Бүтүн Арассыыйатааҕы “Сыл учуутала” күөн күрэс финалиһа Дарья Мельник санаатын үллэстэр

Дойду Бэрэсидьиэнэ Владимир Путин сылы түмүктүүр быһа эпиирэ буолан ааста, олох бары салаата хабылынна. Бүтүн Арассыыйатааҕы “Сыл учуутала” күөн күрэс өрөспүүбүлүкэтээҕи түһүмэҕин муҥутуур кыайыылааҕа, түмүктүүр түһүмэҕин кыттыылааҕа, Алдан улууһун  Ленинскэй бөһүөлэгин 5-с нүөмэрдээх оскуолатын устуоруйаҕа, обществознаниеҕа учуутала Дарья Мельник педагог, устуорук, кылаас салайааччыта, төрөппүт быһыытынан хас да өртүттэн көрөн тус санаатын үллэһиннэ.

— Быһа эпиири саҕаланыаҕыттан түмүктэниэр диэри көрдүм уонна хас даҕаны суолу бэлиэтээн ааһыахпын баҕарабын. Бастакытынан, быһа эпиир кэмигэр биһиги эрэгийиэммитигэр улахан болҕомто ууруллубутуттан үөрдүм. Өрөспүүбүлүкэбит бэрэстэбиитэллэрэ Бэрэсидьиэҥҥэ быһаччы ыйытыы биэрэр кыахтаннылар.

Педагог быһыытынан, мин үөрэх, инники кэскил, Арассыыйа аныгы үөрэхтээһинигэр баар кыһалҕалаах боппуруостары сэҥээрдим. Бүгүҥҥү күҥҥэ саамай “ыарыылаах” боппуруоһунан, арааһа, оҥоһуу өй буолара буолуо, Бэрэсидьиэн бэлиэтээбитин курдук, чахчы кутталы үөскэтэр. Куттала баар, оҥоһуу өйү киэр илгибэккэ, биһиги билигин толкуйдуур көлүөнэни иитэн таһаарар туһугар үлэлиэхтээхпит. Оҥоһуу өй биир баттааһынынан (кнопка) ыйытыы хоруйун тута булан биэрэр. Бэйэм биридимиэппэр сыһыаннаан эттэххэ, дойдубут устуоруйата – омукпут сайдыытын тирэҕэ. Киһи бэйэтин дойдутун, норуотун, омугун устуоруйатын билбэккэ эрэ салгыы хардыылыыр кыаҕа суох. Онон Бэрэсидьиэн бэлиэтээбитин курдук, технологияны туһанан, ол эрээри, үөрэтии мэтиэдикэтин бэлэм хоруйу булан этэллэрин курдук оҥорбокко, оҕолор бэйэлэрэ толкуйдаан, түмүк оҥорон таһааралларын курдук сөптөөх усулуобуйаны тэрийиэхтээхпит.

Итини таһынан, оҕо ааҕыытын туһунан санаабын хайаан даҕаны үллэстиэх тустаахпын. Кырдьык, аныгы оҕо “клиповай толкуйдаах”, иһитиннэриини мүнүүтэ эрэ иһинэн ылынар кыахтаах. Учуутал, элбэх оҕолоох ийэ быһыытынан, ааҕыыга улахан болҕомтону уурабын. Бэрэсидьиэнтэн ханнык айымньыны эбэтэр кинигэни сүбэлиэҥ этэй диэн ыйыттылар. Владимир Владимирович, бу биир суолталаах хоруй буолбатаҕын ыйар. Идэ күөн күрэһигэр учууталлартан ити туһунан эмиэ элбэхтик ыйыталлар. Арааһа, оҕо киһи быһыытынан үүнэн-сайдан тахсарыгар, олоҕу сөпкө көрөрүгэр көмөлөһөр суолталаах кинигэ буолуохтаах диэн хоруйдуохха сөп. Күһүн өрөспүүбүлүкэ биир хаһыатыгар интервью биэрэрбэр, үөрэх национальнай бырайыагынан дьиэ кэргэн ааҕыытын көҕүлүөхтээхпит диэн бэлиэтээн турабын. Бу литэрэтиирэ учууталын эрэ кыһалҕата буолбатах, бары биридимиэт учууталларын иннигэр турар сорук. Ордук билиҥҥи сыыппара үйэтигэр ааҕыы эрэ оҕоҕо көмөлөһөр кыахтаах.

Быһа эпиир кэмигэр Арассыыйа Дьоруойдарын, ол иһигэр Саха сирин байыастарын туһунан элбэхтик этилиннэ. Владимир Владимирович Путин Саха сирин байыастарыгар тэҥнээх дьону аан дойду үрдүнэн булар ахсааннаах диэн бэлиэтээтэ. Мин Бэрэсидьиэн ити этиитин кытта олоччу сөбүлэһэбин, устуоруйа учууталын быһыытынан, патриотическай иитиигэ кинилэр туох ааттаахтарыттан-суоллаахтарыттан, хорсун быһыыларыттан, наҕаарадаларыттан тутулуга суох  үйэтитиигэ уһулуччу болҕомтону уурабын. Киэн туттуу нөҥүө устуоруйаҕа өйдөбүл норуот дьоһун тирэҕэ, кини омук быһыытынан национальнай интэриэһин, сыалын-соругун олоххо киллэрэр кыаҕа буолар. Биллэн турар, маныаха төрөппүт кылаатын умнубаппыт. Кылаас салайааччытын быһыытынан, иитии-үөрэтии оскуола эрэ соруга буолбатаҕын, төрөппүттэри кытта биир сүбэнэн үлэлиэхтээхпитин өрүү санатабын. Билигин дойду үрдүнэн өрө тутуллар духуобунай өйгө-санааҕа, майгыга-сигилигэ иитии дьиэ кэргэнтэн саҕаланар. Онон оҕолорбут, бүтүн дойду инники кэскилин туһугар оскуола, төрөппүт биир сүбэнэн үлэлиэхтээхпит.

Тус бэйэм, Бэрэсидьиэммит хоруйугар төрөппүттэрбитин таптыахтаахпыт, төрүттэрбитин ытыктыахтаахпыт, хантан төрүттээхпитин, устуоруйабытын билиэхтээхпит диэн этиитин биһирии иһиттим. Оҕо бэйэтэ толкуйдаах, туруулаһар, атыттары кытта тэҥҥэ хардыылыыр, төрөөбүт дойдутун патриота буолан тахсар күүстээх киһини иитиигэ бу сүрүн тирэх. Бу туһунан устуоруйа уруогар, үөрэҕи таһынан үлэҕэ элбэхтик ахтабын. Сыыппара аныгы үйэтигэр, олоххо буола турар уларыйыылар кэмнэригэр үөрэх иннигэр улахан сорук турар. Учууталлар оҕоҕо билиини иҥэрэрбит, толкуйдуу үөрэтэрбит таһынан, устуоруйаны умнуо суохтаахпыт, ону кытта төрөөбүт дойдуларын туһугар туруулаһар билиҥҥи дьоруйдарбытыгар болҕомто ууруохтаахпыт.

Үөрэх систиэмэтин туһунан эттэххэ, дойду Аҕа баһылыга инникитин даҕаны учуутал аатын-суолун өрө тутарга, эдэр педагогтары көҕүлүүргэ, каадыр боппуруоһун быһаарарга бырагыраамалар баар буолуохтара диэн ыйда. Кырдьык, биһиги үөрэхпитин бүтэрэн үлэлии барарбытыгар бүгүҥҥү курдук далааһыннаах бырагыраамалар, араас өйүүр миэрэлэр  суохтар этэ. Төрөөбүт дойду сайдарыгар үөрэх эрэ олох ханнык баҕарар эйгэтигэр күөн күрэстэһэр, күүстээх гражданнары иитэн таһаарар кыахтаах, — диэн санаатын үллэһиннэ.