«Бэлэс»: Ыарахан кэмҥэ итэҕэл өссө күүһүрэр»

Бүгүҥҥү дьоруойбут хорсун быһыыта атыттарга холобур буолуон сөп. Кини хорсун быһыылара саамай уустук да кэмҥэ киһи киһилии сиэрдээх буолуохтааҕын, ыарахан түгэннэргэ үтүө быһыыны оҥоруохха сөбүн итэҕэтэр. Бу хоту дойду хоһуун уола «Бэлэс» позывнойдаах Алексей Слепцов сындалыйбат сындааһыннааҕын, кыайыыга дьулуурдааҕын  байыаннай дьайыыга көрдөрдө. Бастаан взвод, онтон рота хамандыырынан сылдьан Ийэ дойдутун иннигэр ытык иэһин чиэстээхтик толордо.

Хантараак баттаһыы

Дьааҥы Табалааҕыттан төрүттээх, табаһыт удьуордаах хоту дойду хоһуун уола эрдэ, дойдутугар ыстаадаҕа үлэлээбит. Табаһыт, булчут ыарахан үлэтин өрө туппут өбүгэлэрин утумун салҕаабыт уол үлэттэн чаҕыйбакка үлэлии сылдьыбыт… Тимир эллэнэн-эллэнэн тимир буолар, уол оҕо эриллэн-эриллэн эр киһи буолар, эмиэ ол кэриэтэ «Бэлэс» олоҕо эриэ-дэхси буолбакка, түһүүлээх да, тахсыылаах да кэмнэрдээҕэ…

«Бэлэс» 2023 сыл алтынньы саҥатыгар хантараак баттаһан байыаннай дьайыыга тиийбит. Бастаан биир сылга баттаспыт, онтон үстүү ый буола-буола уһатан испиттэр. Хантараак баттаспытын дьоно билбэтэхтэр, кэлин аҕата уонна икки балта сэрэйбиттэрин эппиттэр.

Кыргыһыыга алаадьылаан сирбин-уоппун аһатан, Айыыларбыттан, өбүгэлэрбиттэн, алгысчыт Эдьиий Арчыынаттан көрдөһөн баран киирэр этим.

Байыаннай дьайыыга тиийээтин кытары икки нэдиэлэ устата сарсыардаттан киэһээҥҥэ диэри дьарыктаныыны, байыаннай үөрэҕи, хайдах хамсанары, харыстанары, бастакы көмөнү оҥорууну үөрэппиттэр. Билиҥҥи тиэхиньикэ, сэп-сэбиргэл уратытын, инники күөҥҥэ сылбырҕа, түргэн-тарҕан буолуу ирдэнэрин билбиттэр.

Инники кирбиигэ

«Бастаан инники кирбиигэ киирэрбэр, биллэн турар, куттанар бөҕө буоллаҕым. Ахсынньы 24 күнүгэр кимэн киирии саҕаламмыта. Биһиги «опорникка» сыылан тиийбиппит. Сонно тута биэс уолбут суорума суолламмыта. Онтон «Косторез» диэн ротабыт хамандыыра өлбүтүгэр төттөрү тахсыбыппыт. Ол онно уолаттар докумуоннара инники кирбиигэ сыппыт сирбитигэр хаалбыт этэ. Ону комбаппытыттан көҥүллэтэн, кимэн киирии кэнниттэн икки хонон баран түөрт буолан киирэн ылбыппыт, онтон Сопино дэриэбинэҕэ барбыппыт. Сыыһа-халты тиийэн, дьоммутун баттаспыппыт. Ол кэмҥэ взвод хамандыыра этим. Ыстаапка киирэ сылдьан хамандыыры солбуйааччыга уолаттарбыт өстөөх сиригэр хааллылар, хайыыбыт, хайдах ылабыт диэтим. Ону ыларга икки эрэ суол баар: ытыалаһыыны быстах кэмҥэ тохтотор туһунан суруктаах араассыйаны өстөөхтөргө быраҕыахпыт, ол сатамматаҕына бэйэҕит билэҕит хайдах ыларгытын диэбитэ. Мин билэбин буоллаҕа, сүтүгэ суох уолаттарбытын ылар кыахпыт суоҕун. Сарсыарда миигин ыстаапка ыҥырбыттара, уонна былааммыт бастакы суолунан — өстөөх позициятыгар араассыйаны дронунан бырахтарарга эппиттэрэ. Онтубутун ылбаккалар икки суукка сытан, батарыайата бүтэн хаалбыта. Ол иһин «Ярай» диэн хамандыырга араассыйаны өссө бырахтарарга сорудахтаатылар. «Ярай» өстөөх сытар сирин чугаһыгар суруктаах араассыйаны бэйэтэ илдьэн биэрдэ. Хата, этэҥҥэ тиийэн уурбутун, анараа дьон ылбыттара», — диэн кэпсиир байыас.

Кыргыһыы хонуутуттан таһаарыы

Ол күн икки өттүттэн кылгас кэмнээх тохтобулу биллэрбиттэр. Уолаттары таһаараары түүннэри барбыттар. Ити 2023 сыл ахсынньы 27 чыыһылата эбит.

Байыас салгыы кэпсиир: «Сахалартан онно «Шнайдер», «Арест» уонна хаһыс эрэ рота хамандыыра «Горнист» баара. Мин «Арест» диэн саха уолун кытары бастакынан өстөөхтөр туһаайыыларынан барбыппыт. Биһиги иннибитигэр Саха сириттэн сылдьар нуучча уола «Ярай» тиийэн 5–6 миэтэрэлээх сиртэн кэпсэтэ турара. Өстөөхтөр киһибит хорсунуттан салыннылар быһыылаах: «Бачча чугас кэлэн тураргыттан куттаммаккын дуо?» — диэн ыйыталлар. Онуоха уолбут: «Куттанан да хайыахпыный, уолаттарбыт өлүктэрэ дойдуларын буорун булуохтарын наада», — диэн эппиэттиир. Кырдьык, кытаанах санаалаах, бөҕө тыыннаах уол этэ. Биһиги тиийэн эмиэ кэпсэппиппит. Онно түөртүү эрэ буолан, биирдии киһинэн кэлэн ылыҥ диэбиттэрэ. Оннук өстөөх сытар сириттэн арыы тыаҕа диэри илдьэбит, онтон салгыы атыттарбыт кэлэн ылан бараллар. Ол сылдьан кинилэр биһиги итэҕэлбитин ытыктыылларын, ол иһин көмөлөһөллөрүн эппиттэрэ. Өлбүт уолаттарбыт быһахтарын, тус малларын төннөрбүттэрэ. Эһиги, сахалар, харса суох, хоодуот буойуттар эбиккит, ким даҕаны кыайан киирбэт «опорнигар» кытары киирдигит, ол иһин ытыктаан уолаттаргыт өлүктэрин биэрдибит диэбиттэрэ. Кырдьык, олус кутталлаах этэ, баҕар, ол кэпсэтэ турдахпытына ытыалаан даҕаны кэбиһиэ этилэр. Эһиги уоту аспатаххытына, биһиги уолаттаргытын биэртэлиэхпит диэн эппиттэрэ. Ол курдук тылларыгар туран уолаттарбыт өлүктэрин биэрбиттэрэ. Ити түгэн кэннэ “Хорсунун иһин” судаарыстыбаннай наҕараада түһэрбиттэрэ. Мэтээлбин туппутум».

Кэлин, билэр уолаттарым, Запорожье диэки өстөөхтөрү кытары биир тылы булан, кылгас кэмнээх тохтобулу түһэрсэн уолаттар өлүктэрин хомуйан таһаарыы аан бастаан буолла диэн кэпсээбиттэрэ.

Итэҕэл — сүдү күүс

«Бэлэс» байыаннай дьайыыга тиийиэҕиттэн, уопсайа, аҕыста кимэн киириигэ сылдьыбыт. Кэнники 5‑с аармыйаҕа көһөрбүттэр. Бу ахсыс сырыытыгар, миинэҕэ түбэһэн, аҥаар атаҕар улаханнык бааһыран сототугар диэри быстаран, бу күннэргэ Хабаровскай байыаннай госпиталыгар тиийдэ.

«Киһи ыарахан кэмҥэ, уустук түгэҥҥэ итэҕэлэ өссө күүһүрэр эбит. Мин эмиэ барытыгар итэҕэйэр буолбутум. Кыргыһыыга алаадьылаан сирбин-уоппун аһатан, Айыыларбыттан, өбүгэлэрбиттэн, алгысчыт Эдьиий Арчыынаттан көрдөһөн баран киирэр этим. Биһиэхэ алгысчыт Арчыына кэлэн арчылаан, суолбутун ыраастаан, куппутун бөҕөргөтөн барааччы. Түүн-күнүс буоллун, инники кирбииттэн тахсан иһэн мэлдьи киниттэн көрдөһөн, төлөпүөнүнэн суолбутун ыйдаран, элбэхтик көмөлөһүннэрэрбит. Бу бүтэһик сырыыбар, эдьиийим Арчыына атаххын сэрэн диэн сэрэппитэ. Кини эппитин курдук, аҥаар атахпын оһоллоотум. Ол да буоллар, кыргыһыы хонуутуттан тыыннаах тахсыбыппыттан үөрэбин, итэҕэллээх буоламмын санаам бөҕөх.

Саҥа кэлэр уолаттарга бэйэҕитин харыстана сылдьыҥ, дьоруойдуу сатаан арааска киирэн биэриэххитин сөп. Хаамар сир бүтүннүү миинэ, онно сыыһа-халты туттан үгүс уол атаҕын, илиитин эчэтэр. Оттон уонна Үөһээ Айыыларбытыттан, Таҥараттан көрдөһө сырыттахха эрэ сылдьаҕын», — диэн «Бэлэс» кэпсээнин түмүктүүр.

ХААРТЫСКАЛАР СЛЕПЦОВ А.И. ТУС АРХЫЫБЫТТАН.