Чернобыль содулун туоратыы кыттыылаахтара устудьуоннары кытары көрүстүлэр

Сыл аайы, муус устар 26 күнүгэр, Арассыыйаҕа радиационнай саахалларга уонна катастрофаҕа өлбүт дьону кэриэстээһин күнэ бэлиэтэнэр.

Бу күннэргэ СӨ Ыксаллаах быһыыны-майгыны сэрэтэр уонна профилактикалыыр кииҥҥэ Чернобыллааҕы АЭС содулун туоратыы кыттыылаахтарын кытары устудьуоннар көрүстүлэр. Ол туһунан «СӨ Быыһыыр сулууспатын» пресс-сулууспата иһитиннэрэр.

Ол курдук, Чернобыль содулун туоратыы кыттыылааҕа Виктор Софронов М.К. Аммосов аатынан ХИФУ Хайа институтун устудьуоннарын кытары көрүстэ. Виктор Софронов 1986 с. Москватааҕы сири оҥоруу инженернэй институтугар устудьуоннуу сылдьан, байыаннай чааска быраактыкатын барбыт. Дьылҕаларын ыйыытынан уолаттар Чернобыллааҕы АЭС-кэ саамай улахан техногеннай катастрофа содулларын туоратыы үлэтигэр кыттыбыттар.

Аһаҕас халлаан анныгар турар халыҥ быылынан бүрүллүбүт байыаннай тиэхиньикэни үс сүүс киһи суокканан аалан сууйаллара. «Оччолорго биһиги радиоактивнай быыл буоларын билбэт этибит. Биһигини онно илдьибит хамандыыр, быраактыка бүтүүтэ, биһиэхэ лейтенант погонун уонна байыаннай билиэттэрбитин туттарарыгар ытаабыта уонна «Уолаттарым, эһиги миигин бырастыы гыныҥ» диэбитэ.  Мин чөл олоҕу тутуһан эрэ тыыннаах хаалбытым дии саныыбын», — диэн Виктор Софронов кэпсээтэ.

Виктор Ивановиһы кытары ол кэмҥэ саахалы туоратыыга сылдьыбыт дьон үгүстэрэ билигин суохтар.

Оттон 1986 с. муус устарыттан алтынньыга диэри Чернобыллааҕы саахал тахсыбыт сирин саамай ортотугар үлэлээбит Ишеньек Бекболиев Юридическай кэллиэс Дьокуускайдааҕы филиалын устудьуоннарын кытары көрүстэ. Кини кэпсээбитинэн саахал тахсыбытын туоратыыга 100 киһиттэн 6 киһини эрэ талан ыыппыттар.

«Припяти куораттан 100-чэ км сиргэ химиичэскэй көмүскэл полкатыгар тарҕаппыттара. Гомельга радиация кыра этэ, биһиги ЗИЛ-130 массыынанан саахал тахсыбыт сиригэр батальону илдьэрбит-аҕаларбыт. 60 км иһинэн ким да суоҕа, биһиги дьиэлэри, олбуордары көтүрэн, самосвалларга тиэйэн, «могильниктарга» илдьэн көмөрбүт», — диэн кэпсиир Ишенбек Бекболиев. Ишенбек Бекболиевы кытары саахалы туоратыыга сылдьыбыт дьон үгүстэрэ эмиэ олохтон эрдэ барбыттар.

Көрсүһүү түмүгэр, ХИФУ Хайа институтун «Техносфернай куттал суох буолуута» кафедратын «Ыксаллаах быһыыга-майгыга көмүскээһин» бөлөҕүн устудьуона Айал Гоголев, Чернобыллааҕы АЭС саахалын туоратыы кыттыылаахтара – дьиҥнээх дьоруойдар, кинилэртэн эр санааланыы уонна хорсун быһыы холобурун ылыахтаахпыт диэн бэлиэтээн эттэ.