Чурапчыга — “Хомоҕой хоһоон түһүлгэтэ”

Балаҕан ыйын 13 күнүгэр, Чурапчы Күнүн чэрчитинэн, ырыаҕа ылламмыт, хоһооҥҥо холбоммут Тоҕус томтордоох Чурапчыга, Егор Афанасьевич Борисов аатынан Улуустааҕы киин бибилэтиэкэ уонна Чурапчы нэһилиэгин дьаһалтатын тэрийиилэринэн, үтүө үгэс буолбут “Хомоҕой хоһоон түһүлгэтэ” уус-уран ааҕыы куонкуруһа ыытылынна.

Быйыл 10-с төгүлүн ыытыллар Ааҕыылар Чурапчы күнүгэр уонна саха биллиилээх бэйиэтэ, суруналыыһа Семен Романович Данилов — Роман Данилов төрөөбүтэ 90 сылыгар ананнылар, онон, уратылаах буоллулар.

Куонкурус П.Е.Барахсанов аатынан Култуура уонна сынньалаҥ пааркатыгар – айылҕа анаабыт кэрэ көстүүлээх сиригэр буолла. Маннык кэмнэргэ Чурапчы намыын-намчы хатыҥ чараҥнара көмүс күһүн өссө киэркэйэннэр, айар куттаах дьон иэйиилэрэ киирэн, хомоҕой хоһоон да айыллан, ырыа да ылланан эрдэҕэ… Онон, куонкуруһу сэҥээрээччи да, истээччи-көрөөччү да элбэх буолла. Биллэн турар, “Чурапчы” айар түмсүү чилиэннэрэ биир саамай көхтөөх кыттыыны ыллылар. Оҕолор да, ыччаттар да эмиэ маладьыастаатылар. Хорлобура, мин Чурапчы орто оскуолатын үһүс, сэттис кылаастарын үөрэнээччилэрэ бэйиэт хоһооннорун аахпыттарыттан олус үөрдүм.

Ааҕыылары Е.А.Борисов аатынан улуустааҕы бибилэтиэкэ эдэр үлэһиттэрэ Вероника Маркова уонна Лия Никитина иилээн-саҕалаан, бэккэ ыыттылар. Мустубут дьону тапталлаах Чурапчыбыт төрөөбүт күнүнэн уонна Ааҕыылар саҕаламмыттарынан эҕэрдэлээн, нэһилиэк баһылыгын солбуйааччы Уйгулаан Ильич Туласынов, улуустааҕы киин бибилэтиэкэ, “Борисов-центр” отделын сэбиэдиссэйэ Вера Аполлоновна Платонова, бэйиэт, суруналыыс Семен Романович Данилов-Роман Данилов балтыта, СӨ үөрэҕириитин туйгуна, Нам улууһун Хамаҕатта нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо Розалия Романовна Дунаева, кэргэнэ, РФ потребкооперациятын туйгуна Ирина Гаврильевна Карпова-Данилова, о.д.а. эттилэр. Оттон Дьүүллүүр сүбэҕэ Ай уран тарбахтаахтар устуудьуйаларын исписэлииһэ Айылгы Муосчут Кыыһа Пинигина уонна “Чурапчы” литературнай түмсүү салайааччыта, улуус, өрөспүүбүлүкэ хоһоонньуттарын күрэҕин кыайыылааҕа, “Бастыҥ хоһоонньут” аат хаһаайына, элбэх кинигэ ааптара, суруйааччы Римма Иннокентьевна Корякина-Хотууна үлэлээтилэр.

Арассыыйа Суруйааччыларын уонна Суруналыыстарын сойууһун чилиэнэ, Чурапчы улууһун, Чурапчы уонна Чакыр нэһилиэктэрин Ытык киһитэ бэйиэт Роман Данилов 20-чэ кинигэлээх. Айымньылара киэҥ ааҕааччы биһирэбилин ылаллар: “Анньыах көмүс сэргэни” (хоһооннор), “Көннөрү да кэпсиим, күлүүм…” (кэпсээн, новелла, ахтыылар, хоһооннор, чабырҕахтар, сатира, фельетоннар, көр-күлүү), “Умсулҕан” (хоһооннор), “Махтал кыыска, дьахтарга” (хоһооннор, кэпсээннэр), “Ыллыым икки тылынан” (хоһооннор, көр-күлүү, тылбаастар), “Ийэм тикпит үтүлүгэ” (хоһооннор), о.д.а. Ити, “Ийэм тикпит үтүлүгэ” уонна “Оҕо атаҕын тыаһа” диэн хоһооннорун киһи эрэ олус сөбүлүү, уйадыйа ааҕар дии саныыбын… Үгүс хоһооно ырыа буолан дайбыттара. Холобур, «Тыгын Дархан» диэн ырыатын тиэкиһин иһин бэйиэт Роман Данилов «Норуот таптыыр ырыалара» номинацияҕа Саха Өрөспүүбүлүкэтин Бэрэсидьиэнин Гранынан наҕараадаламмыта.

—Убайым, талааннаах бэйиэт, киэҥ билиилээх үчүгэй хаһыаччыт, үрдүк таһымнаах исписэлиис этэ. Кини саха биллиилээх суруйааччыларын, суруналыыстарын — Савва Тарасовы, Айталыны, Терентий Халыевы, Сэмэн Руфовы, Кындылы, Николай Павловы, Николай Рыкунову, Дмитрий Дыдаевы, Степан Алексеевы, Георгий Борисовы, Василий Сивцевы уо.д.а. кытта тэҥҥэ алтыспыта, тэҥҥэ айар үлэ умсулҕаныгар киирбитэ.., — диэн ахтар Розалия Дунаева, биир дойдулаахтара быйылгы Литературнай ааҕыылары бэйиэт Роман Данилов төрөөбүтэ 90 сылыгар анаабыттарын иһин махтанан туран.

Ыытааччылар санаппыттарынан, быйылгы куонкурус 3 хайысхалаах: 1. “Төрөөбүт мин дойдум — Чурапчы” – тапталлаах Чурапчыбыт туһунан хоһоону ааҕыы. 2. С.Р.Данилов-бэйиэт Роман Данилов айбыт хоһоонун ааҕыы. 3. Көҥүл тиэмэҕэ ааҕыы.

Куонкурус кыттааччылара биир-биир тахсан, ааҕан истилэр. Ол курдук, холобур, С.А.Новгородов аатынан Чурапчы орто оскуолатын 3 “б” кылааһын үөрэнээччилэрэ Роман Данилов “Ардах” диэн айымньытын бэркэ аахтылар. Анна Седалищева көҥүл тиэмэҕэ Дьуон Дьаҥылы “Сылгыһыт” хоһоонун уонна Чурапчы туһунан хоһоонун аахта. Пелагея Игнатьева-Намыына тапталлаах Чурапчыбыт туһунан бэйэтин хоһоонун билиһиннэрдэ. Наталья Устинова көҥүл тиэмэҕэ “Күһүн” хоһоонун уонна Сандаар Күн Сандаара Сулус Кыыһа “Чурапчым” диэн бэйэтин хоһоонун иэйиилээхтик аахтылар. Григорьяна Потапова аҕатын Григорий Кузьмин хоһоонун, Раиса Картузова-Дьуһаал Соппуруон Кыыһа Райа “Чурапчым күүстээх аҥара” диэн бэйэтин хоһоонун ааҕан иһитиннэрдилэр. “Чурапчы” айар түмсүү чилиэннэрэ сахалыы таҥнан кэлбиттэрэ кэрэхсэннэ. Оттон Чурапчытааҕы аграрнай-техническэй колледж устудьуоннара көҥүл тиэмэҕэ фронтовик-бэйиэт Дьуон Дьаҥылы хоһооннорунан дьүһүйүүнү аахтылар итиэннэ Сунтаар Кутанатыттан төрүттээх устудьуонка Виктория Додутова Күндэ “Төрөөбүт тыл” хоһоонун аахта. Оскуола оҕолоро быйыл даҕаны бэрт көхтөөхтөрүн көрдөрдүлэр — С.А.Новгородов аатынан Чурапчытааҕы орто оскуола 7-с кылааһын үөрэнээччилэрэ Роман Данилов “Иэйии” айымньытынан мустубут дьоҥҥо бэйиэт санааларын итэҕэтиилээхтик тиэртилэр.

Саша Екечьямов куонкурус кыттыылаахтарыгар ылба5ай ырыатын бэлэхтээтэ.

Оскуола оҕолорун, колледж устудьуоннарын бу Ааҕыыларга бэлэмнээбит педагогтарга, салайааччыларыгар махтал буолуохтун!

Биллэрин курдук, быйыл СӨ Национальнай бибилэтиэкэтэ төрүттэммитэ 100 сылын бэлиэтиир, онон, бу тиэмэҕэ анаан бибилэтиэкэ үлэһиттэрэ викторина ыыппыттара эмиэ сэҥээриини ылла.

Дьүүллүүр сүбэ чилиэнэ, СӨ култууратын туйгуна, П.М.Решетников аатынан Норуот тыйаатырын артыыһа, хоһоон ааҕыытын күрэхтэрин хас да төгүллээх кыайыылааҕа Айылгы Муосчут Кыыһа Пинигина хоһоону, айымньыны ааҕыыга сүбэ-соргу биэрбитин мустубут дьон болҕойон иһиттилэр.

Ааҕыылар түмүктэринэн кыттааччылар Туоһу суруктары туттулар. Номинация кыайыылаахтарыгар Махтал суруктар, харчынан бириэмийэлэр ананнылар. Кинилэр ортолоругар Анна Седалищева (“Истээччи сэҥээриитэ”), “Чурапчы” айар түмсүү чилиэннэрэ Пелагея Игнатьева-Намыына (“Айар тыл умсулҕана”) уонна Раиса Картузова (“Хомоҕой тыллаах ааҕааччы”) бааллар.

Дьэ, онтон Дьүүллүүр сүбэ кыайыылаахтары ааттаата:

I үрдэл – С.А.Новгородов аатынан Чурапчытааҕы орто оскуола 3 “б” кылааһын уолаттарын бөлөҕө. II үрдэл – Григорьяна Григорьевна Потапова. III үрдэл – Чурапчытааҕы аграрнай-техническэй колледж устудьуона Виктория Додутова.

“Хомоҕой хоһоон түһүлгэтэ” хоһоон ааҕыытын күрэҕэр “Суруйааччы дьиэ кэргэнин биһирэбилэ” анал ааты уонна бириэмийэни бэйиэт балтыта Розалия Дунаева С.А.Новгородов аатынан Чурапчытааҕы орто оскуола 7-с кылааһын үөрэнээччилэригэр үөрэ-көтө анаата. Итиэннэ бэйиэт аймахтарын ааттарыттан анал өйдөбүнньүк бэлэхтэри айар куттаах аҕаларын хоһооннорун иэйиилээхтик аахпыт Григорьяна Потапова уонна Татьяна Левина туттулар. Кыайыылаахтарга бука барыларыгар эҕэрдэ!

Киэн туттар биир дойдулаахтарбыт-талааннаах суруйааччыларбыт хоһооннорун, төрөөбүт-үөскээбит дойдубут, тапталлаах Чурапчыбыт туһунан айымньыларын бу курдук, өссө элбэҕи иэйиилээхтик ааҕа, айа-суруйа сылдьыаҕыҥ, эһиил көрсүөххэ диэри! — дэстилэр Ааҕыылар кыттыылаахтара.

Татьяна МАРКОВА.