Бу сылтан тимир көлөнү ыытар кимиэхэ бобулларый?: ыарыылар саҥа испииһэгэ таҕыста

Балаҕан ыйын 1 күнүттэн тимир көлөнү ыытарга бобор мэдиссиинискэй көрдөрүүлэр саҥардыллыбыт испииһэгэ үлэҕэ киирэр.

Доруобуйа харыстабылын министиэристибэтэ 2014 сылтан ыла уларыйбатах эргэ испииһэги саҥардан, саҥа диагнозтары уонна чуолкай быһаарыылары киллэрдэ.

1. Бастакы уларыйыы психика кэһиллиилэрин кытта сибээстээх. Испииһэккэ «психологическай сайдыы уопсай кэһиллиилэрэ» диэн өйдөбүл киирдэ. Манна, холобур, аутизм, Ретт синдрома, Аспергер синдрома уонна киһи тулалыыр эйгэни ылыныыта кэһиллэр атын туруктара киирэллэр. Бу тимир көлөнү бүтүннүү бобор туһунан этиллибэт. Ол эрээри, маннык диагноз баар буоллаҕына, быраас киһи тимир көлөнү куттала суохтук ыытар кыахтааҕын-суоҕун сыаналыахтаах. Суох буоллаҕына – суоппар быраабын биэриэхтэрэ суоҕа эбэтэр төнүннэриэхтэрэ.
2. Иккис уларыйыы харах кэһиллиилэрин категориятыгар киирдэ. Урут бобор испииһэккэ ахроматопсия эрэ, ол эбэтэр дьүһүнү букатын араарбат буолуу, киирэрэ. Билигин испииһэккэ «дьүһүнү арааран көрүү кэһиллиилэрэ» диэн киэҥ өйдөбүл киирдэ. Ол аата, дальтонизм эмиэ бобуллуон сөп. Ол да буоллар, маннык кэһиллиилэрдээх суоппар куруук кутталлаах буолбат. Быһаарыыны диагноз төһө күүстээҕиттэн көрөн быраас ылынар. Киһи кыһыл уонна күөх өҥнөрү булкуйар эрээри, светофор уотун өйдүүр уонна тулатыгар сөпкө сыанабыл биэрэр буоллаҕына, киниэхэ массыына ыытарын бобуохтара суоҕа.

Билигин мэдииссинэ хамыыһыйатын суоппары быраабын уларытарга 10 сылга биирдэ ааһаллар. Ол эрээри сороҕор ити кэм иһигэр киһи араас ыарыыланар. Оччоҕуна ол өр кэмҥэ биллибэккэ хаалар. Ол эрээри, 2027 сыл кулун тутар 1 күнүттэн атын быраабылалар олоххо киириэхтэрэ. Быраастар, киһи ыарахан ыарыылаах буолуон сөп диэн уорбалаатахтарына, болдьоҕо суох мэдииссинискэй көрүүгэ ыытар кыахтаныахтара.

Мэдиссиинискэй көрүүнү ааһарга 3 ый бэриллэр. Өскөтүн киһи аккаастаннаҕына эбэтэр үс ый устата кэлбэтэҕинэ, суоппар быраабын тохтотоллор. Көрүүнү ааспытын кэннэ, түмүктэри ИДьМ сулууспатыгар ыыталлар, онно киһи тимир көлөнү ыытар кыахтааҕын-суоҕун быһаарыахтара.