Бүгүн — Чурапчыга өйдөбүнньүк күнэ

Бүгүн  Чурапчы улууһун бары олохтоохторо, эдэриттэн эмэнигэр тиийэ улаханнык курутуйан туран Чурапчы көһөрүллүүтүн Кэриэстэбил күнүн бэлиэтииллэр.

— Балаҕан ыйын 19 күнэ – биһиэхэ чурапчыларга, уонна бүттүүн Саха сирин дьонугар-сэргэтигэр Кэриэстэбил уонна Кутурҕан күнэ. 82 сыл анараа өттүгэр Аҕа дойду Улуу сэриитин кэмигэр Чурапчы улууһун 41 холкуоһа хоту оройуоннарга балык бэлэмнээһинигэр диэн күүс өттүнэн көһөрүллүбүттэрэ. Оччотооҕу партия обкома атырдьах ыйын 11 күнүгэр, Чурапчы оройуонун 41 холкуоһун хоту Кэбээйи, Эдьигээн, Булуҥ оройуоннарыгар көһөрөр туһунан 213 №-дээх уурааҕы ылыныыта алдьархайы аҕалбыт быһаарыы буолбута. Ол түмүгэр барыта 5 318 киһи көспүтүттэн, 2-тэн тахса тыһыынчата хоргуйан, тоҥон өлбүттэрэ.

Биһиги, Чурапчы улууһун бары олохтоохторо, күн бүгүҥҥэ диэри оспот сүрэх бааһа, үйэлэргэ умнуллубат улуу кутурҕан буолбут Чурапчы көһөрүллүүтүн кэриэстиибит, күүс өттүнэн хоту көһөрүллэн суорума суолламмыт дьоммут сырдык ааттарыгар сүгүрүйэбит. 

1944 сыллаахха Саха АССР комиссариатын комитетын председателэ Илья Егорович Винокуров ходатайство түһэриитинэн көһөрүллүбүт чурапчылар дойдуларыгар төннөллөрө ситиһиллибитэ. Өр кэмҥэ кистэлэҥҥэ тутулла сылдьыбыт урукку былаас дьаһалын сыыһатын дакаастааһыны, көтүттэриини, общественность билиитигэр таһаарыыны турууласпыт дьоммут ааттара бу Кэриэстэбил күнүгэр хайаан да ахтыллыахтаах. Ол – оччотооҕу Чурапчы райкомун сэкиритээрэ Геннадий Михайлович Сысолятин, райсовет бэрэссэдээтэлэ Егор Афанасьевич Борисов, обком сэкиритээрдэрэ Виктор Петрович Кудрин уонна Павел Михайлович Андреев этилэр. Чурапчы көһөрүллүүтүн үйэтитиигэ быһаччы кылааттаах киһинэн Агафья Семеновна Птицына буолар. Көһөрүллүү кыттыылаахтарыттан ахтыылары хомуйуу, архивка үлэлээһин кини сүрүннээһининэн киэҥник ыытыллыбыта, элбэх материал хомуллубута. 1991 сыл тохсунньу 29 күнүгэр реском бюротунан обком бюротун 1942 сыл атырдьах ыйын 11 күнүнээҕи 213№-дээх уурааҕа көтүрүллүүтүгэр төһүү күүс буолбута. 

Бастакы Президеммит, оччотооҕуга Саха АССР Үрдүкү Сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ Михаил Ефимович Николаев: «Чурапчы алдьархайа — бүтүн саха норуотун трагедията», — диэбитэ. Ити кэнниттэн Чурапчы холкуостарын дьонун Хоту күһэйэн көһөрүү дьон-сэргэ билиитигэр тахсыбыта. Чурапчы улууһун бу ыар сүтүгэ хаһан да умнуллубат, хас биирдиибит сүрэҕэр, өйүгэр-санаатыгар өрүү тыыннаах. Бу алдьархай улуус сайдыытын 30-40-ча сыл атахтаабыта, дьоммут-сэргэбит ахсаанын лаппа аҕыйаппыта. Маннык ыарахаттары ааспыт оройуон дьоно хара көлөһүнүнэн, охсуулаах үлэтинэн, мындыр өйүнэн, сатабылынан, сырдык олоххо дьулуурунан, олох бары эйгэтигэр ситиһиилэнэн, билигин өрөспүүбүлүкэ биир бастыҥ көрдөрүүлэрдээх улууһунан буолар.

Бу алдьархай содулларын, кини историятын үүнэр көлүөнэ билиэхтээх, үөрэтэргэ дьулуһуохтаах, дойдубут историятын үйэтитиэхтээх. Ол туһугар оскуолаларга сыллата кэриэстэбил күннэрэ буолаллар, оҕолор Хатылыга көһөрүллүү музейыгар сылдьаллар.

Кэнчээри ыччаппытыгар ааспыт тыйыс дьыллар тымныы тыыннара аны хаһан да аргыйбатын! 

Бүтүн саха норуотун трагедиятынан буолбут Чурапчы алдьархайа хатыламматын!, — диэн Чурапчы улууһун баһылыга Степан Саргыдаев телеграм-ханаалыгар суруйда.