Бүгүн магнитнай буурҕа төһө күүстээх буолуой?

Арассыыйа орто кэтирээһиннэригэр геомагнитнай балаһыанньата күүрүүлээх турар. Сэтинньи 13 күнүгэр үөскээбит саҥа магнитнай буурҕа салҕанар. Онон бүгүн, сэтинньи 14 күнүгэр, халлаан туругуттан тутулуктаах дьоҥҥо биир саамай уустук күнүнэн буолуон сөп.

Наука тугу сабаҕалыыр?

Сэтинньи бастакы аҥаара Күн хамсааһына орто көхтөөҕүнэн бэлиэтэнэр. Халлаан куйаарын туругун кэтээн көрүү дааннайынан, Күн эстиилэрэ бигэтик, ол эрээри биллэр-көстөр хамсааһыннардаах буоларын туоһулуур.

Күн астрономиятын лабораториятын суһал дааннайынан, сэтинньи 14 күнүгэр геомагнитнай күүрүү салҕаныа. Магнитнай буурҕа сабаҕаланар кыаҕа 51% тэҥнэһэр. Ордук сабаҕаланар дааннайынан, Kp-индекс 6,67 тэҥнэһэр орто күүстээх магнитнай буурҕа үөскүөн сөп. Бу геомагнитнай күүрүүлэр аан дойдутааҕы шкалаларынан G2.7 таһымҥа сөп түбэһэр. Маны таһынан, геомагнитнай хамсааһыннар үөскүүр кыахтара 25%, оттон магнитосфера чуумпу буолара — 24% эрэ. Ол аата, куйаар халлаана уу-чуумпу буолуо диэн кэтэһэр сатаммат.

Сэтинньи 14 күнүгэр Ap планетарнай индекс 5-кэ тэҥнэһэрэн сабаҕаланар, бу эмиэ орто геомагнитнай хамсааһыннары кэрэһилиир. Оттон F10.7 Күн  сардаҥатын көрдөрөр индекса 180-ҥа тиийиэҕэ, ол аата Күн көхтөөх туруга салҕанар.

Буурҕа туохха дьайарый?

Магнитнай буурҕалар дьайыылара киэҥ. Навигация аргыс систиэмэлэрин үлэтигэр, араадьыйа сибээһигэр дьайаллар, энергетическэй ситимнэргэ харгыстары таһаарыахтарын сөп. Геомагнитнай хамсааһыннарын кэмигэр күн частицалара атмосфераны кытта алтыһалларын сүрүн көстүүтүнэн — дьүкээбил уота үөскүүр.

Доруобуйаҕа дьайыыта

Мэдиссиинэ чинчийиилэрэ көрдөрөллөрүнэн, халлаан туругуттан тутулуктаах дьон, ол эбэтэр нэһилиэнньэ 15-20%-на, геомагнитнай хамсааһыннарга доруобуйаларын туруга уларыйар. Ордук тарҕаммыт сибикилэр:  төбө ыарыыта, хаан баттааһынын хамсааһына, утуйар уу кэһиллиитэ, түргэнник сылайыы, кыыһырымтаҕай буолуу.