Балаҕаччыга Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойдарын ахтан-санаан аастылар

Быйылгы 2022 сылга Бүлүү хотойдоро — Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойдара Николай Саввич Степанов төрөөбүтэ 100, Алексей Афанасьевич Миронов – 110 сыллара бэлиэтэнэр.

Ахсынньы 13 күнүгэр икки Дьоруойдаах Балаҕаччыга Николай Саввич Степановы уонна Алексей Афанасьевич Мироновы ахтан-санаан аастылар: бөһүөлэк киинигэр турар болуоссакка бүүстэригэр харыйа веноктарын, тыыннаах сибэкки уурдулар, «Төлөнүллүбүт иэс» диэн биир дойдулаахпыт, биллэр суруналыыс Николай Крылов Дьоруой Николай Степанов туһунан саҥардыллыбыт кинигэтин билистилэр, Кэнтик уонна Мастаах нэһилиэктэрэ Дьоруой Алексей Миронов аатын салгыы үйэтитэргэ сөбүлэстилэр.

Балаҕаччыга Дьоруой Алексей Миронов төрөөбүт Үөһээ Бүлүү улууһун Кэнтигиттэн 15 киһилээх бөлөҕү баһылык Валерий Николаев салайан кэллэ. Кэнтиктэн оройуон Сэбиэтин дьокутаата Василий Алексеев, култуура, үөрэх тэрилтэлэрин, түмсүүлэр салайааччылара, үлэһиттэрэ кэлистилэр.

Кэнтик Үөһээ Бүлүү биир үчүгэй көстүүлээх, тупсаҕай оҥоһуулаах, 900-тэн тахса нэһилиэнньэлээх холобурга сылдьар улахан бөһүөлэгэ буолар. Аатырбыт Чап уустарын дойдуларыттан элбэх биллиилээх дьон тахсыбыттара. Ол курдук, Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойа Алексей Миронов Кэнтик сиригэр, Батастаах алааска төрөөбүтэ, Балаҕаччыга үлэлээбитэ, фроҥҥа барбыта. Ол иһин, Кэнтик уонна Балаҕаччы Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойун Алексей Мироновы тэҥҥэ өрө туталлар, биир дойдулаахпыт дииллэр.

Нэһилиэк баһылыга Валерий Николаев балаҕаччылары кытыннаран Дьоруой төрөөбүт алааһыгар биир сүбэнэн бэлиэ оҥорор баҕалааҕын Балаҕаччыга сылдьан иһитиннэрдэ. Баһылык кэнтиктэр араас хайысхалаах федеральнай, өрөспүүбүлүкэ бырагыраамаларыгар кыттыһан тутууну ыыталларын, бөһүөлэктэрин тупсаралларын, «Хаарбах дьиэттэн көһөрүү» бырагырааматынан кытта элбэх квартиралаах олорор дьиэлэри туталларын билиһиннэрдэ.

Даҕатан эттэххэ, ыаллыы сытар улуустар Бүлүү улууһун нэһилиэктэрэ АЛРОСА дибидиэнин үбүттэн анал бырагырааманан туһаналларын сэргииллэрин биллэрэллэр. Итинник бырагыраама атын улуустарга суох. Дьоруой аатын сүгэр оскуолаҕа тэриллибит үөрүүлээх миитиҥҥэ кэнтиктэр уонна балаҕаччылар өрдөөҕүттэн бииргэ үлэлэһэллэрин Тоҕус нэһилиэгин баһылыга Афанасий Васильев кэпсээтэ. Дьоруой 100 сыллаах үбүлүөйүгэр, Кыайыы 75 сылыгар ыалдьыттаспыттарын аҕыннылар.

Чопчу билсиһии, бииргэ үлэлэһии туһунан кэпсэтии эмиэ оскуола дьиэтигэр тэриллибит «төгүрүк остуолга» салҕанна. Тыл эппиттэр бэйэлэрин бөһүөлэктэригэр Дьоруой Алексей Миронов аатын салгыы үйэтитиигэ ыытар үлэлэрин билиһиннэрдилэр, кэлэр өттүгэр бииргэ өссө ситимнээхтик үлэлииргэ быһаарыстылар. Кэпсэтиигэ кыттыбыттар Кэнтиккэ, Бүлүүгэ Дьоруой аймахтара олороллорун билиһиннэрдилэр.

Снайпер Алексей Миронов «Кыһыл Сулус» уордьанынан, «Хорсунун иһин» мэтээлинэн наҕараадаламмыта, 1943 сыллаахха Дьоруойга түһэриллибитэ, 13 снайперы бэлэмнээбитэ, сэрии түмүктэниэ 39 хонук иннинэ геройдуу охтубута. «Октябрь суола» хаһыакка үлэлээбит суруналыыс Матрена Дорофеева Дьоруой 90 сылын көрсө элбэх ахтыылаах, суруктаах «Мин иккиһин төрүөм» кинигэтин таһаартарбыта.

Афанасий Васильев салалтатынан Дьоруойдар бүүстэригэр харыйа веноктарын ууруу тэрилиннэ. Үөһээ бүлүүлэр Алексей Миронов бүүһүгэр тыыннаах сибэккилээх иһити уурдулар.

Култуура дьиэтигэр тэриллибит «Төлөнүллүбүт иэс» кинигэни билиһиннэрии бэрт сэргэхтик ааста. «Октябрь суола» хаһыакка, Саха сиринээҕи радиоҕа, тэлэбиидэнньэҕэ, кэлин «Саха сирэ» өрөспүүбүлүкэтээҕи хаһыакка үлэлээбит биллэр суруналыыс, Саха Өрөспүүлүкэтин култууратын үтүөлээх үлэһитэ, суруналыыстыкаҕа Судаарыстыбаннай бириэмийэ лауреата, Бүлүү улууһун, Бүлүү куоратын, Чернышевскай нэһилиэгин Бочуоттаах олохтооҕо, 10-ча кинигэ ааптара Николай Крылов Дьоруой Николай Степанов туһунан урут суруйбут кинигэтигэр эбии Дьоруой саҥатын, санааларын, толкуйдарын, хорсун сырыыларын билиһиннэрэр 60 саҥа страницаны суруйан эппитин, саҥа хартыыскаларын киллэрбитин сиһилии билиһиннэрдэ. Бастакы кинигэ 2005 сыллаахха тахсыбыта, кинигэҕэ Дьоруой хорсун быһыылара, архыып докумуоннара, суруктар киирбиттэрэ, иккис саҥардыллыбыт таһаарыыта 17 сыл буолан баран бэчээттэннэ.

Кинигэни дьүүллэһиигэ Бүлүүттэн тахсыбыт Дьоруой оҕолоро Акулина Николаевна уонна Юрий Николаевич, өр сылларга Балаҕаччыга үлэлээн Дьоруойу кытта алтыспыт, Мастаах уоннна Чочу нэһилиэктэрин баһылыктарынан, куорат Сэбиэтин бэрэссэдээтэлинэн үлэлээбит Софья Саввинова, Бүлүү куоратын дьокутааттарын Сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ, улуустааҕы бибилэтиэкэ дириэктэрэ Николай Харлампьев, олохтоохтор санааларын атастастылар. Мария Алексеева Дьоруойга аналаах хоһооннорун ааҕыыта ытыс тыаһынан көрсүлүннэ.

Тыл эппиттэр Дьоруойдары үйэтитиигэ биллэр-көстөр кылаатын киллэрэр Николай Крыловка истиҥ-иһирэх махтал тылларын тиэртилэр. Кинигэ элбэх чахчылары, хаартыскалары көрдөөһүнтэн, ахтыылары хомуйан чочуйууттан, санаалары сааһылаан суруйууттан — элбэх сыралаах үлэттэн тахсара биллэр. Бу дьоро киэһэ ааптар Николай Крылов элбэх махтал тылларын истибитэ салгыы айымньылаах үлэтигэр кынаттыырыгар эрэнэбит!

Балаҕаачыга Дьоруой Алексей Миронов үбүлүөйүгэр аналлаах тэрээһиннэр түмүктэниилэригэр улуус баһылыгын социальнай эйгэҕэ солбуйааччы Александр Прокопьев баһылыктарга Афанасий Васильевка, Валерий Николаевка уо.д.а. Бүлүү улууһун баһылыгын Сергей Винокуров Махтал суруктарын туттарда. Култуура дьиэтигэр тэриллибит Кэнтик уонна Балаҕаччы талба талааннаахтарын толорууларыгар ырыалары, үҥкүүлэри олохтоохтор астына көрдүлэр, ыалдьыттартан Сардана Иванованы, Владимир Самсоновы, Ольга Мачахованы уо.д.а. ордук бэлиэтээтилэр.

Кэнтиктэр уонна балаҕаччылар Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойун, аатырбыт снайперы Алексей Мироновы тэҥҥэ өрө туталлара саха дьонугар барыбытыгар да үтүө холобур буолар.

Николай Куприянов, «Олох суола» хаһыат.