Бэрт хорутуулаах, болҕомтону тардар сэһэргэһии буолла

Амматааҕы А.А. Черемных аатынан оҕо ускуустубатын оскуолатыгар олохтоох бэйэни салайыныыга туһуламмыт бэрт сэргэх, киэҥ кэпсэтии  буолан ааста. Көрсүһүүгэ  Ил Түмэн Судаарыстыбаннай Мунньаҕын бэрэссэдээтэлэ Алексей Еремеев тус бэйэтэ кыттыыны ылан Төрүт Сокуоҥҥа киирбит уларыйыылар, кэлэр сыл бүддьүөтүн, олох-дьаһах коммунальнай хаһаайыстыбатын  туһунан сиһилии, лоп бааччы быһааран кэпсээтэ. Кэпсэтии икки аҥаар чаастан ордук кэм баран, ол да кэнниттэн кэлбит ыалдьыттары тутан бэйэлэрин интэриэһиргиир боппуруостарын биэрэн, ыйытыыларга эппиэттэри ылан хааллылар. 

Сотору кэминэн уопсастыбаннай олохпутугар, олохтоох бэйэни салайыныыга киириэхтээх уларыйыылар тула буолбут суолталаах көрсүһүүгэ  Амма уонна Уус Майа улуустарыттан Ил Түмэн дьокутаата, Ил Түмэн тутууга, олох-дьаһах коммунальнай хаһаайыстыбатыгар  уонна энергетикаҕа сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Александр Корякин,  Ил Түмэн иһинэн Уопсастыбаннай-сүбэлиир сэбиэт чилиэнэ Макар Яковлев,  Амма улууһун баһылыгын бастакы солбуйааччы Василий Бураев, ону кытта  улуус, нэһилиэк  дьокутааттара, нэһилиэктэр баһылыктара, уопсастыбанньыктар  кыттыыны ыллылар. Кэпсэтиини  улуус дьокутааттарын Сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ Владимир Колосов салайан ыытта. Алексей Ильич мустубут дьоҥҥо олохтоох бэйэни салайыныы сокуонун барылын билиһиннэриэн иннинэ, соторутааҕыта ылыныллыбыт Төрүт Сокуоҥҥа киирбит эбиилэр, уларытыылар тустарынан бэрт сиһилии быһааран, хас биирдии ыстатыйаҕа тохтоон быһааран биэрдэ. Маны сэргэ соторутааҕыта бастакы ааҕыытын ааспыт кэлэр сылд бүддьүөтүн билиһиннэрдэ. Ол кэнниттэн  кэлэр сылтан олоххо киириэхтээх олохтоох бэйэни салайыныы 33 нүөмэрдээх сокуонугар киириэхтээх уларыйыылар, быыбар систиэмэтигэр киириэхтээх сүрүн тосхоллору быһаарда.  Манна кини боломуочуйа өттүгэр олохтоох бэйэни салайыныы икки таһымнаах хааларын, үөрэҕирии ситимэ улуустарга оннунан хаалыахтааҕын, барылга киирбитинэн, улуус, нэһилиэк баһылыктарын саҥа ньыманан талыы туһунан  сиһилии быһаарда.

“Биһиги икки бөлөҕүнэн арахсан өрөспүүбүлүкэбит улуустарынан сылдьан саҥа ылыллыахтаах олохтоох бэйэни салайыныы сокуонун барылын билиһиннэрэ, саха дьонун сиэринэн атах тэпсэн олорон дьон-сэргэ санаатын, этиитин истэ, баар боппуруостарга эппиэттии диэн  сылдьабыт. Сэтинньи  26-27  күннэригэр буолуохтаах пленарнай мунньахпытыгар сокуон  бастакы  барылын ылыныахтаахпыт. Онтон ахсынньы 17 күнүгэр бэрэстэбиитэллээх уорганнар дьокутааттарын III сийиэһэ Суорун Омолллоон аатынан опера уонна балет тыйаатырыгар ыытыллыа. Манна бары улуустартан  565 тахса дэлэгээт кыттарын күүтэбит. Онно хас биирдии улууска квота бэриллибитэ. Амма улууһуттан 25 дэлэгээт кэлэн кыттыыны ылыа. Дьэ бу сийиэскэ сокуону өссө илдьиритэн, этиилэри истиэхпит.  Онтон ахсынньы ый 24-25 күннэригэр ыытыллар пленарнай мунньахпытыгар сокуон иккис барылын ылынаммыт, 2026 сылга  олохтоох бэйэни салайыныыга сокуоннаах, туох баар нормативнай –правовой базабытын бэлэмнээммит үктэниэхпит.  Аммаҕа буолбут мунньахха  дьон санаатын хото этиннэ, боппуруостары да биэрдэ. Дьон сүрүннээн икки мэндиэмэннээх олохтоох бэйэни салайыныы  хаалбытын өйүүр уонна санаата биир дии саныыбын. Систиэмэ уруккутунан хаалбытыттан үөрэллэр. Боломуочуйа өртүнэн үөрэх систиэмэтин улуустарга хаалларарбытын эмиэ биһирииллэр. Быыбар систиэмэтэ уларыйыытыгар араас санаалар бааллар. Бу иннинэ Мэҥэ Хаҥалас улууһугар мунньахтаан кэллибит. Манна бу систиэмэни сүүс бырыһыан кэриэтэ өйүүллэр. Аммаҕа  биир-икки киһи утарар, уруккутунан хаалларыаҕын  диэн этэллэр. Бу Сокуон саха дьонун дьолугар уонна кэскилигэр оҥоһуллар диэн быһааран биэрдим. Биһиги арахсан, быыбартан сылтаан кыыһырсан, ону тэҥэ кадры иитэн таһаарбат буоллубут. Бэйэбит улуустарбытынан хаалан хаалар буоллубут. Ону өрөспүүбүлүкэни барытын биир кэлимник көрөр, тыа, Арктика да улуустара буоллуннар, промышленность да улуустарыгар үлэлээбит-хамсаабыт, салайбыт каадырдары иитэн таһаарар кэммит кэллэ. Онно сөптөөх өйдөбүл дьоҥҥо-сэргэҕэ киириэ диэн сүүс бырыһыан эрэллээхпин. Онтон саарбахтыыр дьоҥҥо сокуон олоххо киирэн бардаҕына көрөөрүн, биэс-алта сылынан кини ордуктааҕын көрүөххүт диэн этиэм этэ”, — диэн Алексей Ильич санаатын тириэртэ.

Алексей Ильич быһаарыыларын сэргэ олохтоох бэйэни салайыныыга киирэр уларыйыыларга бэйэтэ санаатын Ил Түмэн Уопсастыбаннай Сэбиэтин чилиэнэ, өр сыл Конститутционнай суут бэрэссэдээтэлинэн үлэлээбит, бу сокуону оҥорууга тус үлэлэспит Макар Яковлев эмиэ лоп бааччы тириэрдэн, өссө ситэрэн -хоторон биэрдэ.

Көрсүһүүгэ кэлбит дьон кэпсэтиигэ көхтөөхтүк кытыннылар, олохтоох бэйэни салайыныы үлэтигэр киирбит уларыйыыларга тус санааларын хото эттилэр, мунаарбыт боппуруостарын ыйыттылар. Ол курдук уопсастыбанньыктар  Степан Сутаков, Ньургун Гольдеров, Спартак Трофимов, Гаврил Старостин, Амма 1№-дээх оскуолатын дириэктэрэ Юрий Шишигин, А.А. Черемных аатынан оҕо ускуустубатын дириэктэрэ Любовь Заварзина, Амма нэһилиэгин олохтооҕо Мария Игнатьева,  Амма нэһилиэгин  дьокутаата Петр Табунанов  боппуруос да биэрдилэр, санааларын да тириэртилэр. Ордук чуолаан Амма өрүс харыстабылын туруорустулар. Маныаха Алексей Ильич Амма өрүһү аммалар эрэ буолбакка, Саха сирин дьоно бары таптыылларын, кинини харыстыырга болҕомто ууруохпут, ону сокуонунан көмүскүүргэ быһаарыы ылыныахпыт, онуоха туһааннаах кэмитиэттэргэ сорудах биэриэм диэн эттэ. Маны мустубут дьон сөбүлээн ытыстарын тыаһынан бигэргэттилэр.

“Төгүрүк остуол» сүрдээх үчүгэйдик, санааны аһҕастык этэн, хорутуулаахтык  ааста диэн бэлиэтиибин. Ол курдук Алексей Ильич  уу сахалыы, аһаҕастык, дьоҥҥо тиийимтиэ гына олус үчүгэйдик барытын быһааран биэрдэ, элбэх ыйытыылаах дьон ыйытыах буолбут боппуруостарбытын быһааран биэрдэ диэн эттилэр. Маннык Ил Түмэн бэрэссэдээтэлэ бэйэтинэн кэлэн норуоту кытта утары көрсөн олорон Сокуоҥҥа, Конституцияҕа уларыйыылар тустарынан сиһилии быһааран биэрэрэ олус үчүгэй, наадалаах дии саныыбын. Ону да дьон сэргээтэ уонна бу туһунан эттэ”, — диэн улуус дьокутааттарын Сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ Владимир Колосов санаатын үллэһиннэ.

Ил Түмэн бөлөҕө бүгүн Чурапчыга, салгыы Тааттаҕа үлэлиэхтэрэ.

“Амма олоҕо” хаһыат