Биэтэс Билээхэп: сир сокуона уонна Дьөгүөр сирэ

Дьахталлар бырааһынньыктара буолан, эмээхсиним “девичниктиир” үһү, онон хайа эрэ атаскар бар диэн буолла. Онон үүрүллүбүт саҕа сананан, дьиҥэр, эгэ эрэ буоллаҕа, кытта кырдьыбыт атаспар Дьөгүөргэ “аспын” илдьэ аттанным.

Дьөгүөр даачатыгар кыстаан олорбута хаһыс да сыла, куораттааҕы кыбартыыратын эмээхсинэ өлүөҕүттэн куортамҥа туруорар. Мас дьиэҕэ ыппын-куспун кытта олорорум ордук диэн ааттыыр. Соҕотох уолун, бэйэтэ этэринэн, “аһара өйдөөх гына иитэн кэбиһэн”, Москваҕа ханнык эрэ үчүгэй үөрэххэ үөрэттэрбитэ, онтуката устунан онно үлэлии хаалбыт. Саха сиригэр бэрт ахсааннаахтык кэлэр, оҕонньору ийэлэрэ өлүөҕүттэн бэйэтигэр ыҥырар сураҕа иһиллэр да, Дьөгүөрү бука тыраахтарынан да состорон ол дойдуга илдьибэт буолуохтааххын. Хата, мин өйүн өйдөөх, оҕолорбун “аһара өйдөөх оҥорбокко”, манна бэйэм аттыбар бааллар.

Тиийбитим, киһим биир улахан дьыалаҕа олуйтаран олорор эбит. Даача сиригэр саҥа сокуон киирбит,  ол сокуон быһыытынан дьиэлээх буолуохтаах даача сиригэр үс сылынан дьиэ туттубут буолуохтаах  үһүгүн. Туппатыҥ да, сиргин көрбүтүнэн матаҕын. Ол үс сыллаах болдьох кулун тутар 1 күнүттэн саҕаламмыт. Дьөгүөр хантан дьиэ туттуой, суох буоллаҕа дии. Ол Москубаҕа ордууламмыт оҕо киниэхэ кэлэн дьиэ тутан биэрэрин саарбахтыыбын.

“Чэ, наһаа санаарҕаама, – диэн киһибин уоскутабын. – Сокуоннара элбэҕэ, сотору бэйэлэрэ да бутуллан бараллар ини. Хаһын өйдүү сылдьыахтарай уонна хас сири ким үлэ-иис оҥостон кэрийиэй.  Сокуоммут да мэкчиргэ баһын курдук эргийэ сылдьар, сарсын туох диэн туруохтара биллибэт. Уоскуй, уоскуй, Дьөгүөр”.

Дьөгүөр урукку үтүө кэмнэргэ үчүгэй дуоһунаска сылдьан, икки учаастагы кэккэлэһэ ылбыттаах эбит. Бииригэр дьиэ туттан олорор, бииригэр эмээхсинэ баарыгар элбэх оҕуруот аһын ыһаллар этэ. Билигин  кыра хортуоппуй сирин хаалларынан олорор.

Киэһэ балачча сэгэйэн, дьиэбэр кэлбитим “девичниктэрэ” бүппүт. Куукунаҕа иһит-хомуос сууйуллар тыаһа иһиллэр. Саалаҕа тэлэбиисэр көрө олордохпуна, эмээхсиним киирдэ. Мин сонуммун кэпсиибин. Арай, уруккута буоллар, оргуйа түһүөхтээх эмээхсиним чуумпурбутун муодарҕаан көрбүтүм, дьиэ утары өһүөтүн одуулаан аҕай олорор эбит. Ити аата, туох эрэ санаа киниэхэ көтөн түспүтүн бэлиэтэ.

– Биэтэс, – диир. – Дьөгүөр ол хаарыан сирин таах былдьатан кэбиһиэҕинээҕэр, биһиэхэ биэрдин ээ. Ыаллаһа олоруохпут этэ буоллаҕа, хортуоппуйун төһө баҕарар ыһыннын. Соҕотох киһи эҥин-дьүһүн да буолан хаалыан сөп. Аттыгар дьон баара үчүгэй буоллаҕа дии, суулаһан олоруо этибит.  Инньэ диэн эт.

Аны дьиэ утары өһүөтүн одуулааччы мин буоллум.