Бойобуой дьайыылар бэтэрээннэрин «Доблесть» түмсүүтэ – ыччаты иитиигэ

Мэҥэ Хаҥалас уопсастыбаннай тэрилтэтин салайааччыта Николай Семенов бу түмсүү сыалын-соругун туһунан кэпсииригэр «биир интэриэстээх дьон тус көрсөр кыһалҕаларбытын уопсай сүбэнэн быһаарынар, улууспутугар үүнэр көлүөнэни дойдуга бэриниилээх буолууга, төрөөбүт сири таптааһын тыыныгар иитиигэ көдьүүстээх көмө-тирэх буолар туһуттан тэрийбиппит» диэн бэлиэтээн этэр.

— Хотугу Кавказтан бойобуой дьайыылартан кэлэн баран үүнэр сүһүөх ыччаты иитиигэ үлэбин Мархаҕа баар Кадеттар сокуолаларыттан саҕалаабытым. Уопсайынан, оҕону кытта үлэлэргэ оскуолаҕа 13-с сылын үлэлиибин.

Биһиги бу түмсүүнү тэрийбит сыалбыт-сорукпут диэн — биир интэриэстээх дьон тус көрсөр кыһалҕаларбытын уопсай сүбэнэн быһаарсыы, улууспутугар үүнэр көлүөнэни дойдуга бэриниилээх буолууга, төрөөбүт сири таптааһын тыыныгар иитиигэ көдьүүстээх көмө-тирэх буолуу. Мэҥэ Хаҥалас улууһугар бойобуой дьайыылар бэтэрээннэрин «Доблесть» уопсастыбаннай түмсүү тэриллибитигэр бэрэссэдээтэлинэн талыахтарыттан ыла бэлиэр биэс сыл ааста. Мэҥэ сириттэн Чечняҕа бастакы, иккис байыаннай дьайыыларга, Афганистаҥҥа, Сирияҕа бойобуой дьайыыларыгар сылдьыбыт биир дойдулаахтарым этиилэринэн уонна улууспут дьаһалтатын өйөбүлүнэн бу уопсастыбаннай түмсүүбүт 2017 сыллаахха тэриллибитэ. Юстиция министиэристибэтигэр учуокка баарбыт.

Биһиги туруоруммут сыалбыт быһыытынан улууспутугар үүнэр көлүөнэни дойдуга бэриниилээх буолууга, төрөөбүт сири таптааһын тыыныгар иитиигэ көдьүүстээх көмө-тирэх буолар туһугар оскуолалары кытта туох да төлөбүрэ суох бииргэ үлэлэһиигэ дуогабардаахпыт. Холобура, Аллараа Бэстээх 1 №-дээх оскуолатын, В.П.Ларионов аатынан Майа орто оскуолатын, Майа лицейин итиэннэ бэйэм үлэлиир Харатааҕы оҕо спортивнай оскуолатын кытта үлэлиибит. Үөрэхтээһин эйгэтигэр оскуолаларга үлэбит ордук олунньу ыйга түбэһэр. Манна Аҕа дойдуну көмүскээччи күнүгэр сөп түбэһиннэрэн ыытыллар декадаларга, араас тэрээһиннэргэ, эр санаа уруоктарын уо.д.а. ыытыыга кыттабыт. Майа лицейэ Мэҥэ сириттэн Чечняҕа бастакы, иккис байыаннай дьайыыларга, Афганистаҥҥа, Сирияҕа бойобуой дьайыыларыгар сылдьыбыт биир дойдулаахтарбыт тустарынан үөрэтэн-чинчийэн ааҕыылары тэрийэн ыытар. Биһиги түмсүүбүт ити ааҕыылары ыытыыны тэрийсээччи быһыытынан көхтөөхтүк кыттар. Афганистаҥҥа байыаннай дьайыыларга кыттан «Кыһыл Сулус” уордьан кавалера буолбут Аллараа Бэстээх бөһүөлэгин төрүт олохтоох нууччатын, старшай лейтенант Сергей Васильевич Астахин аатынан ааҕыылары ыыппыппытын оҕолор сэргээбиттэрэ.
Пааматынньыктары ыраастааһын, онус кылаастарга саас аайы ыам ыйыгар үстүү күннээх байыаннай-полевой сбордары ыытыһабыт.

Бойобуой уордьан, мэтээл наҕараадалаах, байыаннай пуормалаах киһи кэлэн, оскуола оҕолоругар өйдүтүү, кэпсэтии ыытарын болҕомтолоохтук истэллэр, сэргииллэр. Маннык кэпсэтиилэргэ ол наар байыаннай дьайыыны эрэ кэпсээһининэн муҥурданыллыбат, маннык уруоктарга үксүн төрөөбүт дойдугар, олорор сиргэр кэрэхсэбил, таптал, харыстааһын тула элбэх кэпсэтиилэр тахсаллар. Ол ордук кинилэргэ чугас, истиҥ буолар. Биһиги байыаннай тиэмэни оҕолорго соҥнообоппут. Сорох оҕо саныырын курдук, патриот буолааһын диэн ол аҥардас аптамаат тутааһын эрэ буолбатаҕын быһааран ааһарбыт эмиэ наада. Күннээҕи олохпутугар да бэйэбит испитигэр дьоруойдар баалларын санатыһан, бэлиэтиибит. Ханнык эрэ оҕо төрөөбүт дойдутун туһунан өйүттэн хоһуйан суруйан кэбиһиэ. Ол баар — дойдуга таптал биир көстүүтэ. Дьоҥҥо үтүөнү оҥорор, үөрэххэ, үлэҕэ бэриниилээх оҕоттон патриот киһи үүнэн тахсыа. Дьэ, ол – ситиһии.

Аһымал аахсыйаларга кыттаммыт, холобура, куоракка ыытыллар “Тележка добра” диэнинэн 13 нэһилиэккэ соҕотох олорор икки сүүстэн тахса кырдьаҕаска бородуукта түҥэтээччибит.
2018 сыл түмүгүнэн оччолорго Степан Саргыдаев миниистирдээх Ыччат министиэристибэтин көҕүлээһининэн ыытыллыбыт куонкуруска өрөспүүбүлүкэҕэ ыччаты патриотическай иитиигэ сыл түмүгүнэн бастыҥ уопсастыбаннай тэрилтэ анала ааты кытта докумуоннаргытын бэчээттииргитигэр диэн ноутбук ылан турабыт. Эмиэ ити сыл улууска итинник номинацияҕа бастыҥ уопсастыбаннай тэрилтэнэн буолбуппут.

Билигин Хара спортивнай оскуолатыгар (дириэктэр Стручков Алексей Анатольевич) 50 оҕолоох, тоҕус үлэһиттээх дьоҕус кэлэктиибим үлэтин сэбиэдиссэй быһыытынан сүрүннүү сылдьабын. Ол иннинэ үөрэх управлениетыгар оҕону патриотическай иитии отделыгар эппиэтинэстээх үлэҕэ сылдьыбытым. Спортивнай оскуола буолан байыаннай ирдэбилинэн патриотическай иитии өрүү баар. Үөрэх тэрилтэлэригэр гимни киллэрии быдан инниттэн үөрэнээччилэрбит күннэрэ гимнтэн саҕаланара үгэс курдук. Бойобуой доҕотторум чааста сылдьан, уопсастыбаннай үлэ чэрчитинэн кэпсэтэн, былааннаһан ааһабыт. Дириэктэрим Алексей Анатольевич бу түмсүүнү өйүүр. Оскуолабытыттан икки учуутал, улуустан биэс учуутал байыаннай эпэрээссийэҕэ кытыннылар. Чечняҕа, Афганистаҥҥа байыаннай дьайыыларга сылдьыбыт дьонтон үөрэх тэритэлэригэр күннэтэ үлэлэһэ сылдьар 9 киһилээхпит. Улууспутугар бу дьоммут ыччаты иитии, уһуйуу дьыалатыгар кыттыылара балачча суолталаах диэн бэлиэтиибин.

Уопсастыбаннай түмсүү нэһилиэк дьаһалтатыгар, дьокутааттарыгар туруорсуутунан Майаҕа олорор бэтэрээннэрбитин сир нолуогуттан босхолотторбуппут. Аллараа Бэстээххэ эмиэ. Ол билигин дойду үрдүнэн сокуон буолан, барыларыгар чэпчэтии киирдэ. Аны үс киһибит дьиэлэннэ – уочараттара хамсаан, дьаһалтаны кытта уопсай күүс түмүгүнэн. Түмсүү чилиэннэрэ бары араас идэлээх, үлэлээх дьон буоларбытынан, ким тугу сатыырынан хардарыта көмөлөсүһэбит. Ону сэргэ түмсүүбүт Майаҕа түөрт оҕолоох соҕотох ийэни шефствоҕа ылбыта. Былырыын «Сахатранснефтегаз» улуустааҕы филиалын линейнэй салаатын салайааччыта, маастар, Афганистаҥҥа бойобуой дьайыы уонна Украинаҕа байыаннай эпэрээссийэ кыттан кэлбит Валерий Шарин өйөбүлүнэн, хамсатыытынан, бу ийэҕэ субуотунньук бэрээдэгинэн гааһын киллэриигэ көмөлөспүппүт. Ити курдук биирдиилээн тус аадырыстаах көмөлөртөн туора турбаппыт.

Биһиги түмсүүбүт ыччаты иитиигэ бу ыыта сылдьар үлэлэрин салгыыр. Түгэнинэн туһанан, улууспут урукку баһылыга Николай Старостиҥҥа, билигин баһылыгынан үлэлии-хамныы сылдьар Дмитрий Тихоновка, байыаннай комиссарга Аял Петровка, улуустааҕы бэтэрээннэр Сэбиэттэригэр, үөрэҕэрии управлениетыгар уопсастыбаннай түмсүүгэ улахан өйөбүллэрин иһин махталбытын тиэрдэбин.