Далырга 2029 сылга диэри гаас киирэрэ былааннанар

Бүгүн Бырабыыталыстыба 2024 с. үлэтин түмүгүн отчуотун Үөһээ Бүлүү улууһун Далыр нэһилиэгиттэн саҕалаата.

Далыр улуус кииниттэн хотугулуу-илин 95 км тэйиччи сытар. Нэһилиэккэ 865 киһи олорор, сүрүннээн тыа хаһаайыстыбатынан дьарыктаналлар.

Бырабыыталыстыба бастакы бөлөҕүн салайааччыта, СӨ экэниэмикэтин миниистирэ Петр Попов өрөспүүбүлүкэ ааспыт сыллааҕы үлэтин түмүгүн билиһиннэрдэ. Былырыыҥҥы ситэриилээх былаас отчуотугар улууска 170-ча ыйытыы киирбит буоллаҕына, 50-н тахсата туолбут, 60-на быһаарылла сылдьар, 50-н туолбатах.
Далыртан 15 ыйытыы боротокуолга киирбит. Кини улууска ааспыт сылларга киирбит туруорсуулартан 32% туолбут, онтон атына быһаарылла сылдьар диэн бэлиэтээн эттэ. Бу үчүгэй көрдөрүү.

Ааспыт сылларга туруорсуу түмүгэр Далырга байыаннай дьайыы кыттыылаахтарын дьиэлэрин киин ититэр систиэмэҕэ холбооһун оҥоһуллубут. Былырыын учуутал тиийбэтин, чуолаан, математика учуутала наадатын туруорсубуттара. Онон «Земскэй учуутал» бырагырааманан атын эрэгийиэнтэн математика учуутала Донгак Шончалай Хажыт-ооловна кэлбит. Онтон тиийбэт исписэлиистэрин оннугар сынньалаҥҥа олорор кырдьаҕас учууталларын көрдөһөн таһаарбыттар.

Былырыын култуура дьиэтин туруорсубуттара, онтулара муниципальнай тэрээһиннэр тэрилтэлэрин эбийиэктэрин тутуу, саҥардыы уонна атыылаһыы испииһэгэр киирбит.
Далырдар сүрүн туруорсуулара аактабай саалалаах успуорт саалатын туттарыы буолар. Тыл эппит дьон бары ону тоһоҕолоотулар. Эрдэ бу тутуу бырайыагын уонна тутууну ыытарга үбүлээһин кыаллыбатах. Аны ааспыт сылларга ылыныллыбыт нацбырайыактар сабылланнар, билигин кыаллыбат курдук буолбут. Онон бу сырыыга толкуйдаан баран, Дьокуускай куорат лиссиэйигэр тутуллубут модульнай успуорт саалатын курдук туттарыахха диэн түмүккэ кэллилэр уонна тута боротокуолга киллэрдилэр.
Биир эмиэ кыһалҕалаах боппуруоһунан «Тускул» оҕо уһуйаанын хапытаалынай өрөмүөнэ буолар. Бу 8 сыл анараа өттүгэр норуот күүһүнэн тутуллубут эбийиэк. Кэнники сылга хаарбах туруктаммыт. Бу боппуруос билигин көрүүгэ сылдьар.
Былырыын муниципальнай сулууспалаахтар, олох-дьаһах хаһаайыстыбатын үлэһиттэрин хамнастарын туруорсубуттара, быйыл даҕаны ол этилиннэ.
Санатан эттэххэ, 2023 с. 17%-н 30% диэри улааппыт. 2025 с. тохсунньу 1 күнүгэр акылаат 5,7% үрдээбитин бөлөх салайааччыта быһааран биэрдэ.

Өрүс уҥуор нэһилиэктэр гаас кэлэрин кэтэспиттэрэ ыраатта. Дьэ, ол баҕа санаалара, туруорсуулара олоххо киирэр буолбутун туһунан отчуоттуур бөлөх салайааччыта Петр Попов иһитиннэрэн сүргэлэрэ көтөҕүлүннэ. Үөһээ Бүлүү улууһун 90 сылыгар өрүс уҥуоргу нэһилиэктэргэ гааһы тардыыга 10 млрд солк. көрүллэн кэлэр 2030 сылга диэри олоххо киириэхтээх.
Далыртан итини таһынан сири нүөлсүтүү, оттуур сири быһаарыы, балыыһа пуунун астарыы, байыаннай дьайыы кыттыылаахтарын дьиэ кэргэттэригэр социальнай көмө уонна ититиигэ, гаастааһыҥҥа көмө, о.д.а. буолла.
Манна бэлиэтээн эттэххэ, ааспыт сылга Чечня уонна байыаннай дьайыы кыттыылаахтара, бырааттыы Егор уонна Михаил Осиповтарга дьиэ туруорсубуттара. Ааспыт сылга сөптөөх быһаарыы ылыллан сотору кэминэн саҥа дьиэ ылыахтаахтара этилиннэ.
Далыр нэһилиэгэр отчуокка 25 киһи кытынна.
Отчуот кэнниттэн бырабыыталыстыба бастакы отчуоттуур бөлөҕүн салайааччыта, СӨ экэниэмикэтин миниистирэ Петр Попов биирдиилээн дьону кытары көрүстэ.

Ааптар хаартыскаларга түһэриитэ