Бүлүүчээн ыһыаҕар сырыттым

Сунтаарым, дойдум Элгээйи ыһыаҕын кэннэ өссө биир ыһыахха ыалдьыттыыр ыра баара. Былырыын ол оннук саргылаах санаабын Маар Күөл ыһыаҕар ыалдьыттаан толорбутум.

Дьүөгэлэрбинээн тимир көлөҕө олороот Аллыҥаны, Тойбохойу, Кириэстээҕи, Наахараны ааһан Бүлүүчээн ытык сиригэр үс чааһынан тиийдибит. Айаҥҥа олус кэрэхсии көрбүппүт үрүҥ үрүмэччи элбэҕин….

Биһигини ыһыах түһүлгэтэ саламанан киэргэммит алгыстаах аартык көрүстэ. Түһүлгэҕэ киирээти кытта түптэ буруота унаарда, оҕо-аймах күллэ-үөрдэ, ахтыспыт саастаах дьон эҕэрдэлэһэ көрүстүлэр, ыһыах ыалдьыта элбэҕэ сөхтөрдө.

Ыһыах аһыллыытыгар алгыс баһа сыаланна, тоҕус мэҥэ хамнаныы ону ситэрэн биэрдэ. Ол кэннэ доҕоттор, саха мааны аһын: ис, кус миинин, алаадьыны, үтэһэлээх эти буор босхо түҥэтэн бүттүүн ыһыах дьоно түөлбэлээн олорон астына-дуоһуйа амсайан, көҥүл аһаан: «Ыһыах диэн бу буоллаҕа…», — диэн астыммыт дьон саҥата иһилиннэ. Чалбараҥ кэмигэр албан ааттаах дьон бэлиэтэнэн наҕараада, ырыа-тойук.

Саха айыы үҥкүүтүн толорооччу үгүһэ, манна бааллара ыалдьыт оһуокайдьыттар Баҕатаан Саргын, Уйгулаах Күбэйэ, Аида Тимофеева, Марта Чирикова, Василий Григорьев. Далбар этээччи үрдүк аатын куораттан дойдутугар кэлэ сылдьар Уйгулаах Күбэйэ Саарын кыыһа ылан Сергей Гуляев спонсордаабыт улахан телевизорынан биһирэннэ. Тойбохойтон 30-тан тахса ыллыыр-туойар, үҥкүүлүүр айар дьоҕурдаахтар «Дуораан», «Далбар» ансаамбыллар кэлэн ыһыаҕы киэргэттилэр. Ол онно иһиттим Иван Иванов саксофон үнүстүрүмүөнү үөрдэ оонньуурун. Далбардар астыктык үҥкүүлээн өрө дайаллара, таҥастарын кэрэлэрин этэ да барыллыбат. Бүлүүчээттэр саха таҥаһын саргылыыр кыыстара Зинаида Понохова бэйэтинэн кэлэн уран иистэнньэҥнэр айар үлэлэрин сэргээтэ, саха таҥаһын арааһын көрөн сэргэхсийдэ. Оҕо оонньуута манна баар эбит. Оһуокай кэннэ уолаттар, кыргыттар ким түргэнэ быһаарылынна, онтон хапсаҕай, мас тардыһыы кинилэргэ ананна. Манна Маар Күөлтэн төрүттээх Нюргуяна, күтүөт уол Василий Заболоцкайдар икки кыргыттара, Давид диэн уоллара барытыгар холонон иккис, үһүс, үрдэли ситистилэр. Киһи көрөн үөрэр. Мас тардыһыыга, хапсаҕайга дьахталлар, эр дьоннор эмиэ бастыҥы быһаардылар. Бу дойдуга төрөөн-үөскээн ааспыт уос номох буолбут Маччаха Бөҕө оонньуута төрүт сахалыы ыытыллар эбит… Сүрдьүгэстээх сүүрүү, хапсаҕай, кулун тардыһыы, тоҥ балык тэбиитэ, таас көтөҕүү түһүмэхтэригэр уон түөрт уол холонон 2, 3 үрдэли Сүлдьүкээртэн Андрей Семенов, Евгений Горностаев ситистилэр, онтон муҥутуур кыайыылааҕынан Кириэстээхтэн Эдгар Макаринскай буолан Глухаревтар туруорбут убаһаларынан биһирэннэ. Манан диэн эттэххэ, Эдгар кыра эрдэҕиттэн ситиһиитин «Туску сонуннарыгар» элбэхтэ да суруйан-бичийэн кэлбитим, бу күн илэ көрөн биһирээтим. Өссө таас көтөҕүүтүгэр саамай күүстээҕинэн бэлиэтэммит Тойбохойтон Андрей Дмитриев диэн кыахтаах эр бэрдэ баар эбит диэн бэлиэтии көрбүппүн үллэстэбин, өссө чугаһаан «Дыгын оонньуутугар» киирсэн көрүөххүн диэтим ээ, манан диэн эттэххэ бу маннык оонньуулартан Дыгыҥҥа кынаттаналлар буоллаҕа!

Быйыл Бүлүүчээн 130 сыла, бу бэлиэ сылга түһүлгэҕэ улахан болҕомто ууруллан араас өрөмүөн үлэтэ барбыт, онтон биирдэстэрэ Глухаревтар аймахтар ийэлэрин Варвара Семеновна Иванова 95, аҕаларын Никита Семенович Глухарёв 100 сылларын бэлиэтээн, кинилэр ааттарын үйэтитэн кэлтэгэй балаҕан тутан нэһилиэккэ бэлэх оҥордулар. Тутуу арыллыытыгар кинигэ сүрэхтэннэ, быыстапка тэрилиннэ, алаадьылаах саламаатынан күндүлэннибит. Бу күннэргэ өссө аҕаларын Никита Глухарёв сымалыыр үгэһин саната балыктааһыны тэрийээри бэлэмнэлэллэр.

Бүлүүчээн урут уруккаттан олус түмсүүлээх, улууспут уһук сытар дэриэбинэтэ буолан ураты истиҥ майгылаах, олус ыалдьытымсах уонна саргылаах саҥа иһилиннэ да, ону толорорго туруулаһар, үлэлэһэр диэн көрөбүн.

Бу сиргэ саҥа үктэммит дьүөгэлэрим Светлана Петрова, Алиция Заболоцкая олус үчүгэйдик дуоһуйа сынньанныбыт, Бүлүүчээн сирин, дьонун олуһун астынныбыт диэн санааларын этиннилэр, өссө түбэһэ түһэн Маччаха бастыҥын Алексей Михайловы кытта хаартыскаҕа хатанан спорт ыалдьааччылара олуһун өрө көтөҕүлүннүлэр. Ыһыах кэннэ өттүк харалаах буоллубут, нэһилиэк үбүлүөйүнэн дьиэни ыраастыырга аналаах туойунан көмүлүөк өйдөбүнньүк бу ыһыаҕы үгүс сылларга санатыа турдаҕа!

Онтон мин, Бүлүүчээн ыһыаҕар сырыттым, ис миинин, үтэһэлээх этин амсайдым, баһылык бастыҥ сандалытыгар күндүлэнним, өссө доҕоттор, дьуохардааммын саҥа этээччилэргэ бастааммын дойду күндү киһитин, дархан этээччитин, алгысчытын Евдокия Васильевна Егорова аатынан анал бирииһи тутан сүргэм көтөҕүлүннэ! Ыһыах… Бүлүүчээн ыһыаҕа… барҕа махтал буолуохтун!

Тускулаана ГОРОХОВА-КОБЕЛЬЯНОВА, бэс ыйын 28 күнэ, 2025 сыл.