Баайаҕаҕа Гаврил Андросов айар түһүлгэтэ

Баайаҕа сирэ – саха ураты түөлбэтэ. Саха тыына, тэтимэ диэн өйдөбүл хас да хаттыгастаах эбит буоллаҕына, манна биир ураты хаттыгаһа тирэх буолан тэнийбитэ тута харахха быраҕыллар. Алтынньы саҥатыгар поэт, суруналыыс, кыраайы үөрэтээччи, публицист, «Чолбон» сурунаал бас эрэдээктэрэ Гаврил Андросов дьонугар-сэргэтигэр бэлэхтээбит хоһоонун түһүлгэтэ ити санааны бигэргэтэн биэрдэ.

Гаврил айар киэһэтэ соторутааҕыта эрэ ырыата суруллан, «Баайаҕа өрөгөй ырыатын» быһыытынан бигэргэммит айымньыны күргүөмүнэн толорууттан саҕаланна. Үгүс көлүөнэ ыччаты музыка эйгэтигэр уһуйбут хору бэлэмнээччи Марита Потапова идэтийбит үрдүк таһымнааҕа – дьону түмэр күүстээх эбит диэн санааҕа кэлэҕин. Онно этиллэрин курдук:
Омоҕой өбүгэ саҕаттан
Олохтоох удьуордар буоламмыт,
Баайаҕа үрэҕин ааттатан
Барҕарар суоллары тыырдахпыт.
Онтон аны поэт тылыгар, Дуолан матыыбыгар «Олоҥхо ыһыаҕа» диэн ырыаҕа искусствоҕа оҕо оскуолатын уһуйааччыта Эрчим Семенов туруорбут үҥкүүтүн бары да сэҥээрэ көрдүлэр. Ол да эрээри, бу дьоро тэрээһин оҕо тылынан хоһоон буолан кэлбитэ, үөрэнээччи дьон биир дойдулаахтарын айымньытын боччумуран, дьоһуннанан туран аахпыттара – сүрэҕи-быары ортотунан ааһар, кынат кэриэтэ үрдүккэ талаһар санааны үөскэтэр эбээт!
Поэт түһүлгэтин дойдутугар анаабыт урукку-хойукку хоһоонноруттан саҕалаата. Гаврил хоһоону уратытык, бэйэтин тэтиминэн ааҕарын биһиги уруккуттан билэбит. Ол иһин хас саҥа аахтаҕын аайы айымньыта арыллан, хоһоонун түһүлгэтэ омоон суол курдук тыргыллан иһэр. Баайаҕа сирэ-дойдута эмиэ оннук уратылаах: атах баттаһа сытар бииртэн-биир үтүө алаастар, бииртэн-биир саха чулуута аатын ааттатар былыргы өтөхтөр, үйэ-саас кэмин-кэрдиитин таайтарар баараҕай тутуулар, тэтимирэ турар күннээҕи олохпутугар ымыттан да көрбөт булгунньахтар.

Гаврилы бу иһин быһыылаах, дойдутун дьоно олус сөбүлүүллэр, ону ааһан санааларын көҥүл, холкутук атастаһаллар. Педагогика үлэтин бэтэрээнэ, нэһилиэк сэбиэтин депутата, поэт, тылбаасчыт Владимир Андросов киирии тылыгар суруйааччы айар үлэтин сэҥээрэн туран кэтээн көрөрүн туһунан: «“Чолбон” сурунаал быйылгы бэһис нүөмэригэр бэчээттэммит хоһооннорун бөлөҕө билиҥҥи олох хайдах туруктааҕын, ол иһигэр поэт бэйэтэ саҥаны тобулуохтааҕын туһунан ааҕааччылыын санаа атастаһыытын курдук көстөр» диэбитэ хайдахтаах курдук истиҥий уонна суруйар киһиэхэ суолталааҕый?! Ол курдук, бу киэһэ айар-суруйар биир дойдулаахтарын аатын ааттаан, Баайаҕа нэһилиэгин баһылыга Александр Романов, «Тускун» култуура-сынньалаҥ дьиэтин дириэктэрэ Дмитрий Апросимов, М.Н.Хатылаева аатынан Баайаҕа модельнай библиотекатын сэбиэдиссэйэ Александра Кустурова, Россия суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ, кириитик Ольга Макарова, Баайаҕа нэһилиэгин музейын салайааччыта Галина Неустроева, И.М.Хатылаев аатынан Баайаҕа орто оскуолатын дириэктэрин иитэр үлэҕэ солбуйааччы Иван Старостин, о.д.а. кэлэн уһуну-киэҥи, дириҥи-түгэхтээҕи эргитэ санаан, хоһоон түһүлгэтин бэркэ диэн ситэрэн-хоторон биэрдилэр. Тэрээһини саха тылын, литературатын учуутала Саргылана Жиркова иилээн-саҕалаан ыытта.
Кириитик Ольга Макарова бэргэнник бэлиэтээбитин курдук: «…бу үтүмэн үлэ бэйэни харыстаммат сындааһыны эрэйэр. Уонна маннык быыһа суох үлэҕэ чахчы «ындыыһыттар» (поэт тылынан) эрэ ылсаллар. Ылсаллар үтүө тылынан, үрдүк ыранан, сайдам санаанан кэрэмэс иэйиилэри, өркөн өйдөрү уһугуннараары, угуйаары, үйэлээҕи, үтүөнү тарҕатаары.»

Рустам Каженкин