Быйыл сайын ханна сынньана барыахха?

Туризм эспиэрдэрэ бэлиэтииллэринэн, быйыл Анапаҕа буолбут экологическай алдьархай үгүс туриһы аатырбыт куруорка сынньанартан аккаастанан, атын суолу көрдүүргэ күһэйдэ. Омук сиригэр сынньаныыны былааннааһын эмиэ биллэ уларыйда.

Арассыыйаҕа былырыын баччаҕа туристар саамай сөбүлээн сынньанар сирдэринэн Москва, Санкт-Петербург куораттар, Краснодарскай кыраай уонна Татарстан Өрөспүүбүлүкэтэ эбиттэр. Тас дойдулартан Арассыыйа олохтоохторо Дубайы, Сеулу уонна Бакуну ордорбуттар. Быйыл бу ааттаммыт сирдэргэ Алматы куорат эбиллибит.

Ол эрээри эспиэрдэр бэлиэтииллэринэн, Арассыыйа туристара үптэрин биллэ харыстыыр буолбуттар. Уоппускаҕа сылдьааччылар ордук элбэх харчыны кафеларга уонна эрэстэрээннэргэ аһыырга уонна маҕаһыыннартан бородуукта атыылаһарга ороскуоттууллар эбит. Онон үгүс дьон ханна айан ороскуота, хонор-аһыыр сирэ удамырын ордук талаллар.

Ыам ыйын бырааһынньыктарыгар ханна сынньаналларый?

Арассыыйа экэнэмиичэскэй сайдыытын министиэристибэтин уонна Айан агрегатордарын ассоциациятын (ATAG) холбоһуктаах чинчийиилэринэн, ыам ыйын каникулларыгар уонна сайыҥҥы кэмҥэ оҕолору кытта айаннааһын ордук кэрэхсэнэр буолбут. Ол курдук, эспиэрдэр быйыл сынньалаҥ бу этиллибит көрүҥнэригэр айан билиэтин эрдэттэн сакаастааһын икки төгүл улааппытын уонна сайыҥҥы кэмҥэ 2,6 төгүл улааппытын бэлиэтээбиттэр. Оҕолоох ыаллар саамай сөбүлээн сылдьар сирдэринэн, үгэс быһыытынан, Краснодар уобалаһа буолар. Маны тэҥэ, туризм эспиэрдэрэ доруобуйа харыстабылын куруортарыгар интэриэс, ортотунан, 40% улааппытын бэлиэтииллэр. Кавказ Минеральнай Ууларын куруортара ордук кэрэхсэнэр буоллулар. Ыам ыйын бырааһынньыктарыгар доруобуйаны бөҕөргөтүүгэ туһуламмыт сынньалаҥы талыыга Кисловодскай, Пятигорскай уонна Ессентуки куораттар атын куруортарга “иннилэрин биэрбэтилэр”. Дьон, ортотунан, биэс хонукка олорор сири сакаастыыр. Саамай элбэх эрдэттэн сакаас (бронь) ыам ыйын 1‑кы уонна 8 күннэригэр түбэстэ. Туристар ыам ыйын каникулларыгар ордук Москва, Санкт-Петербург, Екатеринбург уонна Новосибирскай куораттары талбыттар. Үгүс дьон Байкал, Карелия эбэтэр Калининград курдук кэрэ айылҕалаах сирдэри ордорор эбит.

Сайын ордук ханна сынньаналларый?

Быйыл үгүс дьон Арассыыйаҕа сынньанар баҕалаах. Сочи уонна Краснодар куруортарыгар сынньаныан баҕалаах элбэх. Туризм эспиэрдэрэ бэлиэтииллэринэн, тас дойдулартан Арассыыйа олохтоохторо сүрүннээн Турцияны (32%), Таиланы (19%), Араб Эмираттарын (18%), Кытайы (14%) уонна Египети (9%) талаллар. Ыйытыкка кыттыбыт дьонтон 34%-на сайыҥҥы сынньалаҥнарыгар айаннарын, олорор сирдэрин ороскуотуттан ураты 50 тыһыынчаттан 100 тыһыынча солкуобайга диэри харчыларын суоттаналлар. Оттон түөрт гыммыт биирэ — 100‑тэн 300 тыһыынча солкуобайга тиийэ ороскуоттуур былааннаах. Сочи уонна Краснодар куруортарыгар сынньаныан баҕалаах элбэх.

Абхазия — табыгастаах хайысха

Куйаар ситиминэн гостиницалары сакаастааһыны үөрэтэр, кэтиир эспиэрдэр бигэргэтэллэринэн, бу сайын холкутук сынньанарга Абхазия ордук табыгастаах буолуон сөп. Онуоха Москва уонна Сухуми икки ардыгар быһа сырыы олохтонуута улахан сабыдыалланна. Абхазия куруортарын дьон сөбүлээн талар төрүөтэ — сыаната чэпчэки. Ол курдук, манна сайыҥҥы кэмҥэ гостиница хонуга, ортотунан, 6,2 тыһыынча солкуобай. Бу Краснодарскай кыраай куруортарын сыаналарыгар тэҥнэһэр, онно сайыҥҥы кэмҥэ гостиницаҕа эбэтэр гостиницаҕа хонук, ортотунан, 6,5 тыһыынча солкуобай. Оттон Турцияҕа гостиницаҕа хонук сыаната, ортотунан, 11,4 тыһыынча солкуобай. Ол да буоллар, Турция, Таиланд, Холбоһуктаах Араб Эмираттара, Вьетнам, Индонезия, Греция, Египет, Малайзия курдук дойдулары туристар ордук сөбүлээн талаллар. Арассыыйаҕа сайыҥҥы сынньалаҥнарын муораҕа атаарыан баҕалаах туристар Анапа оннугар чугас эргин курортнай сирдэргэ сынньалаҥы көрдүүллэр. Ол курдук, Крымҥа интэриэс ордук улаатта.

Саха сирин олохтоохторо ханна сынньаналларый?

Бу боппуруоска, биллэн турар, олохтоох туристическай пиирмэлэр өйөбүл буоллулар. Ол курдук, турпиирмэлэр иһитиннэрбиттэринэн, бэс ыйыттан “Якутия” хампаанньа Дьокуускайтан Бэйдайхэ куоракка быһа көтүүнү олохтообут. Маны таһынан, араас кэнсиэрдэргэ, быыстапкаларга ыҥырар биир-икки күннээх тус сыаллаах туурдар бааллар эбит. Биир нэдиэлэҕэ Иркутскайга, Владивостокка, Алматыга, Новосибирскайга баран кэлиэххэ сөп. Билиэт сыаната удамыр — 7–9 тыһыынча солкуобайтан саҕаланар. Ыам ыйын бырааһынньыктарыгар бөлөҕүнэн (5–12 чыыһылаларга) Маньчжурияҕа, Кытайга баран кэлиэххэ сөп. Вьетнамҥа ыам ыйын 1–12 күннэригэр сынньана барыы баар. Иркутскайтан көтөҕүн. Эмиэ бөлөҕүнэн ыам ыйыгар Улан Удэттэн Монголияҕа айан баар. Паттайаҕа сынньаныан баҕалаах киһиэхэ Иркутскайтан көтүү баар.

Бүгүҥҥү күҥҥү Азия дойдулара “аһаҕастар”. Соторутааҕыта муората ыраас Тунис аһыллыбыт. Вьетнамҥа туризм балысханнык сайдан, сахалар онно барыылара элбээбит. Турция сыаната үрдээн, быйл ол туһаайыыга барааччы биллэ аҕыйаабыт.

Ити курдук, киһи киин куорат туристическай ааҕыныстыбаларыттан ыйыталаһан, бэрт элбэҕи билиэн сөп.

Ангелина Говорова, Мэҥэ Хаҥалас улууһун Балыктаах сэлиэнньэтин олохтооҕо:

— Былырыын «Белокуриха» санаторийга 12 күн сынньанан кэлбиппит. Уонча хонор ордук эбит. Хонугуҥ ыраатан истэҕин аайы, салҕан бараҕын. Биһиги доруобуйабытын бөҕөргөтүнэ бараары, харчыбытын эрдэттэн мунньуммуппут. Путевка сыаната ыарахан, ылбычча киһи уйуммат. Ол эрээри эмтииллэрэ ол сыананы толуйар. Наһаа туһанным, быйыл ыалдьыбатым. Киһи биирдэ соҕуруу сырытта да, сайын аайы айанныах, кэлиэх-барыах, сири-дойдуну көрүөх баҕата күүһүрэр. Онон быйыл кэргэмминээн биир эмэ омук сиригэр сынньанан кэлэр былааннаахпыт. Ол иһин кыраныысса таһыгар тахсар пааспар оҥорторо биэрбиппит.

Галина Васильева, туристическэй пиирмэ исписэлииһэ:

— Туризм эйгэтигэр үлэлээбитим быйыл 26‑с сыла. Оскуола оҕолоруттан саҕалаан, ытык кырдьаҕастарга тиийэ араас туурдары тэрийэбит. Омук сирдэриттэн сахалар ордук Таилаҥҥа, Вьетнамҥа, Турцияҕа уонна Египеккэ сынньаналларын ордороллор. Москванан Кубаҕа уонна Мексикаҕа эмиэ баран кэлэллэр. Кэлиҥҥи сылларга уруккута бырааттыы дойдуларга: Казахстаҥҥа, Киргизияҕа, Узбекистаҥҥа, Арменияҕа, Азербайджаҥҥа баран кэлии ордук элбээтэ. Бу дойдулар олус сайыннылар, тубустулар, туризмы сайыннарыыга улахан болҕомтолорун уураллар. Ол түмүгэ көстөр.

Саха сирин туристара 2010–2019 сылларга айаннаан аҕай биэрбиттэрэ. Онтон сыстыганнаах дьаҥ, билигин буола турар байыаннай дьайыы саҕаланан, айан-сырыы биллэ аҕыйаата. Ол эрээри эдэриттэн эмэнигэр диэри айаннааччы син биир үгүс. Маныаха саастаах дьоҥҥо икки сылга биирдэ айаннарын ороскуота төлөнөрө эмиэ көҕүлүүр. Улуустартан, киин куораттан оҕолор үөрэх хайысхатынан бөлөҕүнэн айанныыллара үксээтэ. Онон Саха сирин олохтоохторо сайыҥҥы сынньалаҥнарын туһалаахтык атаарарга дьулуһаллар.