Биэрэстэни куоһарар бэргэн ытааччылар

Алтынньы 4–5 күннэригэр Дьокуускайга «Сулус» полигон баазатыгар Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойа Федор Матвеевич Охлопков аатынан ыраах дистанцияҕа ытыыга РФ Сэбилэниилээх күүстэрин чөмпүйэнээтин “бойобуой снайпинг” дьиссипилиинэтин аһаҕас турнира буолан ааста.

Күрэхтэһиини РФ бырабыыталыстыбатын бэрэссэдээтэлин солбуйааччы — РФ бэрэсидьиэнин Уһук Илиҥҥи федеральнай уокурукка боломуочуйалаах бэрэстэбиитэлэ Юрий Трутнев, Ил Дархан Айсен Николаев эҕэрдэ тылынан астылар. Быйылгы үһүс турнирга хаһааҥҥытааҕар да элбэх киһи кэлбитин, кыттааччылар таһымнара үрдээбитин бэлиэтээтилэр. Саха сиринэээҕи снайпиҥҥа квалификацияны ааспытым диэн киэн тутта этиллэр буолбут.

«Калашников» концерн уонна РФ бойобуой снайпинын Федерацията

«Калашников» концерн уонна РФ бойобуой снайпинын Федерацията бииргэ үлэлэһии туһунан сөбүлэҥ түһэристилэр. «Калашников» концерн уонна Арассыыйаҕа бойобуой снайпинг Федерацията снайпинг сайдыытын туһунан сөбүлэҥ түһэрсиитигэр РФ бырабыыталыстыбатын бэрэссэдээтэлин солбуйаачы — РФ бэрэсидьиэнин Уһук Илиҥҥи федеральнай уокурукка боломуочуйалаах бэрэстэбиитэлэ Юрий Трутнев кытынна. «Сөбүлэҥ соруга — Арассыыйа байыаннай кыаҕын күүһүрдүүгэ туһуланар», — диэн кини бэлиэтээтэ.

Усулуобуйа тупсубут

Быйыл «Сулус» полигоҥҥа усулуобуйа тупсубутун уруккуттан кыттар дьон бэлиэтииллэр. Урут кыттааччыларга анаан икки байыаннай балаакка туруорар эбит буоллахтарына, быйыл киэҥ-куоҥ хомуллар дьиэни туруоран дьэндэппиттэр.

Онон кыттааччылар бары холкутук мустар, эбиэттиир кыахтаммыттар. Ону таһынан дьиэттэн полигоҥҥа снайпердар хайдах ыталларын көрдөрө турар икки улахан экран туруоруллубут. Онон сылааска олорон кэтиир бэртээхэй усулуобуйа баар. Хамаандаларын дьоно сыалы таптахтарына, иһирдьэ кэтээн олорооччулар үөрэн аймалаһа түһэллэр. Дьиҥнээх спортивнай тыын манна эмиэ баар.

Кыайыы көтөллөөх

“Түүн” түһүмэххэ үһүс миэстэни снайпер Евгений Соловьев уонна корректировщик Сергей Кириченко ыллылар. Иккис миэстэни “Гусар” позывнойдаах снайпер “Хантер” позывнойдаах корректировщигын кытта ыллылар. Бу түһүмэххэ бастакы миэстэни 2100 м ыраахтан сыалы таппыт “Физрук” позывнойдаах снайпер уонна корректировщига “Ридик” ыллылар. Бу көрдөрүү турнир рекордунан буолла. Ол иһин бу паараҕа 3 мөл. солк. туттарылынна.

“Күнүс” түһүмэххэ үһүс миэстэни снайпер Сергей Антоновскай корректировщигын Александр Антоновскайы кытта ыллылар. Иккис миэстэҕэ “Белый” позывнойдаах снайпер уонна “Добрый” позывнойдаах корректировщик тигистилэр. Оттон бастакы миэстэни 2000 м ыраахтан сыалы таппыт саха уолаттара — снайпер Леонид Архангельскай уонна корректировщига Михаил Ефимов ыланнар, биир дойдулаахтарыгар кыайыы өрөгөйүн бэлэхтээтилэр.

Үһүс миэстэни ылбыттар снайперскай бинтиэпкэнэн уонна 500 тыһ. солк., иккис миэстэни ылбыттар “Сокол” вездеходунан, бастакы миэстэни ылбыттар “Пикап” массыынанан наҕараадаланнылар. Маны таһынан элбэх анал бириис туттарылынна. Турнир сүрүн судьуйата Юрий Трутнев бойобуой быһахтары Сергей Клюг уонна Максим Токарев паараларыгар “Хорсуҥҥут иһин” диэн туран бэлэхтээтэ. Кинилэр 3200 м ыраах сыалы таба сатаабыттар.

Турниры түмүктүүр этиитигэр Юрий Трутнев эһиил турнир норуоттар икки ардыларынааҕы таһымнаныа диэн эттэ. Күрэхтэһиигэ 124 киһи кытынна, манна байыаннай дьайыы кыттыылаахтара, Оборуона министиэристибэтин, силовой структуралар үлэһиттэрэ, көннөрү гражданскай дьон бэйэлэрин кыахтарын тургутан көрдүлэр.

Күбүрүнээтэрдэр ыраах дистанцияҕа ытыыга күрэхтэстилэр

Алтынньы 6 күнүгэр ыраах дистанцияҕа ытыыга үһүс Бүтүн Арассыыйатааҕы турнир чэрчитинэн «Сулус» полигоҥҥа Уһук Илиҥҥи федеральнай уокурукка Бэрэсидьиэн боломуочуйалаах бэрэстэбиитэлин Сэбиэтин чилиэннэрэ, ол иһигэр УИФУо күбүрүнээтэрдэрэ кыттыылаах байыаннай-полевой сэминээр буолла.

Эрэгийиэннэр баһылыктара полигону тас эрэ өттүттэн сыаналаабакка, ыраах дистанцияҕа ытыы тиэхиньикэтин тугун-ханныгын, бойобуой балаһыанньаҕа үлэ хайдах барарын биллиннэр диэн Арассыыйа Бойобуой снайпинын федерациятын салайааччы Арассыыйа Дьоруойа, подполковник Ярослав Якубов бронежилеттары кэтэн баран, бэйэҕит ытыҥ диэн этии киллэрбитэ. Бу этиини РФ Бырабыыталыстыбатын бэрэссэдээтэлин солбуйааччы — УИФУо РФ Бэрэсидьиэнин боломуочуйалаах бэрэстэбиитэлэ Юрий Трутнев тута өйөөбүтэ: “Арассыыйа бэйэтин тутулуга суох буолуутун туһугар охсуһар кэмигэр хас биирдиибит сааны-саадаҕы тутан, Ийэ дойдубутун көмүскүүргэ бэлэм буолуохтаахпыт”.

Бу күн полигоҥҥа ыраас чаҕылхай күннээх күн турбута. Ол эрээри тыал араастаан эрийэр буолан, балаһыанньаны уларыта турара. Маннык турнирга тыал баара хайаан да наада эбит, оччоҕо эрэ толкуйуҥ күүһүрэр, уопутуҥ эбиллэр. Баһылыктар бастаан 600 м дистанцияҕа бастакы квалификацияны ааһар ытыыны оҥорбуттара. Биллэн турар, күрэхтэһии аата күрэхтэһии, ким эрэ ааһар, ким эрэ тохтуур.

Күбүрүнээтэрдэр ытыыга күрэхтэһиилэригэр биһиги Ил Дархаммыт Айсен Николаев эмиэ бэйэтин тургутан көрдө. Итиэннэ ситиһиилээхтик квалификацияны ааста.

“Уһук Илин эрэгийиэннэрин баһылыктара, полпредство, Уһук Илин, Арктика министиэристибэтин салалтата кыттыылаах бу бастакы күрэхтэһии буолан эппиэтинэстээх, долгутуулаах. Бу бары байыаннай дьайыыга быһаччы кыттыһар, Кыайыы туһугар олус элбэҕи үлэлиир дьоннор. Оттон ыраах дистанцияҕа ытыы туһунан эттэххэ, үгүстэр 100, 200 м ыраахха ыппыт дьоннор. Онон маннык ыраах дистанцияҕа аан бастакытын боруобаланаллар. Биһиги полигоммут тыаллааҕын бары бэлиэтииллэр, араастаан буруйа турар буолан, биэс мүнүүтэ иһигэр хайысхатын уларыта охсон кэбиһэр”, — диэн Айсен Сергеевич санаатын үллэһиннэ.

Уһук Илини, Арктиканы сайыннарыыга миниистир Алексей Чекунков: “Саха сирэ номоххо киирбит снайпердара элбэҕинэн биллэр. Онон манна полигон бастакынан аһыллыбыта түбэһиэхчэ буолбатах. Тоҕо маннык күрэхтэһиини күбүрүнээтэрдэргэ ыыттыбыт диэтэххэ, хас биирдии судаарыстыбаннай сулууспалаах бойобуой кирбиигэ сылдьар уолаттардыын биир санаалаах буолуохтаах. Биһигиттэн үгүспүт байыаннай дьайыы зонатыгар сылдьыбыттара, ыкса сибээһи тута сылдьаллар. Биһиги Арассыыйа, Уһук Илин хас биирдии уол оҕото эр киһилии, бастатан туран, Ийэ дойдутун көмүскээччи буоларын быһыытынан иитэн таһаарыахтаахпыт. Күрэхтэһээччилэр бары биир санаалаахпыт, күрэстэһии да суох, партнердарбыт. Инники кирбиигэ сылдьар уолаттарбыт хайдах-туох быһыыга-майгыга сылдьалларын билиэхтээхпит. Полигон бэртээхэй, салгыы Хабаровскай кыраайга, Приморьеҕа, Магадаҥҥа, атын да эрэгийиэннэргэ аһыллан иһиэхтэрэ”, — диэн кэпсээтэ.

Күрэхтэһии түмүгүнэн бастыҥ түмүгү Илиҥҥи байыаннай уокурук сэрииһиттэрин хамаандалааччы э. т., генерал-лейтенант Михаил Носулев 1500 миэтэрэ ыраахтан сыалын табан кыайыылааҕынан таҕыста.

“Михаил Яковлевич биэс сэрии бэтэрээнэ, кадровай байыаннай, Илиҥҥи байыаннай уокурук салайааччыларыттан биирдэстэрэ. Улаханнык ытыктыыр киһим, наҕарааданы ылыан ылла. Бирииһи астынан туран туттарабын”,  — диэн Юрий Трутнев эттэ. Кини бэйэтэ эмиэ ити ыраахха иккитэ сыалын таппыт гынан баран, зачеты таһынан ыппытым, диэтэ. Иккис миэстэни бары соһуйуохпут иһин Еврейскэй автономнай уокурук күбүрүнээтэрэ Мария Костюк ылла. Кини 1300 м дистанцияҕа сыалы таппыт. Үһүс миэстэҕэ 1200 ыраахха ыппыт Чукотка автономнай уокуругун күбүрүнээтэрэ Владислав Кузнецов таҕыста.

Юрий Трутнев «Путь ВОИНа» күрэхтэһии кыайыылаахтарын кытта көрүстэ

Дьокуускайга «ВОИН» Киин кэтээн көрөр сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ Юрий Трутнев бастакы Бүтүн Арассыыйатааҕы «Путь ВОИНа» байыаннай-актическай күрэхтэһии кыайыылаах хамаандатын кытта көрүстэ. Көрсүһүү «ВОИН» Киин филиала баар 40‑с №-дээх оскуолаҕа буолла. Күрэхтэһии Юрий Трутнев сорудаҕынан, «ВОИН» Киин курсааннара ылбыт билиилэрин дьыалаҕа чиҥэтэр уонна бэлэмнээһин систиэмэтин тупсарар сыалтан, СӨ Бырабыыталыстыбатын уонна Арассыыйа бойобуой снайпинын Федерациятын өйөбүлүнэн, «ВОИН» киининэн тэрилиннэ.

«Саха сирин хамаандатын бастакы Бүтүн Арассыыйатааҕы «Путь ВОИНа» күрэхтэһиигэ кыайыыгытынан эҕэрдэлиибин! Биһиги эһигини кэтээн көрбүппүт, эһиэхэ олус ыалдьыбыппыт. Миэхэ күрэхтэһии туһунан элбэх видеолары ыыппыттара. Биһиги бу күрэхтэһиини оонньуу эрэ курдук айбатахпыт, эһигини улахан олоххо уонна Ийэ дойдубутун көмүскүүргэ бэлэмнииргэ көмөлөһүөхпүтүн баҕарбыппыт. Тугу сүрүннээн талбыппытый? Биһиги эһиги толкуйдууру, тактическай комбинациялары оҥорору, кыайарга үөрэнэри баҕарбыппыт. Биллэн турар, үөрэнэргит өссө да элбэх. Биһиги эмиэ үөрэнэбит. Билигин полигонтан кэллибит. Эһигини кытта салгыы бииргэ үлэлиэхпит, сайдыахпыт уонна Арассыыйабытын күүһүрдүөхпүт», — диэн Юрий Трутнев эттэ.

Күрэхтэһии финала балаҕан ыйын 15–20 күннэригэр Дьокуускайга ыытыллыбыта. Онно Волгоградка буолбут сүүмэрдиир түһүмэх түмүгүнэн бастыҥ көрдөрүүнү ситиспит «ВОИН» киин филиалларын түөрт хамаандата кыттыбыта — «Боотур» (Саха сирэ), «Соболь» (Тюмень уобалаһа), «Амурские ВОИНы» (Хабаровскай кыраай) уонна «Сталинград» (Волгоград уобалаһа). Күрэхтэһии түмүгүнэн бастакы миэстэни Саха Өрөспүүбүлүкэтин «ВОИН» киинин филиалын хамаандата, иккис миэстэни — Тюменнээҕи филиал этэрээтэ, үһүс миэстэни — Волгоград уобалаһын уонна Хабаровскай кыраай хамаандалара ыллылар.

Дыгын Попов, 2 №-дээх өрөспүүбүлүкэтээҕи балыыһаҕа лучевой диагностикаҕа киинин салайааччыта:

— Снайпинынан 2019 сылтан дьарыктанабын. Хаста да Арассыыйатааҕы күрэхтэһиилэргэ кыттыбытым, оттон манна үһүс төгүлүн кыттабын. Бастакы сылбытыгар квалификацияны ааспыппыт, онно калибрым кыра этэ. Былырыын “Сулус” полигон аатыттан Саха сирин сүүмэрдэммит хамаандатыгар киирэн кыттыбытым. Онно төрдүс миэстэ буолбуппут. Быйыл балачча күүстээх калибрдары ыллыбыт. Хамаандабытыгар Арассыыйа чөмпүйэнээтигэр хаста да кыайбыт дьон бааллар, онон любитель таһымыттан тахсыбыттара ырааппыт дьон буолаллар. Дьокуускайга снайпиҥҥа аһаҕас турнир ыытыллара олус бэрт. РФ Сэбилэниилээх Күүстэрэ барыта кыттыылаах маннык таһымнаах күрэхтэһии биһиги дойдубутугар суох, онон бэйэтин кэмигэр маннык полигон тутуллубутугар Юрий Трутневка махтаныахха наада.

Леонид Архангельскай, Дьокуускай олохтооҕо:

— Быйыл бу бойобуой снайпиҥҥа бастакыбын кытта сылдьабын. 1 км. дистанцияҕа квалификацияны аастым, эрчилиннэххэ уустуга суох эбит дии санаатым. Корректировщигым Михаил Ефимов диэн. Кэтээн көрдөххө, олох үчүгэйдик ытар уолаттар бааллар.