Бүгүн — А.Е. Кулаковскай-Өксөкүлээх Өлөксөй төрөөбүт күнэ

Бүгүн, кулун тутар 16 күнүгэр, саха норуотун чулуу уола, айар тыл аҕата А.Е. Кулаковскай-Өксөкүлээх Өлөксөй төрөөбүтэ 146 сылын туолла.

1877 сыллаахха урукку ааҕыынан кулун тутар 4, саҥа истиилинэн кулун тутар 16 күнүгэр Амма өрүс үрдүгэр турар «Учай» алааска (билигин Таатта улууһун Уус-Амма нэһилиэгин сирэ) төрөөбүт (сахалыы бикипиэдьийэттэн).

Айар тылбыт аҕата Өксөкүлээх Өлөксөйгө анаан Валентина Шологонова – Суруйдаана хоһоон айбытын таһаардыбыт.

Өксөкүлээххэ!

Өрөбөлүүссүйэ иннинэ этэ,
Өлөксөй Кулукуоскай
Өҥ буордаах Таатта
Өлөҥнөөх кырсыгар
Өндөл маҥан халлааны одуулаһа,
Өттүгэстээн сыттаҕына,
Өксөкү кыыл үөһэнэн
Өксөйө көтөн кэлэн,
Өлбөт мэҥэ уунан
Өллөйдөөн ааспыта эдэркээн дууһатын.
Өр
Өтөр буолбатаҕа
Өйүүнүгэр ойуун түүлүн төһүөбүтэ,
Өлөксөйбүт
Өксөкүлээх диэн сүрэхтэммитэ,
Өтөрүнэн төрүү илик киһилии
Өрө тиргиллэн
Өрүөл бэрдэ буолбута,
Өрүкүйэн турбута,
Өтөгөр түөстэммитэ,
Өйө-санаата уһуктан,
Өһө-тыла тобуллан,
Өргөһө- кылаана кыларыйан,
Өттүгэ үүттэнэн
Өр сүтэр буолбута дьонуттан.
Өтөхтөрү кэрийтэлээн,
Өрүстэри,
Өллөөх балыктаах күөллэри
Өрө-таҥнары устан
Өрүһүспүттүү, утаппыттыы
Өрдөөҥҥү былыргыны хаһыспыта,
Өйдөөхтөрү, олоҥхоһуттары истибитэ,
Өбүгэ сэһэнин, ырыатын-хоһоонун хомуйбута,
Өс хоһооннорун, номохтору муспута,
Өтүйэ- балта,
Өргөс-үҥүү тыллары булбута,
Өйүгэр хатаан иҥэриммитэ.
Өһү-сааһы сахпат,
Өһүргэһэ суох мааны майгылааҕа,
Өстүөкүлэлии ырааһа,
Өтүүктэммиттии таҥастааҕа.
Өскө-сааска киирбитэ суоҕунан
Өһөгөйдөөх санаалаах
Өстөөхтөн да чаҕыйбакка,
Өлүүттэн, эрэйтэн –муҥтан
Өймөкөөттөрү быыһаабыта биллэр.
Өскүөрүтүн эрэ буолбакка
Өрүүтүн, мэлдьитин
Өрө күүрэн,
Өлүмнэһэн туран үлэлиирэ, айара,
Өбүгэ үгэһин, тылын үөрэтэ, чинчийэ.
Өҥ баардаах сири булан,
Өйдөөн-дьүүллээн дьону истэрэ,
Өрө көрөн сайдыбыта, араас
Өттүнэн эҥинэ быһыылар
Өтүү курдук субуллалларын
Өкөр тиит анныгар
Өкчөйөн олорон наукаҕа анаан суруммута.
Өҥүрүк куйааска,
Өксүөҥҥэ, силбиккэ
Өрбөх чараас таҥастаах
Өһүө буолар болуотунан
Өтөрө үтүмэн сирдэри:
Өрүтэ үллэр
Өлүөнэнэн,
Өлүөхүмэнэн,
Өлөөнүнэн, Бүлүүнэн устубута,
Өрөспүүбүлүкэни бүтэрбитэ.
Өрүүр, сынньанар диэни тамты умнан
Өһүллүбэт биир санаалаах-
Өрүһүйбүтэ тылбытын, сурукпутун.
Өрөһөлүү билиини ыллаҕына,
Өлгөмнүк сурукка – бичиккэ тистэҕинэ
Өрө көтөҕүллэн
Өҥнүүн-түүлүүн сырдыы үөрэрэ,
Өрөгөйдөөх айымньылары суруйан
Өлбөт-сүппэт литэрэтиирэни төрүттээбитэ.
Өйдөөбөккө, үссэнэрин да умнара:
Өл хабарын дьэ, санаан,
Өйүөтэ бүппүтэ ыраатан, аччыктаан
Өрт уота салаабыт
Өтөхсүйбүт
Өбүгэ алааһыттан,
Өтөрдөөҕүгэ
Өлбүт
Өрүөстээх
Өҥүрүмэр таастыйбыт тириитин
Өҥүргэс тэҥэ буолбуту
Өнчөҕө хараарбыт быһаҕынан
Өкчөйө-өкчөйө кыһыйан ылан,
Өрүһүспүттүү хабыалаан,
Өллөйдөөбүтэ үрүҥ тыынын.
Өр
Өтөр буолбатаҕа
Өлбөөдүйбүтэ кыһыл күнэ:
Өлүү суола арыллан
Өрүһүлтэтэ суох
Өһөн барыы саҕаланан
Өһүллэн барбыта сүҥкэн күүһэ.
Өнүйбэтэ кэлбитин биллэр да,
Өрө тэттэн син биир үлэлиирэ,
Өһөс санаата киирэн
Өрө күүрэн,
Өрөлөһөн туран,
Өссө күүскэ түһүммүтэ.
Өйдүүр доҕотторо – суруйааччылар,
Өйүүр-убуур табаарыстара
Өлүүлэрин ыарылаабыттара да ,
Өйүн-төйүн ыһыктыбакка, тиһэх айаныгар аттаммыта-
Өлбүтэ эдэркээн сааһыгар Москубаҕа.
Өрүү инникини саныырыҥ
Өтө көрөрүҥ хас эмэ уон сылы уҥуордаан:
Өстөөх-ньиэмэс уоран саба түһүөҕүн
Өтө көрбүтүҥ олус да сөхтөрөр.
Өрдөөҥҥүтэ, сүүс сыл анараатыгар
Өр сыта-тура толкуйдаан суруйбут
Өйдөөх интэлигиэҥҥэ суругуҥ
Өйдөбүлэ күн бүгүҥҥүгэ аналлаах-
Өтөрүнэн ким да суруйбатах
Өтөрү көрөн баран билигин аҕай
Өҥөйөн турар киһилии суруйбут суруккун
Өмүрэ-соһуйа аахтардылар улуустарынан.
Өспөт-уоспат сүбэ- айымньыҥ
Өҥөтүн-үтүөтүн туһанан
Өлбүгэ сирдэнэн-уоттанан,
Өйөлтө-дьаһалта бастанан,
Өлөн-сүтэн биэриэхпит суоҕа сахалар,
Өҥ-тот олоххо олоруохпут, ыытар үлэбит
Өрүттэрэ сайдыыга-сомоҕолоһууга тиэрдиэҕэ.
Өркөн
Өйдөөх
Өргөстөөх саха бастыҥ уола
Өрөгөй талааннаах бастакы суруйааччыбыт
Өлбөөдүйбэт хаһан да
Өйдөбүнньүк киһибит-
Өксөкүлээх
Өлөксөйбүт
Өлбөт дууһалаах буолаҥҥын
Өҥнөөх таастыы кылбаһыйан
Өй сокуонунан — Аан дойдуга аатырдыҥ!
Өрдөөҕүтэ да бардаргын
Өһөх саал былааккын эринэн
Өрүү аттыбытыгар курдуккун…

Валентина Шологонова – Суруйдаана 16.03.2023с.