Денис Федоров: «Геофизика —  идэ эрэ буолбатах, бу идэ   дириҥ билиини уонна өй-санаа  күүһүн эрэйэр»

АЛРОСА Бүлүүтээҕи геология-чинчийэр эспэдииссийэтин (ВГРЭ) эспиэркэ-геологияҕа киинин начаалынньыга Денис Федоров олоҕун устуоруйата –умсулҕаннаах идэ ситиһиигэ тириэрдиитин холобура.

Денис Федоров Ньурба улууһун Акана сэлиэнньэтигэр улахан дьиэ кэргэҥҥэ төрдүс оҕонон күн сирин көрбүтэ. Төрөппүттэрэ, учууталлар династияларын бэрэстэбиитэллэрэ олохторун үүнэр көлүөнэни иитиигэ анаабыттара. Ийэтэ  начаалынай кылаас учууталынан, аҕата оскуола дириэктэринэн үлэлээбиттэрэ. Денис  күүстээх, тулуурдаах уонна ыарахан усулуобуйаны тулуйар эрэ киһи дьиҥнээх эр киһи дэнэрин оҕо эрдэҕиттэн өйдөөбүтэ. Онон,  олох эрдэттэн кыраҕа да сөптөөҕү таба көрөргө үөрэммитэ.

Суолу тэлээччи

Бэйэтин сааһыгар сөбө суох оттомноох, боччумнаах Денис оскуолаҕа үчүгэйдик үөрэммитэ. Ордук физкультураны, физиканы уонна математиканы сөбүлүүрэ. Эдэр киһи оскуоланы бүтэрэн баран точнай наукалар институттарыгар киирэр быланнааҕа да, дьылҕата атыннык эргиппитэ.

«Мин төрөппүттэрбин кытары Саха судаарыстыбаннай университетыгар докумуоннары туттарар  сири өҥөйөн ааспыппыт. Манна көрсүбүт геофизика кафедратын сэбиэдиссэйэ  геофизик идэтин туһунан умсугуйан туран кэпсээбитэ. Онон олус интэриэһинэй идэ эбит дии санаабытым уонна туох эрэ киһини тардар арамаантыка баарын билбитим”, — диэн Денис Федоров ахтан-санаан ылла.

Ити курдук, тыа сирин оскуолатын бүтэрбит уол геофизик идэтин талбыта уонна учууталлар дьиэ кэргэттэригэр  «суолу тэлээччинэн» буолбута.

Айан-сырыы уонна арыйыы кэмнэрэ

Устудьуоннуур сыллара олус интэриэһинэйдик уонна түргэнник ааспыттара, бииргэ үөрэммитэрэ эрэллээх доҕор буолбуттара. Уопсайынан, үөрэҕин төһө да ыарырҕаппатаҕын иһин, сорох  дьиссипилиинэлэри быраактыка эрэ кэмигэр чахчы  билэр кыахтанарыҥ.

«Устудьуоннуур кэмҥэ ордук чаҕылхай уонна күүтүүлээх түгэнинэн сиргэ-уокка быраактыка этэ. Саха сирин устун айан-сырыы уонна элбэх саҥаны арыйыы! Университекка үөрэтэр теория матырыйааллара төһөлөөх сыаналаахтарын быраактыкаҕа эрэ билэрим, оччоҕо үчүгэйдик өйдүүгүн даҕаны.  Хонууга үлэ эбээһинэс эрэ буолбакка, тустаах быһаарыылары ылынарга айымньылаахтык сыһыаннаһар, биир халыыба суох көрүүлэри боруобалыыр кыаҕы биэрэрэ”, — диир Денис.

Номоххо киирбит  Амакинскай эспэдииссийэ

Денис үөрэҕин бүтэрэн баран,  үлэҕэ бастакы быраактыкатын Мииринэй куоракка АЛРОСА хампаанньаҕа ааспыта. Чуолаан бу быраактыка кини өйүгэр-санаатыгар умнуллубаттык хаалбыта. Тоҕо диэтэххэ, эдэр устудьуон үөрүйэҕи сэргэ, бастакы хамнаһын ылбыта. Онтон ыла Денис үөрэҕин бүтэрдэҕинэ хайаан да алмаастаах түөлбэҕэ үлэлии барыахтааҕын чопчу быһаарыммыта.

«Эппиэтинэһи бэйэбэр ылан туран, ыҥырыыта суох соҕотоҕун Айхал бөһүөлэгэр геофизик доҕотторбор барбытым. Амакинскай эспэдииссийэҕэ үлэҕэ киирэр бигэ санаалаах этим. Идэни саҥа ылбыт исписэлииһи тута геофизик идэтигэр буолбакка, хонуу үлэтин кэмигэр геофизическай үлэлэргэ оробуочайынан ылбыттара”, — диэн Денис Николаевич кэпсиир.

Кини маршруттарга сылдьыбыта, үөрэнэр кэмигэр иҥэриммит билиитин туһанан,  ылыллыбыт матырыйааллары оҥороро, чочуйара.  Хонуу усулуобуйата кини буһарыгар-хатарыгар уонна элбэххэ – ас бэлэмнииргэ, таҥас сууйарга, бэл, таҥаһы абырахтыырга үөрэппитэ. Эппиэтинэстээх уонна идэтигэр бэриниилээх эдэр исписэлииһи тута бэлиэтии көрбүттэрэ. Күһүн бастакы хонуу үлэтэ бүппүтүн кэннэ партия начаалынньыга Владимир Морозов кинини инженер-геофизигынан аныырга этии киллэрбитэ. Ол курдук, Денис Николаевич  2003 сылтан ыла үлэтин  номоххо киирбит  Амакинскайдааҕы геология-чинчийэр эспэдииссийэҕэ геофизик идэтиттэн саҕалаабыта.

Көстүбэт ситимнэри көрдөөһүҥҥэ

2008 сыллаахха Денис Николаевич кэргэнэ Мииринэйгэ үлэҕэ ыҥырыыны туппута, онон Денис эмиэ Амакинскай эспэдииссийэттэн Ботуобуйаҕа хонуу усулуобуйатыгар үлэлии көспүтэ. Сотору кэминэн кинини  камеральнай бөлөх салайааччыта Наиля Коваленко бэлиэтии көрөн, камеральнай үлэлэргэ көһөргө ыҥырбыта. Денис кини салалтатынан геофизика чахчыларын оҥоруунан уонна ырытыынан дьарыктанан барбыта.

Билигин Денис Николаевич АЛРОСА Эспиэрткэ-геологияҕа киинин салайар. Манна геология-геофизика чахчыларын ырытыынан, сабаҕалааһынынан уонна интерпретациялааһынынан дьарыктаналлар. Кини салалтатынан Бүлүүтээҕи геология-чинчийэр эспэдииссийэ геология-чинчийэр үлэлэрин  ыытар учаастактарыттан  (алмааһы, кыһыл көмүһү уонна атын туһалаах баайы көрдөөһүн ыытыллар Саха сирин, Архангельскай уобалаһы, Таймыыры, Забайкалье кыраайын киллэрэн туран)  элбэх иһитиннэриини оҥорор уонна үөрэтэр.

Араас көрүҥү боруобалыахха наада

Денис Николаевич кэпсииринэн, билигин көрдүүр үлэлэр Мииринэй чугаһыгар, холобур, бу сир-уот урут төһө да сиһилии чинчийиллибитин да иһин, ыытыллаллар.

«Урут геологическай-геофизическай майгыларынан уратылаах кимберлит туруупкалар булуллубуттара. Билигин биһиги кыра кэһиллиилэрдээх уонна геология усулуобуйатынан уустуктурдаах сиргэ-уокка болҕомтобутун уурабыт. Уустук сорук турарын бэлиэтиибин, ол иһин,  куруук технология саҥа ньымаларын көрдүүбүт. 2014-2016 сылларга чопчу биһиэхэ, Бүлүүтээҕи ГРЭ-ҕэ, биир кэлим аэрогеофизическай систиэмэни туһанан  боруобалыыр үлэни Арассыыйаҕа аан бастакынан ыыппыттара. Кимберлит эттиктэрин булар инновация технологияларын көрдөөһүн  күн аайы кэриэтэ ыытыллар. Эспэдииссийэҕэ араас геофизическай ньымаларынан боруобалыыр үлэ тиһигин быспакка барар. Ордук үчүгэй түмүктэри электрофотография ньымата көрдөрдө. Билигин ускуустубаннай өй хайыы үйэ ситиһиилээхтик туһаныллар. Мин геологияҕа уонна геофизикаҕа “анаалыс уонна интерпретация” айар үлэ буолалларыгар  эрэллээхпин. Тоҕо диэтэххэ, айылҕа биир суолталаах эппиэти биэрбэт. Ол иһин,  куруук араас көрүҥү боруобалыахха наада”, — диэн Денис Николаевич быһаарар.

Дьылҕабар махтанабын

«Мин дьылҕабар уонна төрөппүттэрбэр  бэйэбин булунарбар уонна туһаны аҕаларбар кыаҕы биэрэр идэни талбыппар көмөлөспүттэригэр  күн бүгүҥҥэ диэри махталлаахпын.  Биир идэлээхтэрим ситиһиилэриттэн үөрэбин. Биһиги кииммитигэр үрдүк таһымнаах исписэлиистэртэн турар түмсүүлээх кэлэктииптээхпит. Манна хас биирдии киһи бэйэтин кыаҕын көрдөрөр уонна үүнэр-сайдар. Исписэлиистэрбит араас быыстапкаҕа, сэминээргэ, кэмпириэнсийэҕэ ситиһиилээхтик кытталлар, салаа сурунаалларыгар билим ыстатыйаларын суруйаллар, хандьытаат диссертациятын көмүскүүллэр”, — диэн биһиги дьоруойбут кэпсиир.

Денис Николаевич бэйэтин боростуой киһинэн ааҕынар – тиэхиньикэни өрөмүөннээһининэн үлүһүйэр, тугу эрэ айарын-тутарын, көхтөөхтүк сынньанарын сөбүлүүр. Федоровтар дьиэ кэргэн үс уол оҕолоохтор.

Андрей Бочарников суруйуутуттан тылбаас

  АЛРОСА