Билии күнүн — саҥа оскуолаҕа

Саҥа үөрэх дьылыгар ким эрэ саҥа оскуолаҕа киириэҕэ, ким эрэ бу эрэ өрөмүөннэнэн саҥатыгар түспүт дьиэҕэ үктэниэҕэ. Билии күнүн көрсө суруналыыстарга куорат икки оскуолатыгар пресс-тур тэрийдилэр.

М. Е. Николаев аатынан оскуола

СӨ бастакы бэрэсидьиэнэ М. Е. Николаев аатынан Дьокуускай куораттааҕы 40‑с нүөмэрдээх кыһа өрөспүүбүлүкэ биир симиэнэнэн үлэлиир улахан оскуолаларыттан биирдэстэрэ буолар. Манна киһи сонургуу, сөҕө-махтайа көрөрө элбэх.

Тустаах оскуола дойду бэрэсидьиэнэ Владимир Путин көҕүлээбит национальнай бырайыагын иитинэн тутуллубут. Үөрэх уонна билим миниистирин солбуйааччы Степан Степанов: “Оскуола 990 миэстэлээх. Саха сирин улахан оскуолаларыттан биирдэстэрэ. Саҥа эбийиэктэр үлэҕэ киириилэринэн сибээстээн, элбэх үөрэнээччилээх оскуолалар ноҕуруускалара кыччыахтаах”, — диэн бэлиэтиир.

Оскуола уопсай иэнэ 17 тыһ. кв. м тэҥнэһэр, үс мэндиэмэннээх, үс блоктан турар.

Оскуола дириэктэрэ Галина Васильева: “Күн бүгүн 930 оҕо бирикээһинэн үөрэххэ киирдэ. Математика, мэдиссиинэ, педагогика, инженернэй, естественнэй-билим кылаастар аһыллыахтара. Биир симиэнэнэн үөрэниэхпит, эбиэт кэнниттэн араас эбии дьарыктар аһыллан үлэлиэхтэрэ. Бастакы, бэһис кылаастарга төрөппүттэр, үөрэнээччилэр сайабылыанньаларынан, баҕаларынан иккилии сахалыы кылаастар, атыттарга биирдии кылаастар аһыллыахтара.

Учууталлар аҥаардара эдэрдэр, аҥаардара уопуттаахтар. Барыта 90 киһи үлэҕэ киирдэ”, — диэн кэпсиир.

Биир блокка киирбиппит: алын сүһүөх кылаас оҕолоро үөрэнэллэр эбит. Паарталар биирдии оҕоҕо анаммыттар. Эчи уратыларын, аныгыларын, сырдыктарын. Аны хас биирдии хос ааныгар суруга барыта сахалыы-нууччалыы икки тылынан суруллубут. Өссө биир уратыта диэн, кэбиниэттэр жалюзилара тиэмэтинэн биллэрэр-көрдөрөр ис хоһоонноохтор. Икки спортивнай саалалааҕыттан улахана букатын ат сүүрэр сирэ, эбиитин үөһэ өттүгэр тренажердаах. Остолобуойдара эрэстэрээнтэн уратыта суох киэҥ-куоҥ. Оттон аактабай сааланы киһи этэ да барбат.

Оскуола Билии күнүгэр бэлэмнэнэн үлэһиттэр күннэтэ субуотунньуктары ыытан, үөрэх саҥа кыһатыгар олох оргуйан олорор.

Анал интэринээт-оскуола

Салгыы Бүлүүлүүр суолга турар өрөспүүбүлүкэтээҕи анал (коррекционнай) интэринээт-оскуолаҕа тиийэбит. Манна муус устар ыйтан хапытаалынай өрөмүөн үлэтэ ыытыллар. Дьиэ 2002 сыллааҕы тутуу, 6,3 тыһ. кв. м иэннээх. ““Ыччат уонна оҕо” национальнай бырайыак иитинэн федеральнай хааһынаттан 86 мөл. солк. көрүллүбүтэ. 2009 сылтан аан бастакытын хапытаалынай өрөмүөн оҥоһуллар. Сыллата 250‑ча оҕо үөрэнэр. 130 миэстэлээх интэринээттээхпит, улуустан кэлбит оҕолор үөрэх былаһын тухары олорон үөрэнэллэр”, — диэн дириэктэр Татьяна Мартынова билиһиннэрэр.

Өрөмүөн үлэтин муус устартан саҕалаабыттар. Муостатын барытын уларыппыттар, үрдүн оҥорбуттар, истиэнэтин, үрдүн кырааскалаабыттар. Билигин оскуола үрдүгэр ыйанар бүрүөһүнүн таҥыы уонна ааннары туруоруу үлэтэ хаалан турар эбит. Өрөмүөн 90‑ча бырыһыана бэлэм диэн этэллэр. Балаҕан ыйыгар барытын бүтэрэр былааннаахтар.

Тутуу, өрөмүөн

Өрөспүүбүлүкэҕэ араас бырайыактарынан сыллата үөрэх элбэх тэрилтэтэ тутуллар, өрөмүөннэнэр. Ол курдук, быйыл муус устарга диэри түөрт эбийиэк үлэҕэ киирбитэ. Сыл түмүктэниэр диэри өссө алта эбийиэги (3 оскуола, 2 уһуйаан, 1 эбии үөрэхтээһин дьиэтэ) үлэҕэ киирэрэ былааннанар.

Итини таһынан, Саха сиригэр күн бүгүн 2030 сылга диэри үлэҕэ киллэрэр болдьохтоох үөрэх 26 эбийиэгэр тутуу ыытыллар. Итинтэн 18 уопсай үөрэхтээһин, 7 оскуола иннинээҕи үөрэхтээһин, 1 эбии үөрэхтээһин дьиэтэ буолар.

Дойду бэрэсидьиэнэ Владимир Путин сорудаҕын толоруунан 2022 сылтан “Оскуола үөрэҕин систиэмэтин саҥардыы” федеральнай бырагыраама үлэлиир. 2022–2024 сс. өрөспүүбүлүкэҕэ 102 уопсай үөрэхтээһин эбийиэгэр хапытаалынай өрөмүөҥҥэ үп көрүллэн, үлэ ыытыллыбыт. Итинтэн 17 эбийиэк — Арктика улууһугар. Хапытаалынай өрөмүөн бырагыраамата баар буолан 41 426 оҕо табыгастаах, куттала суох, аныгы оскуоланан хааччыллан турар.

2025–2027 сс. хапытаалынай өрөмүөн ыытыллыытыгар федеральнай бырагыраамаҕа өрөспүүбүлүкэ 38 эбийиэгэ (20 оскуола, 14 уһуйаан, 4 орто үөрэх тэрилтэтэ) сүүмэрдээһини ааспыт.

Күн бүгүн 18 оскуолаҕа, 2 уһуйааҥҥа итиэннэ 2 орто анал үөрэх тэрилтэтигэр өрөмүөн барар. Кэлин тустаах федеральнай бырагыраамаҕа уһуйааннар, орто үөрэхтэр хапсан, үөрэх тэрилтэлэрин саҥардыыга улахан төһүү буоллулар.

Ли­дия Пла­то­но­ва, ос­куо­ла де­фек­то­ло­га:

— Оскуола үлэһиттэри номнуо сырдаан, тупсан көрүстэ. Барыта саҥа, кэрэ көстүүлээх. Кэлэр үөрэх дьылын көрсө оҕолорбутугар улахан бэлэҕи оҥордулар. Хапыыталынай өрөмүөнү ыытыыга кыттыбыт дьоҥҥо барыларыгар улахан махталбытын биллэрэбит.

Хаартыскалар: Людмила ПОПОВА түһэриилэрэ.