Дьиэ кэргэн бүддьүөтүн сөпкө туттуу

Сайыҥҥы уһун сынньалаҥнар кэннэ үлэ, үөрэх дьыла саҕаланыыта дьиэ кэргэн бүддьүөтүгэр улахан хамсааһын тахсар. Маныаха оҕолор оскуолаҕа киирэр таҥастарын-саптарын, тээбириннэрин атыылаһар, устудьуон оҕолоохтор үөрэттэрэ ыытар кыһалҕалара, ипотека төлөбүрэ барыта тэҥҥэ түмүллэр. Сайын саҕаланыыта барыта сырдык, чаҕылхай. Ыраах дойдуга сынньана барыы, сайыҥҥы таҥас-сап, барыы-кэлии ороскуотун  охсуута дьиэ кэргэн бүддьүөтүгэр күһүн биллэр…

Уопсай бүддьүөтү тыырыы

Уоппуска кэнниттэн үгүс дьиэ кэргэҥҥэ харчыга ыктарыы кыһалҕата үөскүөн сөп. Ол иһин дьиэ кэргэн үс ый инниттэн бүддьүөтүн аттарыныахтаах. Тоҕо эрэ дьон үксэ иэстээх сылдьарыттан куттанар, онон аан бастакынан ипотека, дьиэ-уот ыйдааҕы төлөбүрэ сүрүн буолар. Иккиһинэн, устудьуону, оскуола оҕотун тэрийии, үсүһүнэн атын күннээҕи ороскуоттар буолаллар. Уопсай бүддьүөтү тыырыыга дьиэ кэргэҥҥэ улахан төлөбүр үксэ эр киһи сүнньүгэр буолар. Онон уоппускаҕа барыах иннинэ, кэлэр күһүнү санаан туран, хас да ыйдааҕы төлөбүрдэри аҕа каартатыттан устан уурар ордук. Харчы каартаҕа сылдьан биллибэтинэн бүтэн хааларын үгүс киһи билэр. Маны сэргэ, күһүҥҥү оскуола тээбириннэрин сайын кыра-кыратык атыылаһан хаһааннахха, үпкэ-харчыга улахан охсуута суох буолар. Уоппуска кэнниттэн күһүн өрөмүөн оҥостор эмиэ ороскуоттаах, онон сайын оҥоһуллуохтааҕы күһүҥҥүгэ хаһан да соһумаҥ. Бу кэмҥэ ийэ, аҕа улахан наадата суох бэйэҕэ ону-маны атыылаһартан туттунуохтарын наада диэн эспиэрдэр сүбэлииллэр. Тоҕо диэтэххэ, атыылаһар малбыт, таҥаспыт-саппыт улахан аҥаара ис турук туохха эрэ талаһыытын туоһута буоларын умнумаҥ.

Күннээҕи аһы-үөлү дьаһаныы

Үгүс киһи уоппуска кэнниттэн ылбыт истириэһин кафеларга, эрэстэрээҥҥэ сылдьан аһардына сатыыр идэлээх. Доҕоттору кытта көрсүү, кэпсэтии үгүс буолар. Оттон бүддьүөккүн тыыран, ипотекаҥ, дьиэҥ-уотуҥ ыйдааҕы төлөбүрдэрин ууруммут, оҕолору үөрэххэ тэрийбит буоллаххына, аны дьиэ кэргэн ыйдааҕы аһылыгын ийэ тыырыахтаах. Ол курдук, ас маркеттарынан муҥурдаммакка, кууһунан атыыланар маҕаһыыннарга сылдьан дьиэ кэргэн икки-үс ый аһыыр аһын киһи холкутук хаһааныан сөп. Саамай наадалаах бородуукталары эрдэттэн испииһэктээн баран маҕаһыыҥҥа тиийэр ордук. Субу ымсыырбыккын, сыаната чэпчэки да буоллаҕына атыылаһан, бүддьүөккүн алдьатыа суохтааҕыҥ туһунан сүбэлииллэр. Уһун кыһыннаах саха дьоно сылаас аһылыга суох сатаммаппыт. Онон аан бастакынан идэһэ дьаһайыллыар диэри эт, куурусса, балык атыылаһан хаһаанар ордук. Иккиһинэн, куруппа араас көрүҥүттэн, бурдук, үүт, бааҥкалаах уһун болдьоххо хаһааныллар сгущенка, томатнай пааста, кетчуп, соус уурунар наада. Балары барытын дьиэҕиттэн чугас маҕаһыынтан тахсан атыылаһарыҥ ороскуоттааҕын умнума. Ол-бу бэчиэнньэни, минньигэс бискибииттэри атыылаһыма. Күн ахсын фрукта, оҕуруот аһын атыылаһар эмиэ уустук кэмҥэ ороскуокка тэбэр. Ол кэриэтин күһүн оҕуруот аһын дьаарбаҥкатыттан элбэҕи атыылаһан тоҥорон хаһааныаххын сөп. Тоҥоруллубут оҕуруот астара битэмииннэрин сүтэрбэттэр, хаһан баҕарар соркуойга, мииҥҥэ эбилик быһыытынан туһанаҕын. Оттон сакалаат, кэмпиэт, бэчиэнньэ, баахыла, фрукта сыаналара ыарахан. Онон бүддьүөккэр охсорун умнума.

Күннээҕи ороскуоккун аччат

Күн ахсын ыстакааннаах кофены атыылаһан иһэр эбит буоллаххына, бүддьүөтүҥ оннун булуор диэри тохтоторуҥ наада. Үлэ кэнниттэн идэҕинэн маҕаһыыннары кэрийэр эбит буоллаххына, маны эмиэ аччатар наада. Киһи былаана суох ымсыырбытын быһымах санааҕа баһыйтаран атыылаһан кэбиһэр. Оттон маннык быһыыланыы охсуута улахан буолар. Массыынаҥ уматыгын харыстаан тутун дииллэр эспиэрдэр. Күннээҕи уматыккын булунар туһуттан бара-кэлэ таксыылыаххын сөп. Күннээҕи ороскуоту аччатан дьиэ кэргэн бүддьүөтүн хаҥатар туһуттан кыһыҥҥы хаһаастары бэлэмниэххин, хаһааныаххын сөп.

Кэтэн эрэр таҥастаах буоллаххына ылыма!

Кэрэ аҥаардар былааннаабакка да сылдьан маҕаһыыҥҥа киирдэхтэринэ, ымсыырбыттарын атыылаһыахтарын баҕараллар. Сирэй кириэмэ, саҥа таҥас, киэргэл о. д.а. Өскөтүн, таҥнан эрэр таҥастаах буоллаххына, хос-хос таҥаһы дьапталҕа курдук атыылаһар наадата суох. Таҥас сүрүнэ ыраас, өтүүктэммит буолуохтаах.

Улахан дьыала туһугар бытархай малтан аккаастаныахха сөбүн умнума.

Сүрүн сүбэ

Хас биирдии дьиэ кэргэҥҥэ харчыттан сылтаан өйдөспөт түгэн тахсыан сөп. Маннык балаһыанньаҕа ыгылыйбат уонна холкутуур ордук. Онон аны хайдах быыс-хайаҕас булан ороскуоту аччатары уопсай сүбэнэн быһаарсыллыахтаах. Оҕолорго харчы сыаннаһын туһунан кэпсэниллиэхтээх. Ийэ, аҕа төһө хамнастааҕын оҕо удумаҕалатыахтаах. Ыйдааҕы төлөбүрдэр төһө буолалларын, аска-үөлгэ төһө барарын эмиэ суоттуу үөрэниэхтээх. Оччотугар оҕо таҥаска-сапка, малга-сапка эмиэ харыстабыллаахтык сыһыаннаһан, дьиэ кэргэн ороскуотун аччатарга бэйэтин кылаатын киллэрэрин умнумаҥ.

Инникитин уоппуска кэннэ санаа түспэтин курдук үбү-харчыны сөпкө аттарыныыга, харчыны сатаан туттууга биһиги сүбэлэрбит туһалыахтара.

Эрдэттэн бэлэмнэнэр буол

Уоппуска кэнниттэн хармааныҥ чарааһаабыт буоллаҕына, эн үбү-харчыны тыырыыга сыыспыккын дииллэр эспиэрдэр. Эһиилги сайыҥҥы уоппускаҕа күһүҥҥүттэн бэлэмнэнэр наада. Кыра кыралаан уурунуу эрэ көмөлөһөр. Бу туһуттан тугу гыныахха, хамнастан хайдах уурунуохха?

— Эбии харчылаһар туһунан толкуй;

— Оҕо ымсыырбытын барытын атыылаһартан туттунуу;

— Куһаҕан дьаллыктан босхолонуу (кофе, табах, түүҥҥү кулууп);

— Таксыынан сылдьыыны тохтотуу;

— Туһата суох, наадыйбат малгын-салгын кыра да харчыга батарыы;

— Хамнастан ый ахсын 15% уурунуу, ол кыаллыбат буоллаҕына, аҥаарын да уурунуу туһалыахтаах.