Бүлүүтээҕи ГЭС каскадын уута быйыл саас ыксаллаах түгэҥҥэ эрэ ыытыллыа

Ол туһунан Уу ресурсаларын федеральнай ааҕыныстыбатын Өлүөнэ тардыытынааҕы ууга салалтатын Биэдэмэстибэлэр икки ардыларынааҕы бөлөх уочараттаах мунньаҕар быһаардылар.

Мунньахха сааскы халааҥҥа сыһыаннаах, тустаах судаарыстыбаннай тэрилтэлэр уонна уу хаһаайыстыбатынан дьарыктанар салаалар бэрэстэбиитэллэрэ, үөһэ ыйыллыбыт 15 чилиэнэ сааскы халаан кэмигэр Бүлүү ГЭС-н үлэтин эрэсиимин бэрээдэктээһин туһунан дьүүллэстилэр.

Тэрээһиҥҥэ Дьокуускайдааҕы гидрометсулууспа начаалынньыгын солуйааччы Вячеслав Шехиров Бүлүү ГЭС-н 1,2 уонна Светлинскэй ГЭС ыам ыйыгар күн-дьыл туругунан уу кутуллан киириитин билгэлээһин туһунан кэпсээтэ:

— 2022 с. бэс ыйыгар курааннаан уонна аһара итийэн водохранилищеҕа уу 446 м³/с, ол эбэтэр ыйдааҕы нуорматтан 15 % эрэ уу киирбитэ. Бу көрдөрүү өр сыллаах кэтээн көрүүнэн, саамай кыра буолар. Оттон от ыйын уонна атырдьах ыйын үһүс дэкээдэтигэр улахан ардахтартан Бүлүү водохранилищетыгар түһэр өрүстэргэ халааннааһын бэлиэтэммитэ. Ол курдук ити икки ыйга холбоон ааҕыынан ыйдааҕы нуорматтан 130-н 220 % диэри тиийбитэ. Онон водохранилищеҕа уу киириитин орто көрдөрүүтэ 3500 м³/с буолан, 2008 с. саамай үрдүк көрдөрүүнү ааһан 390 м³/с тэҥнэспитэ. Инньэ гынан атырдьах ыйыгар  нуорматтан туорааһына 685 % буолбута. Итини этэн туран, ааспыт сыл көрдөрүүтүнэн уонна билиҥҥи балаһыанньанан, сааскы халлаан туругун барыллаан көрүүнэн, Бүлүү ГЭС уу киириитэ икки кыбаарталга 2600-3100 м3/с буолуо, ол 130-160 %  нуорматтан үрдүк диэн бэлиэтиэххэ наада.

Биэдэмистибэлэр икки ардыларынааҕы бөлөх мунньаҕар иһитиннэрбиттэринэн, өр сыллаах кэтээн көрүүнэн, 2022 сыллаахха Бүлүү өрүс мууһа нуорматтан 1-2 күн эрдэ арыллыбыта, оттон Өлүөнэ өрүс төрдө Алдан уонна Бүлүү өрүстэр кэннилэриттэн 2 күн хойутаабыта.

Судоходнай хампаанньа Бүлүү өрүскэ: ыам ыйын 22 күнүттэн Сунтаар – Хатырык-Хомо, Хатырык-Хомо – төрдүттэн ыам ыйын 26 күнүгэр, оттон Өлүөнэ өрүскэ: Алдан уонна Бүлүү өрүстэр төрдүлэригэр ыам ыйын 29 күнүттэн саҕаламмыта. Муус барбытын кэннэ Бүлүү өрүскэ уу таһыма Сунтаар, Ньурба, Бүлүү аннынан түһэн барбыта. Ол иһин Бүлүү ГЭС-гэр уу саппааһа суоҕунан, ууну бырахтарыыттан аккаастанар боппуруос тура сылдьыбыта. Ааспыт сылга Бүлүү өрүскэ таһаҕаһы уунан таһыыга харгыстар үөскээннэр бэс ыйын 3 күнүгэр Өлүөнэ тардыытынааҕы уу салалтата 0,8-1,0 км3 кэриҥэ ууну бырахтарарга быһаарбыта. Оттон аны от ыйын бүтүүтүттэн балаҕан ыйа бүтүөр диэри улахан ардахтар түһэннэр  Марха үрэх халааннаан, Бүлүү өрүскэ уута туолбута. Онон Бүлүү водохранилищетыгар уу киириитэ атырдьах ыйыгар 9,37 км3 (в 2021 — 0,33 км3 , в 2020 — 0,84 км3), балаҕан-алтынньы ыйдарыгар 7,6 км3 (в 2021 — 0,4 км3, в 2020 — 1,1 км3).  Ол курдук балаҕан уонна алтынньы ыйдарыгар Бүлүү водохранилищетыттан 6 км3 уу бырахтарыллыбыта.

Мунньах түмүгүнэн, айылҕа усулуобуйатыттан көрөн Бүлүү водохранилищетын уутун туһалаахтык туттууну хааччыйарга уонна таһаҕаһы таһыы кэмигэр суудуналар сылдьалларыгар уу сөптөөх таһымҥа тутуллара быһаарылынна. Быйыл уу элбэҕинэн сибээстээн уонна иккис кыбаарталга уу эбиллиэн сөбө сабаҕаланарынан, Бүлүү ГЭС-тэн ууну ыытыыны тохтоторго быһаардылар. Ыам ыйын 20 күнүттэн от ыйын 10 күнүгэр диэри балык араас көрүҥэ ыыр кэмигэр сөптөөх усулуобуйаны эрийиэххэ наадатын ыйдылар. Итини таһынан, халаан кэмигэр Бүлүү ГЭС-н гидротехническай тутууларын харыстыыр сыалтан водохранилищеҕа уу киириитэ үрдүүр түгэнигэр 5-6 суукка инниттэн 100 м³/с тахса ууну саамай кырата 5,8 км³ кэриҥнээн бырахтарарга быһаарылынна.