар.

Оонньуулар девизтэрэ: “Биир континент – биир хамаанда” диэн мээнэҕэ буолбатах. Биһиги араас дойдулар бэрэстэбиитэллэрэбит, ол эрээри чиэһинэй киирсиигэ, эйэҕэ, доҕордоһууга дьулуһуубут биир. Хас биирдиибит успуорт уонна дойдубут сайдыытыгар тус кылааппытын киллэрэргэ бэлэммит!