Бүгүн улахан астероид Марска чугаһыаҕа

Алтынньы 3 күнүгэр, бүгүн, 3I/ATLAS (C/2025 N1) диэн ааттаммыт астероид Күн систиэмэтигэр киирэн, Марс планетаттан муҥутуур чугас сиринэн ааһыаҕа. Бу туһунан РАН Космос куйаарын чинчийэр институтун учуонайдара иһитиннэрэллэр. 

Бу күн астероид Марска 28 мөлүйүөн килэмиэтирдээх сиргэ чугаһыыр. Куйаар эйгэтигэр бу чугас кэрчик диэн ааттанар. Алтынньы 9-10 күннэригэр Марс орбитатын туоруоҕа, алтынньы 29 күнүгэр Күҥҥэ муҥутуур чугаһыаҕа — 200 мөлүйүөн килэмиэтиргэ. Сэтинньи 3 күнүгэр Венераҕа 100 мөлүйүөн килэмиэтирдээх сиргэ чугаһыаҕа. Ол кэнниттэн Күн систиэмэтиттэн тахсан барар суолу тутуһуоҕа.

Астероид Сиртэн ыраах буолуоҕа, тоҕо диэтэр, кини көтөн кэлэр кэмигэр Сирбит Күн атын өттүгэр баар буолан биэриэҕэ. Сааскы кэмҥэ кэлбитэ буоллар, дьэ, Сиргэ муҥутуур чугаһыан сөп этэ. Ахсынньы 19 күнүгэр астероид Сиртэн 260 мөлүйүөн килэмиэтирдээх сиргэ баар буолуоҕа.

Астероид  сөкүүндэҕэ 50 килэмиэтир түргэннээхтик көтөр. Санаан көрүҥ — биир сөкүүндэҕэ биэс көстөөх сиргэ тиийэр! Холобур, биирдэ чыпчылыйбытыҥ — эбийиэк Дьокуускайтан Хаҥаласка тиийэн хаалбыт буолар… Кини Күнтэн төһө да тэйиччинэн аастар, син биир Күн гравитациятыгар тартаран, инники көтөр траекторията уларыйыахтаах.

Сорохтор бу астероиды атын планета олохтоохторун хараабыллара кэлэн иһэр диэн сабаҕалыыллар. Ол эрээри, оннук эбитэ буоллар, Марска буолбакка, Сиргэ чугаһыахтаах этэ буоллаҕа. Хараабылы көтүтэр өйдөөх буоллахтарына, планета орбитатын эмиэ ааҕар-суоттуур буолуохтаахтар. Итиччэ көтөн кэлэн баран, туох эрэ сыаллаах-соруктаах буоллахтарына, Күн систиэмэтин кытыытынан эрэ көтөн ааспат буоллахтара.

Онон бу эттик улахан астероид буолар. Учуонайдар кэтээн көрөллөр.