Бүгүн норуот бэйиэтэ Бүөтүр Тобуруокап төрөөбүт күнэ

Бүгүн, алтынньы 25 күнүгэр, Саха сирин норуодунай бэйиэтэ, Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа, оҕо суруйааччыта, ССРС уонна СӨ Суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ Петр Николаевич Тобуруокап төрөөбүт күнэ.

2017 сыллаахха «Бичик» кинигэ кыһатыгар тахсыбыт «Бүөтүр Тобуруокап. Ыҥыра ымсыырда турар ырам» диэн кинигэтиттэн тыл, поэзия туһунан анаарыыларыттан быһа тардан билиһиннэрэбит:

Ол гынан баран…

-Киһи туохха баҕарар, ханнык да идэҕэ киһиттэн, атын киһини көрөн батыһан, үтүктэн үөрэнэр. «Ууһу кытта олоруоҥ -– уус буолуоҥ» диэн олус сөпкө этэллэр. Отой көрбөккө, билбэккэ, истибэккэ сылдьан, хайдах да туохха да үөрэммэккин.
Поэт идэтигэр үөрэнии булчут идэтигэр үөрэниигэ маарынныырга дылы. Бэрт элбэх киһи кустаан-куобахтаан, туулаан-илимнээн аһыыр да буоллар, идэтийбит чулуу булчут буолбут, олоҕун онно анаабыт, ону эрэ аһы-таҥаһы булунар соҕотох дьарыгынан оҥостубут киһи бэрт аҕыйах. Оттон чулуу уонна аатырбыт булчуттар диэн өссө аҕыйахтар, ахсааннаахтар. Булчут, күн аайы саҥа суолунан баран, бэҕэһээ сылдьыбатах сиринэн сылдьан, күн аайы булдун үөрэтэн, билэн бултуур. Кини саҥаны-сонуну көрдөөбөккө сатаммат. Кылаабынайа -– өрүүтүн көрдүү сатыы, була сатыы сылдьар.
Айылҕаттан дьоҕур, талаан баар буоллаҕына, уус түргэнник уус буолар, булчут сотору баартанар, поэт ситэр-хотор. Ол эрээри, туохха баҕарар буоларын курдук, дьулуурдаах үлэ, арахпакка, утумнаахтык дьарыгырыы, үлүгэр үгүс дьулуурдаах үлэ син биир быһаарар күүстээхтэр.
Күн анныгар үлэтэ суох туох да айыллыбат, оҥоһуллубат, туох баар киһиэхэ, тыыннаахха сыһыаннаах ийэтэ -– үлэ. Көтөр үлэ бөҕөнөн ыччатын аһатар, кыыл үлэ бөҕөнөн хороон хастар, оннооҕор үөн үлэ бөҕөнөн уйа туттар. Суруйар идэ, поэт идэтин төрүтэ эмиэ үлэ.
Булчут бултууруттан хаһан да сылайбат. Күн аайы, түбэлтэ аайы саҥа таабырыны таайа сатыыр, булуллубатаҕы булар, көрбөтөҕүн көрөр. Онуоха сырата-сылбата төһө да бардын, эстэ сылайдын -– кини онуоха кыһаммат. Хата, астынар, үөрэр, дуоһуйар. Үөрүйэх даҕаны булчут кураанахха хаамара, илии тутуура суох төннөрө баар буолар. Өссө хас да күн, бүтүн ый да табыллыбакка, көннөрү, адьас кураанах сылдьыан сөп.
Поэт үлэтэ эмиэ оннук. Суруйа сатаабытын иһин туох да тахсыбат күннээх, суруйдум ээ диэтэҕинэ даҕаны, онтуката букатын табыллыбатах, дьон сирэр, сөбүлээбэт, ким да бэчээттээбэт айымньыта эмиэ буолан хаалар. Элбэх күннээх-ыйдаах, сыралаах үлэтэ хааллаҕа ол!
Булчут сири-дойдуну, ол кэминээҕи күнү-дьылы, айылҕа туругун билбэтэҕиттэн, эбэтэр аахса барбатаҕыттан мэлийэр. Оттон поэт олох күннээҕи наадыйыытын, тугунан бүгүн олорорун сэҥээрбэтэҕинэ, онтон тэйдэҕинэ, итинник халтай үлэ тахсар. Үлэ үлэ курдук, дьоҥҥо туһалаах, көдьүүстээх эрэ буоллаҕына, дьиҥнээх үлэнэн ааттанар. Онон хара маҥнайгыттан бэйэ олоҕун дьон олоҕун кытта ыга ситимнээн, бэйэ баҕа санаатын дьон санаатын кытта дьүөрэлээн, ону олох, үлэ сирдьит сулуһа оҥостуу наада.
Хоһоону бастаан суруйар киһи хайаан да кистээн, дьонтон саһан, кимиэхэ да биллэрбэккэ, суруйа сатыыр. Лаппа идэтийбит да киһи аһаҕастык айдааран суруйбат. Ол -– саамай сөп. Бииринэн, ханнык баҕарар саҥа суруйуу -– саҥа холонуу, саҥаны оҥоруу. Ол барыта табыллыбат, тахсыбат.